Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì khi xuất khẩu dự báo giảm nhiệt?

Doanh nghiệp đói đơn hàng

Theo ghi nhận, trong thời gian 2 năm qua, nhờ thị trường bất động sản ở Mỹ bùng nổ và nhu cầu gỗ nội thất tăng lên cũng đã giúp cho xuất khẩu gỗ từ Việt Nam sang thị trường Mỹ tăng rất mạnh. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã chớp cơ hội mở rộng sản xuất cũng như tìm kiếm khách hàng ở thị trường này. 

Kết quả là xuất khẩu các sản phẩm gỗ sang Mỹ ghi nhận đạt khoảng 8 - 9 tỷ USD/năm. Mỹ cũng đã trở thành thị trường tiêu thụ gỗ lớn nhất của Việt Nam (ghi nhận chiếm 60% thị phần). Mặc dù vậy thì từ nửa cuối  năm 2022, bởi lãi suất tăng cao và tình hình kinh doanh nhà ở Mỹ đã chững lại đã khiến cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu ngấm đòn. 

Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nội thất D-Furni - ông Vũ Tiến Thập cho hay, việc ngành địa ốc ở Mỹ đóng băng cũng đang khiến cho lượng tồn kho của các nhà băng bán lẻ tăng rất mạnh. Điều này cũng dẫn đến đơn hàng của doanh nghiệp gỗ Việt Nam sụt giảm nghiêm trọng và tạm thời doanh nghiệp chưa có đơn hàng trong thời gian 6 tháng đầu năm 2023. 

Ông Vũ Tiến Thập chia sẻ rằng: “Vào thời điểm này mọi năm, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp gỗ diễn ra hết sức nhộn nhịp do nhu cầu hoàn thiện, sửa chữa, trang trí nội thất tăng cao tại các thị trường chính. Thế nhưng, năm nay DN phải giảm bớt số công nhân và ngừng hoạt động một số dây chuyền, không khí làm việc rất ảm đạm”. 

Cũng theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, mặc dù trong những tháng đầu năm xuất khẩu gỗ cùng các sản phẩm tăng mạnh nhưng càng về cuối năm thì tình hình đảo chiều chóng mặt. Và trong tháng 11, xuất khẩu gỗ cùng các sản phẩm gỗ ghi nhận chỉ đạt mức 1,1 tỷ USD, so với tháng 10 giảm 8,3% và so với tháng 11/2021 giảm 14,6%. Và mục tiêu xuất khẩu 16,5 tỷ năm 2022 của ngành vẫn còn chật vật và dự báo năm 2023 sẽ còn gặp nhiều khó khăn. 

Trong khi đó thì xuất khẩu các mặt hàng truyền thống như dệt may, da giàu cũng đã có dấu hiệu đi xuống. Cũng trong tháng 9, xuất khẩu da giày cũng chỉ đạt mức 2 tỷ USD, so với tháng 8 giảm 30%. Cũng trong tháng 10 và tháng 11, kim ngạch xuất khẩu cũng tiếp tục có sự sụt giảm. Các doanh nghiệp cho hay, hiện tại số lượng đơn đặt hàng ở trong quý 4 cũng đã thấp hơn từ 25 - 50% so với quý 2 và tương đương mức giảm doanh thu 15 - 20% so với cùng kỳ.

Phó Chủ tịch Hội Da giày TP.HCM - ông Nguyễn Văn Khánh cho hay, hiện tại sản lượng xuất khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn cũng đã giảm ít nhất là 30% so với thời điểm ổn định. Đáng chú ý, ở thị trường Mỹ, châu Âu có nhiều đối tác ngưng việc nhập khẩu bởi vì lượng hàng tồn kho cao và chưa biết bao giờ có thể đối tác sẽ đặt hàng trở lại. Và các doanh nghiệp da giày cũng đang phải sản xuất cầm chừng. 

Đại diện Hội Dệt may thêu đan TP.HCM cũng cho biết, đơn hàng xuất khẩu đến tháng 9 vẫn ổn nhờ vào các hợp đồng được ký kết trước đó nhưng trên thực tế từ cuối tháng 7 thì nhu cầu tiêu dùng ở trên thế giới đã có dấu hiệu giảm cũng như giảm liên tục đến nay, đặc biệt là tại hai thị trường lớn đó là Mỹ và châu Âu. 

