Doanh nghiệp Việt rục rịch kế hoạch IPO xuyên biên giới

Doanh nghiệp Việt lên lộ trình IPO trên các sàn nước ngoài

Thời gian gần đây, các nhà đầu tư trên thế giới đã chứng kiến và gặp gỡ một nhóm công ty mới nổi ở châu Á đang dự tính phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) ở Mỹ - nơi hoạt động niêm yết quốc tế từng chủ yếu do các công ty khởi nghiệp Trung Quốc thúc đẩy.

Trong số đó, chỉ có vài doanh nghiệp Indonesia có nhu cầu, còn Thái Lan không có một công ty nào. Chính vì thế mà việc nhiều công ty ở Việt Nam muốn IPO là một điều thực sự có ý nghĩa đối với các nhà đầu tư khi mà họ đang tìm những doanh nghiệp tăng trưởng và tin cậy để bỏ vốn kiếm lời.

Và hầu hết doanh nghiệp được thành lập tại Việt Nam có tham vọng vươn ra khu vực và toàn cầu đều đặt mục tiêu phải IPO ở thị trường lớn. Trong đó Mỹ và Singapore là sự lựa chọn của họ.

Dữ liệu của Renaissance Capital cho thấy, tính đến ngày 29/11, trong số 103 đợt IPO của Mỹ trong năm nay, có 10 đợt đến từ các công ty có trụ sở ở Đông Nam Á.

Trước đó, vào hồi tháng 8/2023, Hãng ô tô điện VinFast có trụ sở ở Việt Nam đã tạo sóng lớn khi niêm yết ở Mỹ, thông qua SPAC (công ty mua lại với mục đích đặc biệt). Ngoài ra thì kỳ lân công nghệ Việt Nam cũng nộp hồ sơ niêm yết ở Nasdaq. Những sản phẩm của VNG gồm trò chơi, công nghệ tài chính, phát nhạc trực tuyến.

Doanh nghiệp Việt lên lộ trình IPO trên các sàn nước ngoài. Nguồn ảnh: Internet

Phó chủ tịch Nasdaq - ông Bob McCooey nói rằng, có rất nhiều công ty từ Đông Nam Á đang xem xét thị trường Mỹ để IPO. Tuy nhiên điều kiện thị trường đang trì hoãn kế hoạch niêm yết của họ sang 6 tháng đầu năm 2024.

Tổng giám đốc VNG thừa nhận - ông Lê Hồng Minh thừa nhận, IPO ở trên thị trường quốc tế là việc ông rất lo bởi vì nó kéo theo những rủi ro đáng kể. Ông Minh nói rằng: “Tuy nhiên, đó là điều mà chúng tôi tin tưởng, bởi vì nếu như không làm thì VNG không thể đưa công ty phát triển một cách thực sự”.

Còn Tiki - đây là sàn thương mại điện tử do nhóm người Việt đồng sáng lập cũng đã đặt kế hoạch thực hiện IPO ở Mỹ vào năm 2025. Mặc dù vậy thì đến thời điểm hiện tại, Tiki vẫn chưa có động thái mới. Hiện tại, Tiki đang đứng trước ngưỡng cửa kỳ lân với mức định giá 832 triệu USD. Và lần gần nhất thì Tiki bán 10% cổ phần cho Tập đoàn tài chính Shinhan (Hàn Quốc).

Và hiện nay, các nhà đầu tư quốc tế kỳ vọng vào động thái của tên tuổi mới đó là The CrownX của Masan Group. Ghi nhận, Masan có tham vọng phát triển nền tảng bán lẻ The CrownX thành kênh dịch vụ tiêu dùng tích hợp, dựa trên nền tảng F&B và hệ thống bán lẻ Winmart, đối tác với Techcombank, cùng với đó là tiềm năng M&A các thương hiệu tiêu dùng khác.

Trong Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2023, Tổng giám đốc Masan - ông Danny Le cho biết, đợt IPO của The CrownX có thể được triển khai trong năm 2024 hoặc là năm 2025 khi điều kiện thị trường trở nên thuận lợi hơn.

