Hoạt động tài chính từng là "nghề tay trái hái ra tiền" nay trở thành “gánh nặng” của Thế giới Di động, FPT Retail…

Từng là "nghề tay trái" đóng góp doanh thu lên đến hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, hoạt động tài chính doanh nghiệp (cụ thể là vay - cho vay lại và hưởng chênh lệch) tại nhiều công ty lớn đã không còn hiệu quả. Thậm chí hoạt động này còn đang "ăn mòn" lợi nhuận kinh doanh thuần dù cho doanh nghiệp đã thực hiện tái cấu trúc.

Việc này diễn ra trong bối cảnh mặt bằng lãi suất trên toàn cầu tăng mạnh. Tại Việt Nam, cuộc đua lãi suất của các ngân hàng cũng ngày càng nóng, mặt bằng lãi tiền gửi đang được đẩy lên mức gần 10%/năm.

Diễn biến tương tự cho chiều ngược lại, lãi vay vốn hiện đang tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái, chưa kể "room" tín dụng đang dần thu hẹp. 

Chia sẻ tại sự kiện mới đây, Chủ tịch Dragon Capital cho biết: "Quỹ chúng tôi vay trên thị trường quốc tế, lãi suất 4% (cách đây 2 năm), năm nay là 9%, khó để kiếm vốn hơn".

Không chỉ vậy, sự biến động này còn thể hiện rõ trên báo cáo tài chính của một số doanh nghiệp lớn tại Việt Nam. Đơn cử tại Thế giới Di động (MWG), việc công ty bắt đầu chịu lỗ tài chính kể từ quý 2/2022 (-62,4 tỷ) và tăng lên -85,9 tỷ đồng (tính đến cuối quý 3) đã phản ánh rõ nét về chu kỳ đi lên của lãi suất.

Theo các chuyên gia phân tích, không chỉ lãi suất, chi phí tài chính của MWG tăng lên còn do việc cơ cấu lại nợ sang kỳ hạn dài hơn, đặc biệt là do VND mất giá.

Nhìn lại quá khứ, với vị thế trên thị trường, MWG huy động tiền từ các định chế tài chính và cho vay lại, hoặc tham gia mua trái phiếu. Trong đó, công ty chi cho vay với các công ty chứng khoán (kỳ hạn ngắn từ 3-6 tháng với lãi suất từ 6,4% đến 7%/năm) cũng như nắm giữ trái phiếu (lãi suất giao động từ 5% đến 8,65%/năm). Chênh lệch hai đầu lãi suất đã mang về cho MWG khoản lợi tài chính lên tới hàng trăm tỷ đồng trong năm 2021 và tiếp tục ở mức dương trong quý I/2022.

Tuy nhiên, sang quý 2/2022 chiến lược này đã không còn hiệu quả. Theo đó, MWG cũng có động thái tái cấu trúc nợ nhanh chóng. Theo ghi nhận, đến cuối quý 3/2022, tổng tài sản của MWG ở mức 61.282 tỷ, trong đó tiền và các khoản tương đương là 15.911 tỷ đồng, chiếm 26% tổng tài sản của công ty. Bên cạnh đó, MWG còn tăng mạnh tiền gửi trong kỳ.

Ở chiều ngược lại, tổng dư nợ của công ty là 22.824,5 tỷ đồng, giảm 7,4% so với đầu kỳ. Trong đó, nợ ngắn hạn xuống mức 16.857 tỷ, giảm mạnh 31,6% và giảm 25% so với quý trước. Đặc biệt, nợ vay ngắn hạn cũng được cắt giảm mạnh (hỗ trợ giảm áp lực từ lãi vay tăng).

Diễn biến tương tự tại FPT Retail (FRT), với việc áp lực chi phí lãi vay năm nay tăng (lãi suất ngân hàng liên tục được điều chỉnh, do hết hạn mức tín dụng cùng sự điều chỉnh của lãi huy động), hoạt động tài chính của FRT đang không còn đạt hiệu quả khi chi phí lãi tiền vay lên tới con số 155 tỷ đồng và lỗ ròng từ hoạt động tài chính của công ty là 39 tỷ đồng. Trong khi đó, hoạt động này trong cùng kỳ năm ngoái mang về cho FRT xấp xỉ trăm tỷ đồng.

Tính đến ngày 30/9/2022, FRT đang cho Tập đoàn FPT vay 4.120 tỷ nợ ân hạn và 90 tỷ trong ngắn hạn, giảm so với cùng kỳ năm ngoái.

Việc lãi vay tăng mạnh khiến hoạt động tài chính của Công ty không còn hiệu quả, khoản tiền cho vay trong kỳ của FRT giảm mạnh từ mức đỉnh hơn 9.600 tỷ đồng xuống còn 7.000 tỷ đồng. Ngược lại, doanh nghiệp tăng trả nợ gốc với dòng tiền đột biến lên tới 13.000 tỷ đồng (theo ghi nhận tại báo cáo lưu chuyển tiền tệ).

Bên cạnh đó, nhiều đơn vị khác cũng tận dụng hoạt động này để làm bệ đỡ cho lợi nhuận, đặc biệt là trong thời gian đại dịch. 

MWG khẳng định không gặp khó khăn về dòng tiền

"Nắm chắc dòng tiền" là chủ trương mà lãnh đạo CTCP Đầu tư Thế giới Di động (MWG) công bố trong cuộc gặp gỡ với nhà đầu tư mới đây. Theo đó, để có dòng tiền tốt, công ty đang thực hiện song song:

Thứ nhất, tất toán các khoản vay lãi suất cao, tìm kiếm nguồn vay giá tốt. Cụ thể, MWG đã và đang xây dựng mối quan hệ bền chặt với các tổ chức tín dụng, nhất là các định chế nước ngoài để có nguồn vốn mạnh và mức lãi suất tốt.

Thứ hai, kiểm soát chặt chẽ nguồn hàng tồn kho, giảm thời gian lưu kho xuống mức thấp nhất (khoảng 21 ngày).

Cuối cùng, mạnh tay cắt giảm các mặt bằng/ngành hàng kinh doanh không hiệu quả, điển hình là công cuộc tái cấu trúc quyết liệt tại Bách Hóa Xanh sau những sự cố hồi năm 2021.

Riêng mảng đầu tư trái phiếu, Giám đốc tài chính của MWG nhấn mạnh cách thức của công ty là không mua trái phiếu sơ cấp từ tổ chức phát hành. Do đó, những trái phiếu mà MWG đầu tư chủ yếu là những trái phiếu do ngân hàng/công ty chứng khoán lớn nắm giữ, có tài sản đảm bảo.

Tính đến ngày 30/9/2022, MWG có tổng nợ vay ở khoảng 22.835 tỷ đồng nợ vay, chủ yếu từ ngân hàng. Trong đó, công ty đang có khoản vay 250 triệu USD phát sinh hồi cuối tháng 9/2022. CFO cho biết, trong bối cảnh thị trường bất ổn, khoản vay này không có "hedging" (bảo hiểm rủi ro). Tuy nhiên, khoản vay này phải trả vào 3 năm sau và Công ty sẽ lựa chọn điểm ổn định để "hedging".

Ở chiều ngược lại, dư nợ trái phiếu của công ty hiện vào khoảng 1.135 tỷ đồng. Trong tuần vừa qua, MWG cho biết đã tất toán hết các khoản vay trái phiếu kể trên (của 5 năm trước).

Đại diện công ty cũng tiết lộ MWG vừa nhận được khoản đầu tư trị giá 250 triệu USD từ các tổ chức tài chính, ngân hàng thế giới với chi phí vay hợp lý. Ngoài ra, công ty cũng thực hiện xong khoản vay hợp vốn 120 triệu USD do HSBC thu xếp từ 2 năm trước.