Dự báo xuất khẩu sẽ “ngủ đông”

Tổng cục Hải quan cho biết, trong tháng 11, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt mức 29 tỷ USD, so với tháng trước giảm 4,4%. Trong đó thì khu vực kinh tê ở trong nước đạt mức 7,4 tỷ USD, so với tháng trước tăng 0,8% còn khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) ghi nhận đạt 21,8 tỷ USD, so với tháng trước giảm 5,4%. Đây cũng chính là tháng đầu tiên trong thời gian 2 năm qua, xuất khẩu hàng hóa của Việt nam có sự sụt giảm. 

Cũng trong thời gian 11 tháng, có 35 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD và chiếm 93,7% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó thì có 8 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD (ghi nhận chiếm hơn 70%). Đặc biệt, trong tháng này có nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam có kim ngạch sụt giảm so với tháng trước, cụ thể như Điện thoại và linh kiện, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; dệt may; giày dép; gỗ và sản phẩm,...

Và Ngân hàng HSBC cũng vừa đưa ra đánh giá về tình hình kinh tế cũng như hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Kết quả cho thấy, số nhà quản trị mua hàng (PMI) trên thế giới đã liên tục giảm từ thời điểm tháng 5/2021 cũng như đi sâu vào vùng thu hẹp sản xuất từ tháng 9 năm nay với số lượng đơn hàng mới sụt giảm. HSBC nhận định rằng: “Việt Nam đã tiến hành thâm nhập sâu vào hệ sinh thái sản xuất toàn cầu nên khó có thể tránh khỏi những tác động khi thương mại toàn cầu chậm lại. Nói cách khác là giai đoạn xuất khẩu chững lại đã tới với Việt Nam”. 

Cũng theo HSBC, tính từ tháng 9 có hơn 630.000 công nhân bị ảnh hưởng bởi đơn hàng nước ngoài giảm sút và với khoảng 90% phải giảm giờ làm. Lý do là đến từ lĩnh vực điện tử - đây là ngành vốn dĩ chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đến thời điểm hiện tại, đơn hàng mới của mặt hàng này trên thế giới cũng đã bắt đầu giảm mạnh từ cuối năm 2022. Bên cạnh đó, các mặt hàng truyền thống ví dụ như dệt may và da giày hay là mặt hàng xuất khẩu trị giá đến cả chục tỷ USD mới nổi cũng như các sản phẩm máy móc đã bắt đầu đi xuống. Mặc dù vậy thì bất chấp những khó khăn bên ngoài thì HSBC vẫn chỉ ra điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam khi có nhu cầu nội địa bùng nổ trở lại và đang hỗ trợ tích cực tăng trưởng kinh tế. Doanh thu bán lẻ trong tháng 11 tăng 17% so với cùng kỳ năm trước. Song song với đó, thị trường lao động trong ngành du lịch cũng đang hồi phục tốt khi mà Việt Nam chào đón khoảng 600.000 khách du lịch trong tháng 11.

Theo Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, việc có nhiều mặt hàng xuất khẩu đang tăng mạnh bỗng nhiên giảm nhanh cũng đã cho thấy tác động của lạm phát cũng đã bắt đầu ngấm vào túi tiền của người dân ở các thị trường chủ lực. Và với nền kinh tế có độ mở 200% và hoạt động xuất - nhập khẩu của Việt Nam cũng sẽ bị tác động không nhỏ.

Và để có thể duy trì hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới, theo ông Phú thì các doanh nghiệp cần cập nhật tình hình nước nhập khẩu, nhu cầu người tiêu dùng cũng có kế hoạch sản xuất phù hợp. Đồng thời cũng không chỉ dựa vào các thị trường truyền thống như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc,…mà cũng có thể chuyển hướng đến các thị trường ít chịu ảnh hưởng của lạm phát để có thể bù đắp kim ngạch xuất khẩu truyền thống bị giảm sút.