Gen Z cùng những bài học đắt giá về việc tiêu tiền không kiểm soát

Có đồng nào tiêu đồng đó do không biết cách quản lý túi tiền của mình

Minh Châu (sinh năm 1999 - Hải Dương) chia sẻ về thời điểm cô chưa biết cách quản lý tài chính cá nhân. Cô gái trẻ này cho hay: "Mình vẫn luôn nghĩ quản lý tài chính cá nhân là một cái gì đó rất cao siêu, và chỉ những người có tiền mới cần phải học. Nhưng cho đến năm thứ 2 đại học, mình gặp phải tình trạng “túi tiền khét lẹt”, và thời điểm này mình nhận ra rằng, quản lý tài chính cá nhân là bài toán bạn cần giải càng sớm càng tốt". 

Cô gái trẻ cho hay, kể ra thì mọi người sẽ mắng cô là ngốc nhưng thời điểm khi bước chân vào đại học, cô đã được ba mẹ cấp cho khá nhiều chi phí để trả sinh hoạt phí. Cộng thêm với việc bản thân của Châu năm nhất đã đi làm. Thế nên tổng số tiền khi đó của cô khá lớn. Nhưng chẳng ai biết được rằng, tất cả số tiền khi đó cô tích lũy được đã tiêu xài một cách vô tội vạ, nào là mua sắm đủ thứ linh tinh, ăn uống cùng với bạn bè và chi tiêu cho mỹ phẩm, sách báo,... cũng như đủ thứ linh tinh không thể gọi tên nhưng lại tiêu một đống tiền. 

Cho đến thời điểm cô không còn một đồng dính túi thì Châu mới tỉnh ngộ. Lúc có nhiều tiền thì chẳng ai nghĩ đến việc đi học thứ gì đó nhưng khi hết tiền lại nảy sinh ý tưởng học đàn rồi học vẽ. Thế là cô đã đi vay tiền để học rồi lại còng lưng trả nợ. Cũng trong lúc đang hết tiền, cô đã gặp phải một cơn ốm dai dẳng nhưng lại không có tiền mua thuốc chỉ vì nghèo. Tuy nhiên, bài học đắt giá này lại khiến cho anh cảm thấy trân trọng đồng tiền hơn bao giờ hết. Để giờ đây mỗi đồng tiền cô kiếm ra đều rất đáng quý. Và cô cũng tâm niệm rằng, tiêu đồng nào thì phải đáng đồng đó. 

Mất rất nhiều khi tiêu tiền không đúng chỗ

Cũng nằm trong trường hợp tiêu tiền không đúng chỗ, Nguyên Phong (TP. Hồ Chí Minh hiện tại đang là Co Founder của 1 nền tảng website tại Việt Nam) cho hay: "Hầu hết mọi người hay bị cháy túi vì không biết quản lý túi tiền của bản thân và mình cũng vậy. Mình đã có rất nhiều lần tiêu tiền vào những mục tiêu không đem lại kết quả gì". 

Cũng theo Phong, một trong số đó chính là anh đầu tư 20 triệu đồng để phát triển tiện ích ứng dụng, chạy trên nền tảng trình duyệt Facebook nhưng không có hiệu quả bởi yếu tố thuật toán thay đổi. Điều này không nằm trong tính toán của Phong. Và trong lần gần đây nhất chính là mất tiền cho chuyện đầu tư. Vào giai đoạn cuối năm 2021, có thể coi đây chính là thời điểm thị trường đầu tư bị ảnh hưởng. Và Phong cũng không tránh được việc bị thiệt hại. Con số lên đến 60% tổng số tiền mà anh đầu tư khi đó. Lúc mất tiền, bản thân anh cảm thấy rất tiếc nhưng anh vẫn coi đó là khoản học phí để mua kinh nghiệm đầu tư khôn ngoan hơn cho những lần sau. 

Cách nào để bạn có thể tiêu tiền một cách thông minh hơn?

Nguyên Phong cho hay, có cách để tiêu tiền thông minh. Chỉ cần bạn rơi vào tình trạng rỗng túi vài lần thì bạn sẽ phải lao vào tìm cách khắc phục. 

Đối với Phong, anh đã từng áp dụng nguyên tắc 6 lọ vào việc quản lý chi tiêu. Nhưng bởi vì quá rườm rà và không còn phù hợp nên anh đã rút ngắn lại thành 3 lọ, cụ thể: 

Lọ 1: Dành cho chi tiêu thiết yếu - Đây chính là các khoản bắt buộc phải có để duy trì sự sống ví dụ như ăn uống, thuê nhà hay đi lại. 

Lọ 2: Dành cho chi tiêu cá nhân - Đây sẽ là khoản dành để phát triển bản thân như học thêm kỹ năng, tạo dựng các mối quan hệ hay mua sắm những vật dụng cần thiết. 

Lọ 3: Chi tiêu tài chính - Đây là khoản chi tiêu dành cho bảo hiểm, tiết kiệm và đầu tư. 

Sau đó thì Phong dã dành 1 tháng để làm được điều đó, mỗi ngày chi tiêu các khoản nào thì anh sẽ lưu lại vào các ứng dụng quản lý chi tiêu. Và đến cuối tháng sẽ tiến hành phân loại từng khoản theo 3 nhóm chi tiêu phía trên để tính ra tỷ lệ giữa các khoản thu chi. Cuối cùng thì anh cũng đã biết được chính xác nguyên nhân tại sao anh thường hay rỗng túi hoặc biết tiền của bản thân đã đi về đâu. 

Khi đã hiểu được thói quen chi tiêu của bản thân, bây giờ chính là bước đặt ra các quy tắc quan trọng và giới hạn chi tiêu cho từng hạng mục. Điều này tùy từng hoàn cảnh của mỗi người để đặt ra (với Phong đó chính là công thức đó là 50 - 30 - 20, chi thiết yếu 30% chi cá nhân và 20% chi phí tài chính).

Dù vậy, nếu ngay lập tức bạn buộc phải chi tiêu khác đi theo quy tắc đã định thì sẽ rất khó khăn bởi vì thói quen của bạn cần một thời gian để chỉnh sửa và thay đổi, chính vì thế bạn cần điều chỉnh từ từ theo thời gian. 

Và khoản chi thiết yếu của anh hiện tại từ năm 2021 - 2022 sẽ dao động trong tầm khoảng 6 - 8 triệu đồng và đó là mức min - max. Vì thế, khi đến ngày lĩnh lương thì Phong sẽ trích ra bằng đúng với khoản chi đó. Bằng cách này thì chàng trai trẻ sẽ luôn cảm thấy thoải mái trong một khung chi tiêu cố định và hãy làm quen với điều đó. 
Và tương tự với các khoản chi cá nhân, các khoản dư này sẽ đều quy về các khoản chi đầu tư - đây chính là khoản luôn phải ưu tiên tăng trưởng. 

Điều này sẽ cực kỳ hữu ích trong trường hợp bản thân cần phải tích lũy 1 khoản tiền cho việc đột xuất. Lúc này, anh chỉ cần ép các khoản chi về mức Min hoặc dưới Min một chút trong thời gian vài tháng, mọi khoản dư sẽ được dùng cho các khoản chi đột xuất đó. 

Có một điều nữa đó là ban đầu khi áp dụng công thức đó là tiết kiệm trước và chi tiêu sau. Nghĩa là bạn nên phân rõ các khoản chi, áp dụng min cho chi mua sắm và đặc biệt các khoản tiết kiệm hay đầu tư phải được làm đầu tiên bởi khi các bạn có tiền trong tay sẽ rất dễ bị cám dỗ mua này mua kia. 

Ví dụ: Bạn nhận lương 10 triệu thì 5 triệu để chi tiêu thiết yếu, 3 triệu để chi tiêu cho cá nhân còn 2 triệu sẽ để đầu tư. 

2 triệu đầu tư phải làm ngay hoặc cất ngay vào tài khoản không thể đụng đến. 

3 triệu chi tiêu cho cá nhân nên cân nhắc có nên mua hay không. Nếu không thì đưa qua khoản chi đầu tư luôn. 