Cho đến thời điểm hiện tại, Masan đã thuyết phục thành công nhiều tên tuổi lớn trong thị trường tài chính quốc tế như SK Group (Hàn Quốc), Alibaba (Trung Quốc), Platinum Orchid (thuộc Quỹ đầu tư quốc gia Abu Dhabi), hay như SeaTown Master Fund (công ty con của Temasek Holdings),... để làm đối tác chiến lược và cùng hiện thực hóa tham vọng vươn tầm của mình.

Cùng với đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn FPT cũng tiết lộ, FPT Software có thể IPO để phục vụ cho tham vọng trở thành nhà sản xuất chip hàng đầu khu vực. Ở Đại hội đồng cổ đông thường niên 2023, Tổng giám đốc FPT - ông Nguyễn Văn Khoa cho biết, Tập đoàn có thể chi hàng trăm triệu USD cho M&A để có thể mở động độ phủ, thiết lập đồng minh trên toàn cầu, đặc biệt là ở các khu vực như Mỹ, châu Á, châu Âu, Mỹ La tinh.

Mặc dù vậy, trong ngắn hạn, thay vì niêm yết cổ phiếu để tiếp cận thị trường vốn thì đại gia ngành công nghệ Việt lại có chiến lược tấn công trực diện vào thị trường Mỹ với bệ phóng là nguồn lực dồi dào sau thời gian nhiều năm tích lũy.

Trên thực tế thì sau sự niêm yết của VinFast và Society Pass thì các nhà đầu tư vẫn đặt kỳ vọng trong thời gian 18 tháng tới sẽ có những sự kiện niêm yết của VNG, Tiki và The CrownX.

Thị trường IPO trong nước vướng phải “nút thắt” gì?

Có thể thấy, việc một số công ty có nguồn gốc Việt Nam muốn niêm yết ở thị trường quốc tế được các nhà đầu tư xem là minh chứng cho đà tăng trưởng ổn định của Việt Nam.

Theo đó, có nhiều nhà đầu tư đang chú ý đến những công ty chất lượng, có chiến lược chuyển đổi mạnh mẽ, thành tích tăng trưởng cao của Việt Nam. Đó chính là tín hiệu tích cực đối với Việt Nam khi đã có được một chiến lược rõ ràng về thị trường trong cũng như ngoài nước.

Mặc dù vậy thì thương vụ IPO của VinFast lại thuộc một doanh nghiệp đăng ký thành lập ở bên ngoài lãnh thổ Việt Nam (cụ thể là Singapore) thông qua hình thức SPAC được thực hiện ở thị trường chứng khoán Nasdaq của Mỹ. Chính vì thế mà thương vụ IPO này không nằm trong số thống kê của Ủy ban Chứng khoán nhà nước (SSC).

Tiki - đây là sàn thương mại điện tử do nhóm người Việt đồng sáng lập cũng đã đặt kế hoạch thực hiện IPO ở Mỹ vào năm 2025. Nguồn ảnh: Internet

Còn ở trong nước, thị trường huy động vốn qua hình thức IPO đã trải qua một năm ảm đạm. Trong thời gian 10 tháng 2023, có 3 doanh nghiệp hoàn thành IPO và huy động được 7,1 triệu USD theo công bố ở trên cổng thông tin của SSC.

Số lượng IPO thấp là do quy trình phê duyệt IPO và niêm yết được thắt chặt. Song song với đó là lượng vốn rút ròng của các nhà đầu tư nước ngoài cao hơn bởi các yếu tố toàn cầu và ở các quốc gia ảnh hưởng đến thanh khoản thị trường trong năm 2023. Có thể thấy, những điều kiện bất lợi này cùng với diễn biến giảm điểm của Vn-Index kể từ nửa đầu năm 2022 đã khiến cho những công ty có mong muốn IPO cũng phải trì hoãn kế hoạch và chờ thời cơ thích hợp hơn để niêm yết.

Lãnh đạo phụ trách dịch vụ đảm bảo Deloitte Việt Nam - ông Bùi Văn Trịnh nhận định, mặc dù các chỉ số chứng khoán của Việt Nam hồi phục vào cuối năm 2023 tuy nhiên vẫn cách xa so với mức đỉnh năm 2021 và đầu năm 2022. Trong khi đó thì số lượng IPO ở Đông Nam Á tương đối cao trong năm 2023. Và Indonesia cũng nổi lên là thị trường sôi động nhất khu vực với 77 thương vụ IPO, huy động được 3,6 tỷ USD. Con số này chiếm một nửa số thương vụ IPO của khu vực, 66% tổng số tiền IPO huy động được trên 6 sàn giao dịch.

