Chuyên gia nhận định gì về động thái giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước?

Quyết định đã được dự báo từ trước

Trong thông báo phát đi sau quyết định giảm một loạt lãi suất điều hành bắt đầu từ ngày 15/3, Ngân hàng Nhà nước đưa ra nhiều lý do cả trong và ngoài nước để lý giải về hành động lần này. Theo đó, nhà điều hành cũng cho biết việc giảm các mức lãi suất điều hành là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường để thực hiện mục tiêu phục hồi kinh tế, qua đó định hướng giảm mặt bằng lãi suất thị trường. Còn với các chuyên gia cho rằng, động thái giảm lãi suất điều hành ngay trong quý I của Ngân hàng Nhà nước đã được dự báo từ trước.

TS. Đinh Thế Hiển cho rằng, quyết định giảm lãi suất điều hành lần này của Ngân hàng Nhà nước là quyết định không bất ngờ và đã được dự báo từ cuối năm ngoái.

Cụ thể, tháng 12/2022, các chuyên gia đã dự báo về xu hướng lãi suất trong nước sẽ duy trì ổn định trong quý I và dần hạ nhiệt kể từ quý II. Mặt bằng lãi suất trong nước đến hết quý II có thể trở về mức bình thường - trước giai đoạn bất ổn vừa qua.

Đưa ra phân tích rõ hơn, vị chuyên gia cho biết những bất ổn trong hệ thống ngân hàng khiến lãi suất tăng cao vào quý IV/2022 chủ yếu đến từ việc mất cân đối cung - cầu tín dụng cũng như thanh khoản thị trường. Theo đó, các ngân hàng gặp khó khăn trong việc huy động vốn đầu vào do thanh khoản thị trường kém dồi dào, trong khi nhu cầu tín dụng vẫn ở mức cao (thực tế vẫn tăng hơn 14,5% trong năm 2022).

Bên cạnh đó, ông Hiển cho biết, rất nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư bị kẹt vốn trong đầu tư bất động sản do sử dụng đòn bẩy quá lớn, họ phải vay bằng mọi giá, từ đó càng kéo theo theo nhu cầu tín dụng tăng mạnh hơn, dẫn đến lệch pha tín dụng và làm lãi suất tăng mạnh.

Theo chuyên gia, quý IV/2022 là giai đoạn bắt đầu có sự can thiệp và xử lý của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Chính phủ đối với thị trường tài chính, đến quý I/2023 các vấn đề đã bước đầu được xử lý như trái phiếu doanh nghiệp, tín dụng bất động sản,... Hiện tại, doanh nghiệp và người dân đã có thể tiếp cận với nguồn vốn ngân hàng, kể cả với khoản vay bất động sản, tuy nhiên vẫn phải đáp ứng đầy đủ một số tiêu chí.

"Có thể thấy, nhu cầu tín dụng đã dần ổn định trong quý I nên việc Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất điều hành không quá bất ngờ khi các vấn đề tồn tại của thị trường đang dần được giải quyết", TS. Đinh Thế Hiển nhấn mạnh.

Còn TS Võ Trí Thành, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, nếu có điều kiện thì nên thực hiện giảm lãi suất điều hành bởi nó sẽ tác động tích cực đến tâm lý thị trường. Đồng thời, động thái này cũng góp phần hạ lãi suất huy động - cho vay, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp trong lúc khó khăn.

Dù một số mức lãi suất được giảm tới 1 điểm phần trăm, nhưng theo vị chuyên gia, Ngân hàng Nhà nước vẫn khá thận trọng với đợt giảm lãi suất này. Trong đó, lãi suất được giảm chủ yếu là tái cấp vốn, chiết khấu... Điều này phản ánh rằng tình hình thanh khoản của các ngân hàng đã được cải thiện, đóng vai trò quan trọng trong việc giảm lãi suất cũng như ổn định nền kinh tế vĩ mô và lạm phát.

Ông Thành cho biết thêm, động thái giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước được đưa ra trong bối cảnh các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới khó có thể tăng lãi suất mạnh thêm nữa. "Dường như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ "bồ câu" (thái độ ôn hòa) hơn với chính sách lãi suất sau vụ hai ngân hàng sụp đổ ở Mỹ", vị chuyên gia nhận định.

Tuy nhiên, ông Thành cũng cho rằng trợ lực quan trọng nhất thời điểm hiện nay để Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất điều hành vẫn là thanh khoản các ngân hàng đã lành mạnh hơn.

Lãi suất điều hành giảm có tác động như thế nào?

