EU muốn áp mức giá trần với dầu và khí đốt của Nga nhưng “có cũng như không”

Báo Tin Tức dẫn lại thông tin từ Bne.eu, mới đây, Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất mức trần giá khí đốt là 275 euro/MWh (tức là 2.974 euro/1.000 mét khối). Ngoài ra, mức trần giá dầu mới được thống nhất là 60 USD/thùng đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga. Giá dầu hiện tại là 83 USD/thùng nên mức trần giá dầu có vẻ hợp lý hơn một chút. Tuy nhiên, Nga đang bán giá dầu với chiết khấu trong khoảng 20-30%, theo hợp đồng giá thực tế là khoảng 60 USD/thùng. Do đó, mức trần giá dầu ở trên đúng kiểu “có cũng như không”.

Ngày 30/11, Hạ viện Nga đã thông qua ngân sách 2022-2025 cùng với giả định về giá dầu cho năm nay là 70 USD/thùng, đến năm 2025 giảm xuống còn 65 USD/thùng. Mức trần này nếu được thực hiện có thể cắt giảm doanh thu của Nga nhưng với số lượng rất ít. Chưa kể, Nga cũng không ít lần cảnh báo về việc không bán dầu cho những quốc gia áp dụng mức giá trần ở trên.

Việc Nga từ chối xuất khẩu dầu cho những khách hàng phương Tây muốn áp dụng mức giá trần sẽ khiến cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra tại “lục địa già” càng trở nên trầm trọng. Tuy nhiên, lệnh trừng phạt này chỉ mang tính tượng trưng, việc EC áp lệnh không tạo ra quá nhiều sự khác biệt trong thời gian tới. Quan trọng là, ai sẽ là người cuối cùng chi trả chi phí cho những biện pháp trừng phạt?

Những biện pháp trừng phạt với 2 giới hạn giá ở trên được cho là sẽ gây trở ngại cho Moscow và làm giảm doanh thu của nơi này. Tuy nhiên, trần giá khí đốt không hề ảnh hưởng đến doanh thu của Nga, có lẽ chỉ bị ảnh hưởng nhẹ đến từ các lệnh trừng phạt dầu mỏ, nếu như Nga tuân theo và điều này cũng sẽ không xảy ra. 

Xét về khí đốt, có một điều mà EC cần phải cân nhắc đó là: Không có cách nào có thể thay thế 60 tỷ m3 khí đốt mà Điện Kremlin đã chuyển trong năm nay, con số này so với mức bình thường chỉ bằng một nửa. Chính vì thế, EC không thể mạo hiểm cắt nguồn cung cấp khí đốt của Nga trong khoảng thời gian tối thiểu là 2 năm. Bởi đây chính là giai đoạn để đầu tư lớn vào các nguồn cung cấp năng lượng thay thế, điển hình là năng lượng tái tạo. 

Đối với dầu, EC có vẻ như “dễ thở” hơn nên đã áp giá trần thực tế hơn một chút. EC có thể nhập dầu từ Trung Đông, nhưng chắc chắn vẫn phải chờ đợi. Mới đây, OPEC+ được cho là đã đảo ngược quyết định đối với việc cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng/ngày (bpd) (đây là số lượng Nga xuất sang châu Âu). Thay vào đó, tổ chức này sẽ tăng sản lượng thêm 500.000 bpd, giúp giảm nhẹ lượng dầu bị thiếu của Nga.

Có vẻ như, OPEC+ đã hoàn toàn lường trước được việc Nga sẽ áp dụng lời đe dọa cắt đứt nguồn cung với bất kỳ quốc gia nào áp đặt mức giá trần cũng như sẵn sàng tăng sản lượng của mình. Tức là, việc OPEC+ quyết định tăng sản lượng sẽ được đưa ra tại cuộc họp tiếp theo vào ngày 4/12 - đúng một ngày trước khi lệnh cấm vận dầu của EC có hiệu lực và các chi tiết về mức trần giá dầu được xác định.

EC đã đánh giá quá cao chính mình?

Rõ ràng thấy được rằng, việc đề ra mức giá trần chủ yếu là mang yếu tố chính trị. Phương Tây vừa muốn thể hiện rằng họ phải làm gì đó, đồng thời gây chú ý bằng việc đánh vào xuất khẩu dầu khí của Nga và sự lựa chọn duy nhất chính là cơ chế giới hạn về giá cả. 

Thực tế, việc cấm xuất khẩu dầu cũng như khí đốt của Nga không phải là một phương án hiệu quả. Thậm chí, EU đang phá hủy nền kinh tế của mình chứ không phải Nga. Trong ngắn hạn và dài hạn, nền kinh tế Nga sẽ phát triển tốt hơn nhiều so với EU. Do đó, Nga đã đặt nền kinh tế của mình vào tình trạng thời chiến, điều mà EU không làm.

Phương Tây dường như đã đánh giá quá cao chính mình và khả năng có thể làm tổn thương Nga. Khi Nga đã hội nhập quá sâu vào trong nền kinh tế thế giới, tác động của những lệnh trừng phạt là quá lớn. Chưa kể, Nga còn rất mạnh trên thị trường về nhiều yếu tố đầu vào thiết yếu. Mỹ đang ở một vị thế mạnh hơn nhiều bởi có thể tự cung tự cấp nhiều thứ như kim loại, thực phẩm, hóa chất, kim loại; nhưng EU thì không. “Lục địa già” đang nhập khẩu quá nhiều nguyên liệu thô quan trọng và năng lượng từ Nga, việc cắt đứt nhanh gọn là vô cùng khó khăn. 

Điều đáng nói, đây không phải là lần đầu tiên phương Tây áp đặt những lệnh trừng phạt mang tính tượng trưng đối với Nga. Năm 2014, sau khi Nga sáp nhập Crimea, EU cũng đã đưa ra các biện pháp trừng phạt kiểu có cũng như không, không có gì khác ngoài việc tịch thu tài sản cũng như ban hành lệnh cấm đi lại đối với các cá nhân trực tiếp tham gia vào việc sáp nhập. Tức là, lệnh trừng phạt gồm những điều không có tác dụng tạo ra khác biệt lớn.

Danh sách các biện pháp trừng phạt theo thời gian cũng đã được mở rộng, thế nhưng một lần nữa, những điều này không tạo ra được sự khác biệt lớn nào với nền kinh tế Nga. Gần như mọi biện pháp trừng phạt được áp đặt trước khi xảy ra xung đột giữa Nga và Ukraine chủ yếu chỉ mang tính tượng trưng. Chỉ kể từ sau tháng 2/2022, các biện pháp trừng phạt thực sự mới bắt đầu xuất hiện. Dù là như thế, EU vẫn tiếp tục thận trọng để tránh được những hậu quả không mong muốn có thể xảy ra.

Việc những biện pháp trừng phạt với Nga thất bại là do EU gần như không muốn gây tổn hại đối với ngành công nghiệp của mình. Trong khi đó, Mỹ không can dự nhiều vào nền kinh tế Nga; chính vì thế họ sẵn sàng tăng cường những biện pháp mạnh mẽ hơn.