Chính thành tích này đã giúp cho Indonesia có sàn giao dịch chứng khoán mạnh thứ 4 trên toàn cầu tính đến thời điểm hiện tại, chỉ đứng sau Trung Quốc, Mỹ, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).

Những công ty Đông Nam Á đang phát triển mạnh, có khả năng vượt ra ngoài khuôn khổ trong nước để có thể thực hiện IPO xuyên biên giới. Và thực tế này cũng được thúc đẩy bởi một số yếu tố như kỳ vọng về mức định giá ưu đãi, thanh khoản được cải thiện và khả năng tương thích của ngành nghề, khẩu vị quen thuộc của nhà đầu tư với một số lĩnh vực nhất định. Những sàn giao dịch chứng khoán trên toàn cầu đang chú ý nhiều hơn đến các công ty ở Đông Nam Á.

Phụ trách dịch vụ IPO thị trường Đông Nam Á và Singapore của Deloitte - bà Tay Hwee Ling chia sẻ, Đông Nam Á không phải là khu vực duy nhất đối mặt với thách thức duy trì một thị trường vốn cổ phần sôi động, hấp dẫn. Ở trên toàn cầu, số lượng IPO và số vốn IPO huy động đã trở lại mức trước dịch bệnh COVID-19. Chính điều này đã được thúc đẩy bởi xu hướng các công ty muốn duy trì hình thức sở hữu tư nhân lâu hơn, thời gian gần đây là để ứng phó với môi trường kinh tế vĩ mô toàn cầu, tình hình lãi suất đầy thách thức.

Vào hồi tháng 8/2023, Hãng ô tô điện VinFast có trụ sở ở Việt Nam đã tạo sóng lớn khi niêm yết ở Mỹ, thông qua SPAC (công ty mua lại với mục đích đặc biệt). Nguồn ảnh: Internet

Bà Tay Hwee Ling nói thêm: “Các công ty cũng đang cân nhắc việc niêm yết công khai có thể đã có một số mục tiêu thương mại. Dù các thị trường chứng khoán ở trong khu vực có thể nghĩ ra nhiều chủ trương nhằm mục đích thu hút các công ty niêm yết tuy nhiên tầm ảnh hưởng trực tiếp của các chủ trương này đến quyết định niêm yết của các doanh nghiệp chỉ ở mức độ nhất định”.

Theo đó thì các nhà đầu tư sẽ xác định cách phân bổ nguồn vốn dựa trên chiến lược cũng như cách mà họ nhìn nhận thị trường. Và chính phủ các nước trong khu vực nhận ra giá trị của thị trường chứng khoán hấp dẫn là một phần của hệ sinh thái dịch vụ tài chính tổng thể, phải liên tục thích ứng đối với những thay đổi trên thị trường vốn toàn cầu.

Hiện tại, Singapore đã gần như là thiên đường cho các doanh nghiệp trong khu vực muốn IPO để có thể huy động vốn, đặc biệt là qua hình thức SPAC.

Đại diện Deloitte Singapore cho hay, dù thị trường IPO ở Singapore có vẻ trầm lắng trong năm nay tuy nhiên có một điểm trọng đáng lưu ý đó chính là năng lực tài chính dồi dào của các công ty Singapore, sẵn sàng khám phá cơ hội để có những thương vụ niêm yết xuyên biên giới trên các sàn giao dịch toàn cầu.

Đại diện Deloitte Singapore khẳng định: “Singapore có sự ổn định chính trị và môi trường pháp lý vững chắc, tạo tiền để để khơi thông dòng vốn chưa từng có tiền lệ, đóng vai trò là cầu nối chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc. Song song với đó là nơi đặt trụ sở chính ở trong khu vực được nhiều quỹ, các công ty quản lý quỹ gia đình lựa chọn”.

Đối với nhiều công ty thì việc niêm yết ở Mỹ hấp dẫn bởi Mỹ có cộng đồng lớn các nhà đầu tư và tính thanh khoản cao hơn, không ít công ty cũng có thể lựa chọn niêm yết ở các khu vực khác từ đó giúp họ tiếp cận tốt hơn với thị trường mục tiêu chính.