Đánh giá về đợt giảm lãi suất điều hành lần này của Ngân hàng Nhà nước, ông Trần Ngọc Báu, Founder kiêm CEO Wi Group cho biết, trong 3-4 tháng vừa qua, chính sách tiền tệ của Việt Nam là "đi trước đón đầu", do sự lệch pha giữa chu kỳ kinh tế Mỹ và Việt Nam.

Trước đây, kinh tế Mỹ suy yếu trước và Việt Nam chịu ảnh hưởng sau. Tuy nhiên, nền kinh tế trong nước hiện tại đã ghi nhận dấu hiệu suy giảm nhanh hơn kinh tế Mỹ. Do đó, ông Báu cho rằng chúng ta cần có những chính sách đi trước cả Mỹ.

Với tác động trên thị trường, ông Báu cho rằng khi lãi suất điều hành giảm, lãi suất trên kênh liên hàng có thể được điều tiết giảm dần với bình quân 0,5 - 1% so với hiện tại. 

Trong khi đó, lãi suất huy động của các ngân hàng sẽ ít phải chịu ảnh hưởng trực tiếp. Tuy nhiên, trong bối cảnh thanh khoản dồi dào hiện nay, xu hướng giảm vẫn sẽ tiếp tục, kỳ vọng đến giữa năm 2023, lãi suất huy động 12 tháng tại các ngân hàng thương mại lớn có thể trở về quanh mức từ 7-7,2%/năm.

Đối với tỷ giá, CEO Wi Group cho rằng trong ngắn hạn, tỷ giá USD/VND có thể sẽ ghi nhận biến động, nhưng áp lực là không quá lớn. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước có thể cũng sẽ chủ động xử lý vấn đề này với các công cụ có sẵn.

Vị chuyên gia cho biết, nửa cuối năm 2022, thị trường lo sợ VND mất giá nhiều so với đồng USD, chính tâm lý này đã khiến các nhà đầu tư găm giữ đồng bạc xanh nhiều hơn. Nhưng hiện tại, ông Báu cho rằng thị trường đã không còn kỳ vọng đồng USD tăng mạnh mà ngược lại còn kỳ vọng ngoại tệ này giảm giá, từ đó tâm lý găm giữ USD cũng không còn.

"Ngân hàng Nhà nước sẽ có không gian để đưa ra một mức nền lãi suất thấp, đi trước Fed vì bản thân ngân hàng trung ương Mỹ cũng đã chậm lại trong việc tăng lãi suất, dự báo cuối năm nay có thể đảo chiều chính sách", ông nói.

Tuy nhiên, chuyên gia cho rằng cần đề phòng một rủi ro rất thấp nhưng vẫn có khả năng xảy ra đó là hệ thống ngân hàng Mỹ đổ vỡ dây chuyển, kéo theo áp lực lên hệ thống tài chính toàn cầu. Lúc ấy, tỷ giá USD/VND sẽ rất căng thẳng, bởi nhu cầu trú ẩn vào USD toàn cầu lúc này sẽ tăng vượt tầm kiểm soát.

Trong bối cảnh tỷ giá được dự báo sẽ biến động không lớn, đa phần các chuyên gia đều cho rằng đợt giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước lần này có mục tiêu chính là giảm mặt bằng lãi suất huy động - cho vay, hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng.

TS. Đinh Thế Hiển nhận định, lãi suất huy động - cho vay hiện nay của Việt Nam vẫn ở mức cao. Trong đó, người gửi tiền vẫn đang nhận được mức lãi suất từ 8-9%/năm, dẫn đến áp lực lãi suất cho vay đối với các doanh nghiệp là rất lớn.

Với động thái này của Ngân hàng Nhà nước, sang quý II/2023, mặt bằng lãi suất huy động trên thị trường có thể không giảm nhiều nhưng chắc chắn không tăng, từ đó giúp lãi suất cho vay ổn định và hạ nhiệt. Dự báo đến cuối quý II, mặt bằng lãi suất huy động của 4 ngân hàng quốc doanh có thể trở về mức 7%/năm, các ngân hàng thương mại còn lại sẽ phổ biến quanh mức 7,5-8,5%/năm. Khi đó, lãi suất cho vay sẽ được duy trì ở mức trên dưới 10% mỗi năm.

Ông Hiển nhận định, việc Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất điều hành cho thấy các vấn đề của hệ thống ngân hàng bước đầu đã được xử lý và dần ổn định. Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác cũng cho thấy cơ quan quản lý đang tiếp cận theo hướng hỗ trợ người dân và doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh.