Danh sách doanh nghiệp tỷ USD trên sàn "sạch bóng" công ty chứng khoán

Thị trường chứng khoán trong nước đang trải qua một trong những giai đoạn khó khăn nhất trong nhiều năm trở lại đây với việc VN-Index liên tục giảm mạnh xuống dưới 1.000 điểm, thấp nhất trong vòng 2 năm trở lại đây kể từ tháng 11/2020. Hàng loạt mã cổ phiếu lao dốc mạnh, thậm chí thủng đáy dài hạn, dù vậy dòng tiền bắt đáy vẫn đứng ngoài cuộc khiến cho giao dịch ngày càng ảm đạm.

Trước bối cảnh đó, nhóm chứng khoán trở thành một trong những tâm điểm xả mạnh trước những lo ngại về kết quả kinh doanh bị ảnh hưởng bởi biến động không thuận lợi của thị trường chung. Theo đó, các cổ phiếu như VND, SSI, VCI, HCM, SHS, MBS,... đều đồng loạt giảm sâu, thị giá mất khoảng 60-75% so với đỉnh. Vốn hóa thị trường theo đó cũng "bốc hơi" hàng nhìn, thậm chí hàng chục nghìn tỷ đồng.

Nhìn lại giai đoạn thị trường chứng khoán bùng nổ kéo dài suốt từ cuối năm ngoái đến đầu năm nay, nhiều công ty chứng khoán từng đạt đến đỉnh cao chưa từng có. Thời điểm đó, nhóm chứng khoán đóng góp tới 3 đại diện trong danh sách doanh nghiệp tỷ USD trên sàn, thậm chí vốn hóa của SSI còn vượt ngưỡng 2 tỷ USD. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại những con số vừa nêu trên chỉ còn lại chưa đến một nửa đồng thời danh sách tỷ USD vốn hóa cũng chính thức "sạch bóng" công ty chứng khoán.

Đối với các công ty chứng khoán, thanh khoản thị trường được xem là yếu tố đặc biệt quan trọng có tác động lớn đến kết quả kinh doanh các mảng nghiệp vụ chính như môi giới hay tự doanh và cho vay. Thị trường giao dịch sôi động sẽ thúc đẩy nguồn thu từ phí môi giới cũng như nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư và ngược lại. Cùng với đó, thanh khoản cũng có tiếng nói quyết định đến diễn biến của thị trường và gián tiếp ảnh hưởng đến hoạt động tự doanh của các công ty chứng khoán.

Kết thúc giai đoạn bùng nổ, làn sóng nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường chứng khoán cũng hạ nhiệt đáng kể trong thời gian gần đây. Số lượng tài khoản mở mới của nhà đầu tư trong nước đã liên tục giảm mạnh, từ mức hơn 450.000 tài khoản vào hồi tháng 5 và tháng 6 xuống chỉ còn khoảng 100.000 tài khoản trong tháng 9 vừa qua, mức thấp nhất trong vòng 14 tháng kể từ tháng 7/2021.

Diễn biến tương tự, thanh khoản thị trường cũng đi xuống rõ rệt, những phiên giao dịch khớp lệnh tỷ USD cũng không còn thấy xuất hiện. Thay vào đó là bầu không khí ảm đạm bao trùm, thậm chí có những phiên giá trị khớp lệnh trên HoSE còn chưa đến 7.000 tỷ đồng. Kể từ đầu tháng 10 đến nay, khớp lệnh bình quân trên sàn HoSE chỉ đạt hơn 9.400 tỷ đồng/phiên, giảm gần 21% so với tháng trước đó, đồng thời là mức thấp nhất kể từ năm 2021.

Không chỉ gây ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh, thanh khoản còn đóng vai trò quan trọng quyết định đến khả năng cân lại nguồn cung cổ phiếu đã gia tăng mạnh sau các đợt ồ ạt tăng vốn của các công ty chứng khoán trong thời gian qua. Thống kê cho thấy, số lượng cổ phiếu lưu hành của cả nhóm chứng khoán đã tăng 2,6 tỷ đơn vị so với hồi đầu năm, trong đó khoảng 2,2 tỷ cổ phiếu trôi nổi tự do, đây là một con số khổng lồ đòi hỏi phải có dòng tiền dồi dào mới có thể hấp thụ. Do đó, không bất ngờ khi các cổ phiếu chứng khoán vẫn miệt mài dò đáy trong thời gian gần đây dù thị giá đã chiết khấu sâu từ đỉnh.

Đặc biệt, thanh khoản hiện vẫn chưa có sự cải thiện dù dư nợ margin đã tăng trở lại vào quý 3 vừa qua. Tính tới cuối quý 3/2022, ước tính dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán vào khoảng 165.000 tỷ đồng (~6,8 tỷ USD), tăng nhẹ khoảng 15.000 tỷ so với quý trước đó. Trong đó, khoảng 165.000 tỷ đồng là dư nợ cho vay và ước tính có khoảng 155.000 tỷ đồng là dư nợ cho vay margin, còn lại là ứng trước tiền bán.

Ông Bùi Văn Huy – Giám đốc Chi nhánh Chứng khoán DSC đưa ra quan điểm, dư nợ margin của nhà đầu tư cá nhân "nhỏ lẻ" đã giảm khoảng 15-20% trong quý 3 và kênh cho vay ký quỹ của các công ty chứng khoán hiện chỉ đóng vai trò cân nguồn cho việc siết chặt thị trường trái phiếu và hết room tín dụng. Khi nguồn cho vay bị siết chặt lại, nhiều trường hợp lãnh đạo doanh nghiệp cũng như cổ đông lớn có thể đi vay margin các công ty chứng khoán và xu hướng này vẫn có thể tiếp diễn trong quý 4 khi mà nguồn tiền của các công ty chứng khoán còn khá nhiều.

Đánh giá về tác động từ việc siết trái phiếu, Chứng khoán KIS cho rằng nguồn thu từ hoạt động tư vấn và phát hành trái phiếu của các công ty chứng khoán sẽ bị ảnh hưởng do sự thắt chặt chính sách quản lý sau khi Nghị định 65 được triển khai. Theo đó, triển vọng tăng trưởng doanh thu sẽ đến từ việc phân phối lại trái phiếu doanh nghiệp được dự báo sẽ là một điểm tựa vững chắc.

Ở diễn biến khác, trong phiên giao dịch ngày 25/10 vừa qua, Cổ phiếu VND của CTCP Chứng khoán VNDirect đã có một phiên giao dịch đầy biến động. Lực cung bung ra đã được hấp thụ gần như hoàn toàn, tuy nhiên VND vẫn đóng cửa giảm sàn tại mức giá 11.450 đồng/cp. Đây là phiên giảm điểm thứ 5 và đồng thời là phiên giảm sàn thứ 3 liên tiếp với khối lượng dư bán sàn mỗi phiên đều lên đến vài chục triệu đơn vị.

Đáng chú ý, cùng với thị giá giảm sâu, cổ phiếu VND còn xác lập kỷ lục về thanh khoản khi khớp lệnh gần 65,5 triệu cổ phiếu, tương đương với hơn 5% khối lượng cổ phiếu lưu hành của công ty. Không những thế, giá trị giao dịch của VND cũng đạt 756 tỷ đồng, cổ phiếu này còn chiếm gần 7% thanh khoản trên HoSE.