Đức Phật dạy rằng "Người nhân đức là người có thể yêu quý người khác, người trí tuệ là người có thể hiểu rõ người khác"

Theo Phật giáo, người có đức hạnh nếu thông minh, thường rủ lòng thương những người kém hơn mình, tìm cách dạy dỗ sẽ khiến cho họ được mở mang kiến thức kịp thời. Những người có đức hạnh, lời ăn tiếng nói của họ thì cũng nào cũng ngọt với người đối diện. 

Một người trở nên cao quý không phải ở chỗ họ có bao nhiêu tài sản tiền của, mà đó là ở sự tu dưỡng cá nhân. Tài sản có thể thúc đẩy được hạnh phúc nhưng cũng có thể gây ra nhiều tai họa. Và sự tu dưỡng cá nhân nó không đến từ việc bạn mặc đồ hàng hiệu gì hay ở địa vị cấp bậc nào mà đến từ phẩm đức cũng như sự thiện lương. Cao quý thực tế chẳng có quan hệ gì với tiền bạc. Tài sản cũng  chỉ là biểu hiện bên ngoài đồng thời cũng là một thử thách đối với tố chất tinh thần.

Cao quý cũng chính là phẩm chất ưu tú và là nơi thi vị của tâm hồn cũng là cốt cách tinh thần của người biết cảm ơn, là giá trị sống trên thế gian. Cao quý chân chính sẽ có được từ học thức, thiện lương, khoan dung, nhân ái và tu dưỡng làm người.

Đức hạnh và lòng tốt của con người

Có thể thấy, lòng tốt của con người đó chính là đức, nết tốt của mỗi con người đó chính là hạnh. Lòng tốt ấy được đưa đi khắp mọi nơi và nết tốt ấy là gương cho xã hội. Tuy nhiên, lòng tốt là chưa đủ mà cần phải có nết tốt mới có thể làm được việc lành. Chính vì thế, cả đức lẫn hạnh phải khăng khít không được rời bỏ nhau. Những người có đức hạnh cũng giống như ngôi nhà có được nền móng cẩn thận, chắc chắn thì sẽ được bền lâu và vững vàng. Đã cho đức hạnh là nền móng thì chúng ta cần rèn luyện nó mỗi ngày cho đến khi nào chúng ta thấy được đức hạnh ở nơi mình được đầy đủ, không có thiếu sót. 

Chẳng những đối với ông bà cha mẹ và thân quyến trong gia đình mà còn phải đối với người ngoài xã hội cũng vậy, họ sẽ có giọng nói hiền hòa do lòng thốt ra. Sẽ khác với những người xảo quyệt chuyên nói dối trá. Hơn thế, những lời của người có đức hạnh nói ra đều lợi ích, chẳng những lợi trong gia đình mình mà còn mang đến lợi ích cho những người xung quanh. Và lời nói của họ có hương vị thơm tho khiến cho người nghe cảm thấy không chán.Những người có đức hạnh, đáy lòng của họ lúc nào cũng tiềm ẩn sự mong muốn các việc nhân từ hòa nghĩa. Nhân chính là tha thứ lỗi lầm, từ là giúp đỡ kẻ khác cùng được sống đầy đủ và hòa chính là liên kết mọi người gây lấy hạnh phúc, nghĩa chính là quên mình để cứu những người lâm cơn nguy nan giống như cứu thân quyến của họ vậy. 

Đối với những người có đức hạnh, lòng họ sẽ luôn khoan dung. Khoan dung ở đây chính là bản tính của họ có sẵn trong từng nhịp thở. Họ khoan dung tha thứ tất cả loài người cho đến loài vật và cũng chẳng bao giờ vô cớ làm cho kẻ khác phải chịu đau khổ hay giết chết loài vật một cách quá đáng. Con người ấy sẽ luôn luôn trung hậu, cư xử trong gia đình hiếu thuận, tình nghĩa đậm đà còn đối với người ngoài thì ăn ở ngay thật. 

Trí tuệ và đức hạnh

Nếu như chúng ta không có trí tuệ và những ý nghĩ tốt trong tâm thì nó sẽ giống như một nhà máy không có tài nguyên nhiên liệu, bởi nó cũng chẳng thể sản xuất ra được một loại nhiên liệu tốt. Và khi tâm chúng ta chứa đầy được phúc đức và suối nguồn của sự thông minh thì chúng ta sẽ liên tục sản xuất ra được những sản phẩm trí tuệ có ích cho nhân loại. Tâm hồn của mỗi người được chăm sóc và nuôi dưỡng mỗi ngày bằng việc làm những điều ý nghĩa. Mỗi ngày chúng ta có biết bao nhiêu điều tốt đẹp ở xung quanh, chỉ cần tỉnh táo thì sẽ nhận ra và lựa chọn, chúng ta cũng không thể thiếu những hạt giống tốt đẹp để có thể gieo trồng. Làm người nếu như biết lấy đức làm gốc rễ thì mới đáng là bậc minh trí. Bởi đức hạnh chính là đại biểu cho kết quả hàm dưỡng của một người. Nếu như một người không ngừng tu tâm tích đức thì ắt sẽ gia tăng được trí huệ, ngộ đạo nhân sinh và từ đó tìm được chân lý, hạnh phúc viên mãn cho chính bản thân mình. Tử Cống nói: “Người trí tuệ là người có thể hiểu rõ người khác. Người nhân đức là người có thể yêu quý người khác”.

Còn Nhan Uyên lại cho rằng: “Người trí tuệ là người sáng suốt tự biết mình. Người nhân đức là người có thể tự trọng tự yêu quý mình”.

Chính vì thế, người trí tuệ chính là những người hiểu rõ người khác, biết rõ bản thân và khiến cho người khác hiểu mình hơn.

Khổng Tử cũng từng nói rằng: "“Trí giả bất hoặc, nhân giả bất ưu, dũng giả bất cụ” tức là Người trí tuệ thì không nghi hoặc điều gì, người nhân đức thì không lo lắng điều gì, người dũng cảm thì không sợ điều gì”.

Còn Mạnh Tử cũng từng nói rằng "Cái tâm biết phân biệt đúng sai là khởi đầu của trí tuệ”. Bất kể là trí tuệ của người nhập thế hay là đại trí huệ của Phật gia xuất thế, thì trí tuệ của lòng thiện lương luôn luôn là đức tính tốt đẹp của nhân loại. Dù bất kỳ dân tộc nào, thời kỳ lịch sử nào thì trí tuệ này vẫn mãi tỏa sáng rực rỡ".