Dự án ODA là gì? Những điều bạn cần biết về dự án ODA

Tổng quan về dự án ODA là gì?

Khái niệm ODA là gì? 

ODA là từ viết tắt của cụm từ Official Development Assistance. Cụm từ này được dịch nghĩa ra tiếng Việt là hỗ trợ phát triển chính thức. Đây là một thuật ngữ do DAC - Ủy ban hỗ trợ phát triển của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đưa ra nhằm mục đích đo lường sự viện trợ. 

Thuật ngữ này được sử dụng đầu vào năm 1969 và sau đó đã được sử dụng rộng rãi như một chỉ báo về dòng chảy viện trợ quốc tế. ODA cũng bao gồm một số các khoản vay. 

Định nghĩa đầy đủ của ODA là gì? Nó được hiểu là dòng chảy tài chính chính thức được quản lý với mục đích nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế và phúc lợi của các nước đang phát triển, có tính ưu đãi với yếu tố tài trợ ít nhất là 25% (sử dụng tỷ lệ chiết khấu 10% cố định). 

Theo quy ước, ODA bao gồm sự đóng góp của những cơ quan chính phủ tài trợ cho tất cả các cấp, các nước đang phát triển, các tổ chức đa phương. Biên lai ODA thường bao gồm các khoản giải ngân của các nhà tài trợ song phương cùng với các tổ chức đa phương. Trong hạch toán cán cân thanh toán quốc tế, ODA được coi là dòng tiền vào (cash flow). Viện trợ ODA góp phần giúp phát triển kinh tế tài chính, xã hội của một quốc gia khác. 

Ba yếu tố cơ bản của ODA 

Qua cách giải thích trên, ta cũng đã hiểu được ODA cần có ba yếu tố. Đó là: 

• Được thực hiện bởi các tổ chức, quốc gia chính thức.  
• Mục tiêu chính là thúc đẩy và phát triển kinh tế, phúc lợi. 
• Theo các điều khoản tài chính ưu đãi (nếu đó là khoản vay có yếu tố tài trợ thì ít nhất 25%). 
• Định nghĩa này được sử dụng để loại trừ các viện trợ phát triển khỏi hai loại viện trợ khác từ DAC: 
• Viện trợ chính thức (OA)
• Các luồng chính thức khác (OOF) 

Vốn ODA không mang tính chất như một khoản đầu tư tài chính nhằm mục đích lợi nhuận mà có tính hỗ trợ và giúp đỡ nhiều hơn. Mỗi gói ODA sẽ có giá trị lớn, không chỉ sử dụng trong một năm mà sẽ được phân bổ trong dài hạn nhằm hỗ trợ xây dựng và kiến thiết đất nước. 

Việc giải ngân nguồn vốn ODA này cần được tính toán và lên kế hoạch để tránh giải ngân ồ ạt vì nó có thể gây ra tác động xấu đến thị trường tiền tệ cũng như thị trường vốn. Ngân hàng trung ương và chính phủ cũng cần phối hợp trong việc phân phối giải ngân các gói ODA. 

Dự án ODA là gì? 

Như vậy, sau khi đã tìm hiểu khái quát về viện trợ hay vốn ODA thì có lẽ chúng ta có thể hình dung ra khái niệm dự án ODA là gì rồi đúng không? Trên thực tế, khi một quốc gia đang phát triển nhận được một khoản viện trợ từ các quốc gia khác sẽ gọi là vốn ODA. Nguồn vốn vay này sẽ có thể được phê duyệt để làm nguồn tài chính hỗ trợ cho các chương trình, dự án nhất định. Như vậy, có thể hiểu đơn giản, những dự án sử dụng vốn từ nguồn viện trợ ODA thì được gọi là dự án ODA. 

Tuy nhiên không phải dự án nào cũng được cung cấp vốn ODA, vậy vốn ODA được ưu tiên sử dụng trong các dự án thuộc lĩnh vực nào? 

Những lĩnh vực được ưu tiên sử dụng vốn ODA là gì? 

Về cơ bản, những dự án thuộc những lĩnh vực được ưu tiên sử dụng loại viện trợ này đã được quy định rõ ràng ở Nghị định 132, do Chính phủ ban hành năm 2018. Cụ thể tại Khoản 12, Điều 1:

Dự án về kết cấu hạ tầng, cơ sở thuộc lĩnh vực kinh tế - xã hội, những dự án hạ tầng liên quan đến xây dựng hạ tầng giao thông, xã hội công trình thủy lợi, phát triển đô thị thông minh,... sẽ được ưu tiên sử dụng vốn vay ODA. 

Như vậy, để một dự án ODA được phê chuẩn là một điều không mấy dễ dàng. Để sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA, các cơ quan sử dụng cần xây dựng một kế hoạch chi tiết và cần có cơ qua giám sát đánh giá việc sử dụng khoản viện trợ. 

Những điều bạn cần biết về dự án ODA 

Hỗ trợ phát triển chính thức ODA chỉ định tài trợ được cung cấp bởi những thực thể công tại những quốc gia phát triển nhất, nhằm cải thiện điều kiện sống ở quốc gia có thu nhập thấp hay trung bình. 

Tuy nhiên, phạm vi của nguồn viện trợ này không phải lúc nào cũng được biết đến. Sau khi tìm hiểu về khái niệm dự án ODA là gì, bạn nên biết các thông tin thực tế dưới đây. 

ODA hỗ trợ các lĩnh vực bị lãng quên 

Cải thiện khả năng tiếp cận nguồn nước, y tế, giáo dục chất lượng cao và bảo vệ đa dạng sinh học, chống biến đổi khí hậu là những mục tiêu thiết yếu của các nước đang phát triển và vì sự ổn định quốc tế. Tuy nhiên, các dự án thường tập trung vào các vấn đề này không nhất thiết phải quan tâm đến các nhà đầu tư công và các doanh nghiệp tư nhân, những người thấy chúng quá rủi ro hoặc mức độ ưu tiên thấp. 

Đây là lúc ODA phát huy tác dụng. Bằng cách bù đắp cho việc thiếu kinh phí ở các khu vực bị lãng quên nhất định, viện trợ công cộng đã cung cấp một động lực để thay đổi trong các quần thể bị tổn thương nhất. Thông thường, nó cũng dẫn tới sự hỗ trợ từ những đối tượng như các ngân hàng thương mại hay công ty tài chính và tổ chức khác và tăng số tiền dành cho phát triển.  

Không phụ thuộc hoàn toàn vào những khoản tài trợ 

Các quốc gia tài trợ của Ủy ban Hỗ trợ phát triển của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đã kiếm được khoảng 149 tỷ USD cho các nước nhận trong năm 2018. Đây thực chất chính là hình thức tài trợ nhưng không phải là cách duy nhất viện trợ được cung cấp. 

Một số quốc gia tài trợ đã đưa ra một số khoản vay được trợ cấp ít nhiều. Rõ ràng, ý tưởng là cho vay với lãi suất ưu đãi cho các quốc gia gặp khó khăn khi vay. 

Các khoản đóng góp cũng được tính như một phần của ODA cũng bao gồm nhận người tị nạn từ các nước đang phát triển hay học phí miễn phí cho các nghiên cứu đại học ở một số sinh viên hoặc chi phí cho một số hoạt động giữ gìn hòa bình và xóa một số khoản nợ.

Quốc gia không phải người chơi duy nhất 

Trong thuật ngữ viện trợ phát triển, viện trợ do một quốc gia tài trợ trực tiếp cho một quốc gia thụ hưởng được gọi là viện trợ song phương. Còn viện trợ được cung cấp bởi các quốc gia được gọi là viện trợ đa phương. 

Tổng kết 

Có lẽ, sau bài viết này, mỗi người đã hình dung ra trong đầu mình về vốn vay ODA là gì và những thông tin liên quan đến khoản vay này rồi phải không nào? Khoản vay nào suy cho cùng cũng có hai mặt của nó, các quốc gia cũng nên sử dụng nguồn vốn vay ODA hợp lý để đạt hiệu quả cao nhất.