Đằng sau khoản lãi của công ty mẹ Shopee: Tiết kiệm chi tiêu từng đồng, từ đồ ăn vặt đến giấy vệ sinh

Theo Zingnews, Sea từng là một hiện tượng chứng khoán khi đạt giá trị vốn hóa 200 tỷ USD, dù khoản lỗ ghi nhận mức cao khổng lồ. Tuy nhiên, Sea giờ đây đã khác. Đó là khi cổ đông bắt đầu mất kiên nhẫn với những doanh nghiệp liên tục báo lỗ và thời kỳ nhà đầu tư nhắm mắt rót vốn cho các startup đã qua đi.

Tờ Bloomberg cho biết Sea buộc phải chuyển hưởng từ việc đốt tiền giành thị phần sang tập trung tìm kiếm lợi nhuận, cắt giảm chi tiêu và rút khỏi những thị trường hoạt động không hiệu quả.

Tiết kiệm từng đồng

Môi trường làm việc tại đây bị đảo lộn, các chuyến bay hạng thương gia bị cắt và đổi sang chuyến bay thường, dù đó là nhân viên hay quản lý cấp cao.

Khi đi công tác, chi phí ăn uống cũng bị giảm xuống còn 30 USD mặc dù có tiếp khách quan trọng, trong khi khách sạn cũng bị giới hạn ở mức 150 USD. Tại trụ sở Sea, những món ăn vặt bị cắt bỏ, dòng trà cao cấp TWG bị thay thế bằng trà Lipton thông thường. Nhiều phòng vệ sinh tại công ty thậm chí còn thay loại giấy 2 lớp bằng các loại giấy 1 lớp.

Nhà sáng lập Forrest Li của Sea thừa nhận rằng họ đang phải quan tâm đến từng xu một. Dù có thể có giấc mơ và tham vọng lớn, nhưng trước mắt phải sống sót. Những người khởi nghiệp như họ luôn lo ngại sẽ hết tiền hoạt động.

Dẫu vậy, những động thái này đã đem lại hiệu quả nhanh chóng khi công ty vừa báo lãi lần đầu tiên trong 14 năm hoạt động. Trong quý I/2023, lợi nhuận ghi nhận ở mức 427 triệu USD, giúp cổ phiếu tăng mạnh 22%.

Tổng mức vốn hóa của Sea hiện nay đã tăng gấp đôi so với tháng 11 năm ngoái. Tuần trước, công ty còn cho biết sẽ tăng 5% lương cho số lượng lớn nhân viên để ăn mừng vì sự kiện này.

Trong giới khởi nghiệp câu chuyện thua lỗ của Sea không hề xa lạ. Tập đoàn này đã lô tới 8 tỷ USD khi tiêu tiền của nhà đầu tư vào phát triển game, thương mại điện tử và tham gia cả lĩnh vực tài chính. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng may mắn có thể vực dậy lại như Sea.

Trong khu vực, đối thủ của công ty là Grab Holdings tại Singapore đã lỗ hơn 300 triệu USD trong quý I/2023, trong khi Goto Group của Indonesia đã lỗ khoảng 250 triệu USD.

Mặt khác, Amazon và Alibaba đang tìm giải pháp mở rộng thị phần ở các thị trường mới nổi như Đông Nam Á, và đây là một mối đe dọa đối với Sea.

“Ngửi mùi” được sự nguy hiểm

Thực tế cho thấy nhà sáng lập Li vào tháng 11/2021 đã “đánh hơi” được mùi nguy hiểm từ rất sớm khi ông kỉ niệm lần sinh nhật thứ 44 với các nhà lãnh đạo cấp cao của Sea.

Tổng vốn hóa của công ty ở thời điểm đó đã vượt 200 tỷ USD khi đại dịch đã giúp Shopee và Garena bùng nổ. Sea cũng là một trong những cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất thế giới, kể cả trong năm 2020.

Tuy nhiên, thay vì ăn mừng, vị này lại nói về những điều đáng lo ngay trong bữa tối. Theo ông, người dùng trên Free Fire - trò chơi di động nổi tiếng của công ty đã bắt đầu chi tiêu ít hơn khi những hạn chế thời đại dịch được nới lỏng. Lễ kỷ niệm đó đã trở thành nơi bàn luận về sự thay đổi của thế giới hậu đại dịch.

Vào hồi tháng 2/2020, Ấn Độ bất ngờ cấm Free Fire và hàng chục ứng dụng khác của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa 2 nước và thị trường quay đầu đúng như những gì mà nhà sáng lập này lo ngại.

Một tháng sau đó khi báo cáo kết quả kinh doanh đưa ra khoản lỗ đều như trước, các nhà đầu tư đã mất kiên nhẫn và bán tháo cổ phiếu Sea. Theo đó, chỉ trong 5 ngày, mã này đã giảm hơn 45%.

Nhóm lãnh đạo cấp cao lập tức rơi vào tình trạng khủng hoảng. Để thảo luận hướng đi tiếp theo, họ tổ chức các cuộc họp hàng tuần và thậm chí còn liên tục sửa lại cơ cấu ngân sách 2 ngày 1 lần để gia tăng dòng tiền.

Sau đó là đợt sa thải nhân sự, ngừng tăng lương và thậm chí là nợ lương. Bên cạnh đó, công ty còn rút khỏi một số thị trường như châu Âu, Ấn Độ, hay Mỹ Latinh để tiết kiệm được ngân sách.

Những biện pháp quyết liệt của Sea đã gây ra vô số lời chỉ trích, trong đó có cả trường hợp tháng 8/2022, một kỹ sư công nghệ đăng bài tố cáo Shopee sa thải ông khi ông vừa bước xuống sân bay Singapore cùng vợ và cún cưng. Trong cơn bão chỉ trích, Shopee đã buộc phải xin lỗi và bồi thường thiệt hại cho cựu nhân viên này.

Khi đó, thậm chí các quản lý còn phải tự chi tiền của mình để tổ chức khen thưởng nhân viên cũng như tạo động lực cho tập thể. Dẫu vậy, nhà sáng lập Li hồi tháng 9/2022 vẫn cho biết Sea sẽ không khen thưởng cho bất kỳ vị quản lý nào cho tới khi công ty có thể tự tồn tại và sống sót.

Nhà sáng lập nhấn mạnh rằng: “Chúng ta cần nhìn nhận rằng đó là một trạng thái mới trong dài hạn, mà không phải là một cơn bão đến nhanh rồi qua đi. Chúng ta sẽ không thể gọi vốn dễ dàng như trước nữa khi các nhà đầu tư rút vốn sang tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn.

Dù thừa nhận những khó khăn, song vị lãnh đạo vẫn tỏ ra sự tự tin khi cho rằng Sea chuẩn bị đạt được điểm hòa vốn.

Ông nhận định rằng Sea có nhiều cơ hội để đưa thương mại điện tử tới các thị trường mới nổi và thành công tại đây. Đó sẽ là lực đẩy vững chắc để công ty phát triển mạnh hơn.

Bên cạnh đó, ông Li cũng nhận định rằng công ty có lợi thế tại Brazil. Đây là nơi mà Shopee đã thành công từ khi ra mắt vào năm 2019. Quốc gia này có thể trở thành thị trường tăng trưởng hứa hẹn nhất của Sea với dân số 214 triệu người và thu nhập bình quân đầu người ở mức khá.