Doanh nhân Trần Văn Minh - Founder & CEO Hybrid Technologies: "Mình nghĩ, một ngày không xa Việt Nam sẽ có bước phát triển đột phá"

Chính thức lên sàn chứng khoán Tokyo vào cuối năm 2021, Hybrid Technologies còn rất trẻ (hoạt động 5 năm) so với tuổi đời khi tiến hành niêm yết của các doanh nghiệp tại đây (thông thường khoảng trên dưới 20 năm). Trở thành công ty đầu tiên của người Việt Nam chính thức IPO ở Nhật Bản, anh Trần Văn Minh cũng là CEO thuộc diện trẻ nhất trên sàn Tokyo khi niêm yết: tuổi trung bình khi lên sàn của các CEO ghi nhận là trân 50 còn CEO Trần Văn Minh lúc đó mới 36 tuổi. Anh Trần Văn Minh tâm sự rằng: "Nhiều người chỉ nhìn thấy sự nổi tiếng và vẻ hào nhoáng khi lên sàn Tokyo, nhưng không mấy ai biết được hành trình có cả nước mắt đằng sau đó".

Khởi nghiệp tại Nhật, người Việt Nam có điểm mạnh gì?

Nói về cơ duyên khởi nghiệp ở Nhật, anh Trần Văn Minh cho biết, trước khi startup thì đã làm giám đốc chi nhánh FPT IS (FIS) tại Nhật, thời điểm mà anh Dương Dũng Triều (hiện nay là Chủ tịch FIS), và anh Đỗ Cao Bảo (hiện nay là thành viên Hội đồng quản trị của Tập đoàn FPT) còn làm Chủ tịch.

FPT Software cũng đã rất thành công ở thị trường Nhật lâu rồi nhưng FIS thì chưa, đúng lúc anh Bảo đang còn trăn trở về công cuộc toàn cầu hóa thì anh Minh cũng đề xuất thâm nhập vào thị trường Nhật Bản ở mảng đấu thầu dự án Chính phủ Nhật. Khi anh vào đó thì ngay trong tháng đầu tiên anh đã xin được giấy phép đấu thầu hạng A và một thời gian ngắn thì cùng công ty trúng dự án vài triệu USD nên được các anh đánh giá tốt. 
Sau khi ở FIS khoảng thời gian 2 năm thì đúng lúc cổ đông người Nhật bây giờ của Hybrid Technologies hẹn gặp và đã chia sẻ về ý tưởng cùng startup, nhận thấy đã đến lúc phải làm gì đó lớn lao hơn nên anh đã "chốt deal". 

Nói về lợi thế lớn nhất khi khởi nghiệp với  Hybrid Technologies, anh Trần Văn Minh nói rằng đó là sự lạc quan của người Việt Nam và kiểu chưa có gì ở trong tay nhưng vẫn tự tin chiến đấu. Thực ra thì khi đó toàn sử dụng kỹ sư Việt Nam nên có thể cạnh tranh được về giá và cộng thêm nhu cầu trên thị trường lớn mà nhân sự về kỹ sư phần mềm ở Nhật lại đang thiếu. Hơn thế, điểm khác so với các công ty khác ở trên thị trường chính là thực hiện dự án nghiêm túc, khắt khe theo tiêu chuẩn của Nhật nhưng lại rất linh hoạt trong việc chỉnh sửa sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng. Những công ty Nhật sẽ thường cứng nhắc hơn chút. 

Và có một yếu tố theo anh Trần Văn Minh đó là người nước ngoài đến đầu tư ở Nhật Bản. Như ở Việt Nam thì một công ty FDI của Nhật đến đầu tư, mọi người cũng tôn trọng và ủng hộ, có khi còn được ưu tiên hơn. Còn ở nước Nhật thì mình cũng được đối xử tương tự như thế, việc thấy một người Việt cố gắng nơi xứ người, nỗ lực để tìm kiếm cho mình cơ hội thì họ vô cùng quý trọng và cũng giúp cho mình nhiều hơn. 