5 triệu còn lại thì để trong ngân hàng, khi nào cần thì chuyển khoản và hạn chế cầm tiền mặt bởi vì dễ bị tiêu lố dành cho các khoản. Và dùng chính số tiền này để chi tiêu cho hết tháng. 

Cũng tương tự với Nguyên Phong, cô nàng Minh Châu đã bổ sung thêm một cách cụ thể giúp cho chính mình không còn chi tiêu bừa bãi nữa đó là: 

Đầu tiên là hạn chế ăn ngoài, ăn vặt, ăn hàng quán mà thay vào đó là ăn ở nhà nhiều hơn. Có nhiều bạn bị nghiện trà sữa sẽ rất khó bỏ nhưng nếu các bạn học cách từ bỏ nó từng chút một thì sẽ làm được. Ngày xưa Minh Châu cũng bị nghiện ăn xúc xích vỉa hè nhưng hiện tai có cho thì cô cũng không ăn nổi. 

Thứ hai đó là đừng săn sale, đừng mua quần áo hay những thứ bản thân không cần. tâm lý chung của mọi người đó là thấy rẻ là ham nhưng thật ra việc giảm giá là một hình thức marketing của những nhà quảng cáo. Bạn nghĩ rằng bản thân đang mua một món hời nhưng tất cả đó chỉ là một cú lừa. 

Thứ ba đó là thay vì mua những món đồ rẻ tiền thì hãy tích góp để mua đồ dùng xịn và chất lượng. Nếu như xem xét kỹ lại thì mua đồ đểu dùng vừa ức chế, nhanh hỏng và lại tốn tiền hơn. 

Cuối cùng chính là đầu tư tiền vào trải nghiệm hoặc các khóa học thì bạn chắc chắn sẽ có lãi. 

Tóm lại, lớn rồi thì tự ý thức đi, đừng tiêu xài hoang phí nữa. Đừng tự biến mình thành rich kid bằng tiền và công sức của người khác. 

Bạn nhận ra được điều gì khi áp dụng việc thắt chặt chi tiêu cá nhân?

Được biết, sau những lần điều chỉnh và áp dụng công thức vào bài toán tài chính cá nhân. Nguyên Phong cho biết: “Từ lúc áp dụng công thức tài chính riêng cũng như tập thói quen ghi lại các khoản chi tiêu trong ngày trên các app, mình nhận thức được những khoản chi tiêu thật sự quá hoang phí và vô bổ. Và từ đó, mình tìm mọi cách khắc phục để không mắc sai phạm cho lần sau”. 

Dần dần thì nó cũng là thói quen tốt cũng như mở ra cho mình nhiều cơ hội để có thể gia tăng thu nhập. Đáng chú ý, việc đăng ký các khóa về quản lý tài chính cá nhân, tiết kiệm và đầu tư là cực kỳ quan trọng. 

Phong cho biết thêm, kiếm tiền đã khó nhưng giữ được nó ở trên tay lại càng khó hơn. Nếu được thì anh chỉ muốn bản thân nhắn nhủ đến những người trẻ hãy chi tiêu tiết kiệm và kiếm tiền nhiều hơn khi còn trẻ. Hãy tập trung phát triển năng lực của bản thân bởi chính chúng ta là tài sản kéo vô hạn theo thời gian. 

Còn Minh Châu, cô nàng cho biết, hiện tại cuộc sống của cô cũng đã tốt hơn rất nhiều nhờ vào cách chi tiêu có tổ chức và hợp lý hơn. Cô không còn rơi vào tình trạng cuối tháng nhẵn túi hay những lúc ôm đau không có tiền mua thuốc. Những chi tiêu bồng bột đã khiến cho cô cảm thấy phát sợ mỗi khi nghĩ về. Và điều đó cũng thôi thúc cô sử dụng tiền ngày càng có hiệu quả hơn. Minh Châu hy vọng, các bạn trẻ giống cô cũng thế, có thể nhận thức được tầm quan trọng của quản lý tài chính cá nhân càng sớm càng tốt.