Cổ nhân dạy “Thà sống trong ngôi nhà hiu quạnh, còn hơn tìm nơi nước xiết không vong”: Tại sao nói như vậy?

Từ ngàn đời nay, trong quá trình sản xuất và cuộc sống thường ngày, ông cha ta đã đúc kết ra vô vàn câu nói hay và ý nghĩa. Đây đã trở thành một phần của văn hóa truyền thống cũng như văn hóa dân gian. Đồng thời, đó còn là sự kế thừa những trí tuệ cũng như kinh nghiệm mà người xưa để lại cho con cháu thế hệ mai sau. 

Trong cuộc sống xưa kia, cổ nhân luôn tiếp xúc và tìm hiểu thiên nhiên. Sự thống nhất, hài hòa giữa thiên nhiên và con người giống như sự cân bằng âm dương. Hai bên phải hỗ trợ, bù trừ cho nhau thì cuộc sống mới đảm bảo và ngày càng phát triển.  

Từ xưa đến nay, một trong những cách ứng xử cơ bản nhất của con người chính là việc lựa chọn môi trường sống phù hợp cho mình. Chính vì thế, ông cha ta rất coi trọng việc chọn nơi để ở, nơi để làm nhà. Thậm chí, người xưa còn có câu rằng: “Trạch giả nhân chi bổn. Nhân dĩ trạch vi gia, tắc gia đại cương cát đích thuyết pháp”. Câu này hiểu đơn giản rằng, gia chủ chính là nền tảng của con người. Con người lấy gia trạch để làm nhà. Nếu ở yên thì nhà cửa an toàn, của cải sẽ thịnh. 

Nhờ những lý do này, ông cha ta đã đúc kết nên những lưu ý và kinh nghiệm để chọn nhà, làm nhà. Những lưu ý này còn được ảnh hưởng bởi những nét văn hóa truyền thống từ bao đời. Chính vì thế, chúng trở nên vô cùng ý nghĩa, giá trị, không chỉ mang tính thực tiễn mà còn phú cho nội hàm văn hóa sâu sắc, thâm sâu.

Với những kinh nghiệm và trí tuệ quý giá này, người xưa đã đúc kết thành những câu nói cửa miệng được lưu truyền cho tới tận ngày nay. Một trong những câu nói đó phải kể đến câu: “Thà sống trong ngôi nhà hiu quạnh, còn hơn tìm đến nơi nước xiết không vong”. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa của “ngôi nhà hiu quạnh” và “nước xiết không vong” trong câu nói này là gì?

Quan niệm chọn nhà của người xưa

Thực tế, người xưa gọi những ngôi nhà liền kề với khu vệ sinh, trạm rác, hố nước thải, nghĩa trang, lò mổ… hoặc những nơi âm khí tụ lại là những nơi ô uế và được gọi là “cô âm phòng”. Thậm chí, có người cho rằng, nhà cửa ở bên cạnh bệnh viện cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực và cũng gọi đây là “cô âm phòng”. 

Thực tế, chọn nhà, xây nhà, làm nhà là chuyện quan trọng cả đời. Khi chọn một mảnh đất, ngôi nhà để ở người ta rất chú trọng đến sự cân bằng âm dương. Đây chính là sự giao tiếp giữa con người và thiên nhiên. Do đó, khi người xưa làm nhà, chọn nhà thường quan tâm nhất đến vị trí ngôi nhà. Đó phải là nơi cân bằng âm dương và tràn đầy sinh khí. Ngược lại, những nơi như bãi rác, nghĩa địa, nhà xác… không chỉ bốc mùi, hôi hám, đám sợ mà còn là nơi âm khí tụ lại, không thích hợp để người sống ở.  

Đặc biệt, trong mắt của người xưa, việc mất cân bằng âm dương không tốt cho cả người lẫn tài lộc trong gia đình. Chính vì thế, những nơi âm khí nặng tốt nhất không nên ở. 

“Nước xiết không vong” có nghĩa là gì?

Dòng nước xiết là dòng nước chảy mạnh liên tục. Trong câu nói, từ trống không là cách người xưa dùng thuật ngữ bói toán để chỉ việc làm ăn thất bát hoặc không tốt đẹp. Câu này có có là, nếu cạnh nhà có dòng nước luôn chảy liên tục, điều này không hề tốt một chút nào. 

Trong văn hóa truyền thống, người xưa có câu nói rằng: “núi cai quản con người, và nước quản lý của cải”. Tức là, người dân coi nước là biểu tượng của tài lộc, phú quý. Như vậy, nếu gần nhà có nước phải là điều tốt, tại sao người xưa vẫn có câu “nước xiết không vong”?

Thực tế thì hai điều này không hề mâu thuẫn. Trong quá trình an cư lạc nghiệp của tổ tiên thì việc chọn nhà vô cùng quan trọng. Từ trước đến nay, nước vốn tượng trưng cho sinh khí, sức sống, năng lượng. Đồng thời, nguồn nước có thể thu hút tài lộc, trí tuệ. Người xưa nói rằng: “Trạch Trạch dĩ toàn thuỷ vi huyết mạch”, tức là trong nhà dùng nước như huyết thống. Chính vì thế, nước chính là vật tô điểm không thể thiếu trong một ngôi nhà.

Tuy nhiên không phải dòng nước nào cũng tốt. Theo quan niệm của người xưa thì  “hữu thanh vi hung tối kỵ bi thích”. Tức là, âm thanh dữ dội chính là điều đau buồn và tồi tệ nhất. Có nghĩa là, những dòng nước chảy chậm và âm thầm là tốt; nhưng những dòng nước sông chảy xiết thì lại không thích hợp để làm nơi ở.

Chính vì thế mà người xưa mới đúc kết ra câu nói rằng: “Thà sống trong ngôi nhà hiu quạnh, còn hơn tìm đến nơi nước xiết không vong”, ý của người xưa muốn nói, thà sống trong quạnh vắng còn hơn tìm nhà có “nước xiết không vong”.

Có thể khẳng định rằng, trong mắt người xưa thì căn nhà cô quạnh chỉ bất lợi cho tài sản của con người, tuy nhiên nếu ở nơi “nước xiết không vong” thì mọi việc đều không thuận lợi, thậm chí có thể tổn hại đến cả bản thân gia chủ và những người trong nhà.

Tất nhiên, quan niệm “Thà sống trong ngôi nhà hiu quạnh, còn hơn tìm nơi nước xiết không vong” của người xưa chỉ là một mặt chủ quan và phiến diện. Mặt khác, cũng có thể người xưa đã cường điệu trong cách diễn tả. Tuy nhiên, nếu xét ở một mức độ nào đó, câu nói này vẫn đáng để mọi người tham khảo và có một giá trị nhất định.