Với anh, thực tế học tập và làm việc ở Nhật Bản hơn 20 năm, hiểu tiếng Nhật và hiểu văn hóa của họ, cư xử đúng mực khi làm kinh doanh nên vô cùng may mắn khi được nhiều người ở Nhật biết đến, trân quý và luôn giúp đỡ. Đó cũng chính là nguồn động viên rất lớn đối với một người trẻ Việt trong hành trình khởi nghiệp xa xứ mà không phải ai cũng may mắn có được. 

Chiến lược để lên sàn chứng khoán Tokyo

Anh Trần Văn Minh nói rằng, nếu như nói về sự phát triển mang tính bước ngoặt thì biểu hiện rõ nhất chính là sự tăng trưởng về quy mô nhân sự. Sau 3 thương vụ M&A thì số lượng nhân sự cũng đã tăng vọt từ 200 lên hơn 750 người. Anh cùng với cộng sự đã bắt đầu đơn giản như các startup khác. Anh là CEO nhưng kiêm cả sales dự án, khi lấy được dự án về thì sẽ cùng với anh em phía dưới tổ chức đội ngũ triển khai. 

Sau khoảng thời gian 3 tháng thì công ty cũng đã cân bằng được thu chi, sau 1 năm đã có lãi và năm thứ 2 đã có lãi gần gấp 3 lần. Cũng nhờ việc tăng trưởng rất nhanh, Hybrid Technologies được một số nhà đầu tư quan tâm và kể từ đó mới phát sinh ra ý tưởng IPO ở trên sàn chứng khoán Tokyo.

Hoạt động được trong thời gian 2 năm thì đại diện của Quỹ Midas - đây là một quỹ đầu tư tư nhân (private equity) ở Nhật tiếp xúc với mình và hỏi là: “Minh có muốn lên sàn không? Tôi thấy hình như là chưa có công ty Việt Nam nào lên sàn chứng khoán Tokyo cả!”. Anh nói thêm rằng, trước đó anh không hề biết điều này nhưng sau khi đã tìm hiểu thi đúng là chưa có thật. Thế là anh đã quyết định sẽ chơi lớn đó là IPO tại thị trường Nhật!

Vậy nhưng, để có thể lên được sàn chứng khoán Tokyo, Hybrid Technology sẽ phải đáp ứng thêm nhiều điều kiện nữa. Để có thể đạt được mục tiêu IPO, anh đã phải thực hiện liên tiếp 3 vụ M&A để có thể tăng quy mô nhân sự, tăng số lượng khách hàng thì mới có đủ các điều kiện niêm yết sau thời gian 3 năm hoạt động. Và sau khi M&A công ty thứ hai, nhân sự của Hybrid Technologies mới chỉ khoảng 500 người, nhưng đến đợt M&A thứ ba thì nhân sự tăng lên 750 người thì công ty mới đủ tiêu chuẩn về số lượng thành viên. 

Anh chia sẻ thêm rằng, đối với một công ty lớn, sau thời gian dài không tăng trưởng thì M&A  cũng chính là đòn bẩy, còn đối với  Hybrid, M&A là điều kiện cần vào thời điểm đó.

Và sau khi tiến hành thu mua công ty thứ 3, hiệu quả kinh doanh của Hybrid Technologies giảm và anh cùng với các cộng sự đã phải thực hiện nhiều biện pháp tối ưu nhằm tăng cường sức mạnh cộng hưởng giữa các thành viên ở trong nội bộ - chỉ có như thế hiệu quả mới tăng trở lại. Tổng quan thì M&A rất vất vả nhưng cố gắng thì mọi việc cũng đã ổn hơn. 

Công ty trong lần đầu tiên được M&A đó là Japan Tech (đây là một doanh nghiệp phái cử lao động kỹ sư). Còn công ty thứ 2 đó là Evolable Asia Việt Nam (là một công ty công nghệ của Nhật tại Việt Nam trong cùng tập đoàn). Và công ty thứ 3 đó là một công ty con của Dentsu ở Việt Nam (Dentsu chính là một trong ba công ty marketing lớn nhất trên thế giới).

