Giác ngộ lời Đức Phật dạy về "tổn thất" của đời người: Tổn thất và mất mát chính là thuộc tính cơ bản của đời sống

Có một thời Thế Tôn trú ở Vesàli, tại Đại Lâm đã dạy các Tỳ kheo rằng: "Này các tỳ kheo, có năm điều tổn thất này. Thế nào là năm?". 

Đó chính là tổn thất và con, tổn thất tài sản, tổn thất vì bệnh tật, tổn thất giới và tổn thất tri kiến. Này các Tỳ Kheo, không do nhân tổn thất bà con, không do nhân tổn thất tài sản và không do nhân tổn thất vì bệnh tật mà các loài hữu hình sau khi mạng chung sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Này các Tỳ kheo, chính do nhân tổn thất giới, tổn thất tri kiến mà các loài hữu tình sau khi mạng chung sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ và địa ngục. Này các Tỳ kheo có năm tổn thất này. 

Trên thực tế, tổn thất và mất mát chính là thuộc tính cơ bản của đời sống. Những gì mà chúng ta đang có hôm nay thì sẽ rời bỏ chúng ta bất cứ lúc nào. Nếu như may mắn thì những gì mà chúng ta yêu thương luôn gắn bó thì một ngày nào đó chúng ta phải lìa bỏ nó. Bởi vì chẳng ai có thể đem theo bất kỳ một vật gì nhắm mắt, xuôi tay mà có chăng là năng lực của chính mình. 

Mất mát là điều mà chẳng ai mong muốn nhưng đó là sự thật, vấn đề là xác định tổn thất cái gì trong cuộc đời là to lớn nhất. Tài sản chăng? Con người thường an ủi nhau rằng của đi thay người, của mất thì có thể làm lại được. Những người thân mất đi sẽ là tổn thất lớn và người chết đi sẽ không bao giờ sống lại và chúng ta mất các điểm tựa quan trọng trong đời. Bệnh tật, hoạn nạn đã cướp đi sức khỏe và thân thể cũng là một tổn thất lớn. Tuy nhiên, những tổn thất này dù lớn nhưng chỉ ảnh hưởng đến trong đời này. Và theo tuệ giác của Thế Tôn, đánh mất nhân cách đạo đức và không nhận thức đúng đắn chính là tổn thất lớn nhất. Và sự suy thoái đạo đức cùng những quan niệm sống lệch lạc, tà kiến là những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sa đọa, tạo ra sự khổ đau cho mình và người cả hiện tại và tương lai. 

Hiện nay, xã hội đang báo động về băng hoại đạo đức, tha hóa nhân cách dẫn đến sự gia tăng tham nhũng, hủ hóa, suy đồi cùng các tệ nạn xã hội,.... Chính những biểu hiện tiêu cực này sẽ luôn đi kèm với nhận thức không đúng đắn, quan niệm sống lầm lạc như thực dụng, thụ hưởng, tuyệt đối hóa mạnh của đồng tiền, bất chấp luật nhân quả, tội phước,... Chính các hành vi xấu ác sẽ xuất phát từ quan điểm sai lầm là tác nhân của đọa lạc vào ác thú, cõi dữ và địa ngục. Chính vì thế, người con Phật nhận thức sâu sắc lời Phật dạy, luôn thiết lập và duy trì nền tảng đạo đức bằng cách giữ gìn năm giới cấm. Điều quan trọng hơn chính là kiện toàn nhận thức và quan điểm sống theo chánh kiến, thấy biết đúng chân lý và tin sâu nhân quả tội phước, làm lành tránh dữ, tương thân tương ái đồng thời chia sẻ buồn đau mất mát với mọi người.