Và sau 3 lần M&A thì ngoài gia công phần mềm, Hybrid Technologies có thêm tư vấn DX (chuyển đổi số), AI (trí tuệ nhân tạo) và Blockchain, thiết kế UI/UX (về digital marketing) cũng như bảo mật. Sau khi hoàn tất được thương vụ M&A 3 công ty thì mức doanh thu của công ty đã tăng hơn 6 lần. 

Gặp khó vì COVID-19 nhưng quyết không quay xe

Vị CEO trẻ tuổi này tâm sự, bên cạnh các điều kiện cho doanh nghiệp thì việc IPO ở Nhật khá phức tạp, từng hạng mục có rất nhiều việc phải làm với quy cách cũng như quy trình khắt khe. Không những thế, doanh nghiệp phải mời được một đơn vị kiểm toán có uy tín vào cuộc, các báo cáo kết quả kinh doanh của công ty cần phải được kiểm toán định kỳ. Chỉ khi đó thì công ty chứng khoán mới bắt đầu làm hồ sơ để xét duyệt dựa trên kết quả kiểm toán. Cá nhân của anh cũng phải vượt qua các bài test phỏng vấn của cơ quan quản lý sàn chứng khoán Tokyo thì mới được chấp nhận. 

Nói về lý do đến năm 2021 mới lên sàn, anh Trần Văn Minh cho biết: “Cuối năm 2019 là đã đủ điều kiện nhưng sự xuất hiện đột ngột của đại dịch Covid-19 đã thay đổi tất cả. Cuối quý 1/2020, lần đầu tiên kể từ khi thành lập bọn mình thua lỗ theo tháng và Hybrid không còn đủ điều kiện lên sàn nữa. Nhân sự phải giảm từ hơn 750 xuống còn 500 người”. 

Lúc đó thì vấn đề quan trọng chính là cần phải giải quyết là phục hồi được kinh doanh, không để cho dòng tiền bị cạn kiệt. Dù vậy thì ngay cả trong lúc rất khó khăn đó thì anh vẫn không từ bỏ mục tiêu IPO ở trên sàn Tokyo cũng như chấp nhận duy trì các khoản chi phí cao cho nhân sự phục vụ việc này. 

Sau thời gian gần 2 năm, công ty cũng đã có điều kiện trở lại và Hybrid Technologies đã chính thức IPO vào tháng 12/2021. Cũng có một điểm thú vị là chỉ sau khoảng 6 tháng tính từ thời điểm công ty thua lỗ thì Hybrid Technologies đã phục hồi trở lại theo hình chữ V, doanh thu cũng ghi nhận tăng gần gấp đôi tính từ thời điểm lao dốc bởi vì đại dịch và cũng đã đáp ứng đủ tất cả các điều kiện để lên sàn.

Với anh Trần Văn Minh, không có nhân tố bước ngoặt nào cả mà lúc đó không ai có thể giúp. Điều quan trọng là lúc khó khăn nhất bản thân của anh, đội ngũ cùng toàn bộ HĐQT đã tự thân vận động. Mọi người đã phải đi đàm phán với từng khách hàng một để cho họ không cắt hợp đồng. 

Chỗ nào có điều kiện họ không tăng dự án nhưng vẫn sẽ giữ hợp đồng để công ty có thể duy trì được qua cơn khủng hoảng, còn chỗ nào khó khăn quá thì đành chịu. Anh Trần Văn Minh nói thêm: “Vượt qua được khó khăn thời COVID-19 không còn là phép màu cũng chẳng có gì là hào hoa, phong nhã.  Đi “xin” hết cả đấy ạ!”.

Còn việc tăng trưởng hình chữ V sau đó là bởi vì đại dịch COVID-19 khiến cho nhu cầu chuyển đổi số của các doanh nghiệp tăng mạnh, trừ đi những nhóm khách hàng là hàng không, du lịch bị ảnh hưởng nặng nề còn các ngành hàng khác tại Nhật vẫn ổn định,  phát triển trong đại dịch. Còn Hybrid không những đứng vững mà còn phát triển được thêm được rất nhiều khách hàng mới.