Chân dung startup tạo ra "kỳ lân" trứng thực vật làm từ đậu xanh, tương lai có thể thay thế hoàn toàn trứng gà

Theo Nhịp sống kinh tế, đó chính là những gì mà nhà sáng lập 42 tuổi đã phải đánh đổi để tạo ra Just Egg, sản phẩm tiêu biểu của công ty khởi nghiệp Eat Just và hiện có giá trị 1,2 tỷ USD. Just Egg là tên gọi của một loại trứng thực vật có thể thay thế cho trứng gà. Những quả trứng này làm từ đậu xanh và đựng trong một chai nhỏ, có thể được chiên trong chảo giống như một quả trứng gà thực thụ. 

Mô hình trứng thực vật từng là dự án thất bại

Được biết, nó không chỉ là một thành tựu khoa học hay một tiến bộ trong công nghệ thực phẩm. Just Egg có thể đã cứu công ty của Tetrick và có lẽ là cả tương lai kinh doanh của vị doanh nhân 42 tuổi này. Và khi Tetrick và người bạn thân nhất của mình là Josh Balk đồng sáng lập Eat Just vào năm 2011, công ty được biết đến với cái tên Beyond Eggs. Thời gian sau đó nó đã được đổi tên thành Hampton Creek Foods đồng thời tạo ra một loại "mayonnaise" không làm từ loại trứng phổ biến có tên là Just Mayo. Sản phẩm này đã dẫn đến một vụ kiện với ông lớn Unilever cũng như áp lực đến từ ngành công nghiệp trứng. Theo đó, Hampton Creek đã phải trải qua nhiều vụ bê bối vào năm 2017, toàn bộ hội đồng quản trị của công ty đã từ chức bởi vì bất đồng với Tetrick về tương lai của công ty khởi nghiệp. Còn về hành trình phát triển của Just Egg, vị doanh nhân này đã từng thất bại nhiều lần. Tetrick cho hay: "Tôi nghĩ chúng tôi sẽ mất khoảng một năm rưỡi để tìm ra thứ gì đó như một quả trứng. Và thực sự phải đến 4 hoặc 5 năm sau, chúng tôi mới thành công... để tạo ra một loại trứng thực vật có thể chiên trong chảo. Ngay cả khi đó, vị của loại trứng này chưa thật sự ổn".

Và công ty cũng bắt đầu bán Just Egg cho các nhà hàng vào năm 2017 cùng hệ thống các cửa hàng bán lẻ quốc gia vào năm 2019. Hiện tại, Just Egg đã bán được 250 triệu quả trứng gà và huy động được 800 triệu USD từ các nhà đầu tư bao gồm Bill Gates, Marc Benioff và quỹ Vulcan Capital của Pau Allen - đồng sáng lập Microsoft.

Quá trình kiến tạo nên doanh nghiệp tỷ USD 

Từ Just Mayo đến Eat Just

Theo đó, sau khi tốt nghiệp Đại học West Virginia, Tetrick đã dành một vài năm ở Châu Phi cận Sahara để làm việc với trẻ em của các tổ chức phi lợi nhuận có tác động xã hội. Ông đã đọc rất nhiều và tìm thấy một cuốn sách đặt biệt truyền cảm hứng đó là "The Fortune at the Bottom of the Pyramid" (Tạm dịch: Kho báu dưới đáy kim tự tháp) của CK Prahalad - chủ yếu tập trung vào ý tưởng rằng chủ nghĩa tư bản dưới hình thức các công ty hoạt động vì lợi nhuận và có thể tạo ra những thay đổi tích cực dành cho xã hội. Ông đã mang ý tưởng đó đến gặp Balk - đây là một người bạn thời thơ ấu đồng thời là phó chủ tịch của The Humane Society. Và Balk đã thuyết phục Tetrick rằng họ nên tìm kiếm một giải pháp thay thế cho những quả trứng từ gà đẻ ra. Tetrick đã quyết định khởi nghiệp chỉ với 3.000 USD trong tài khoản ngân hàng. Vào cuối năm 2011, những người đồng sáng lập đã thu được 500.000 USD vòng đầu tư hạt giống từ Khosla Ventures bằng cách hứa hẹn một sản phẩm sẽ ngon hơn, tiết kiệm chi phí hơn và tốt cho động vật hơn là trứng gà. 

Sau đó, họ đã dùng số tiền để tuyển dụng các chuyên gia và nhà khoa học. Các nhà hóa sinh cũng đã xác định các loại thực phẩm khác nhau, từ đậu đến ngũ cốc và các loại rau khác có hàm lượng protein và chất béo tương tự như trứng. Các kỹ sư cũng đã tìm ra một cách để lấy protein từ đậu hoặc từ ngũ cốc. Các đầu bếp đã mày mò với các yếu tố kích thích vị giác của bạn. Không lâu sau đó, công ty đã cho ra đời nhiều sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật cho đến các chất thay thế trứng. Lúc này, Just Mayo đã trở thành sản phẩm sốt mayonnaise bán chạy nhất của Whole Foods vào năm 2014. Công ty cũng đã nhận được sự tán thưởng, lọt vào danh sách 50 Disruptor của CNBC và nhận được lời khen ngợi từ Bill Gates, vị tỷ phú gọi nó là tương lai của thực phẩm.

Chính thành công này đã khiến cho Eat Just trở thành mục tiêu của ngành sản xuất trứng truyền thống. Vào năm 2014, Unilever - đây là công ty sản xuất mayonnaise Hellman dã kiện Eat Just vì quảng cáo sai về tên sản phẩm "Just Mayo", lập luận rằng mayonnaise có chứa trứng đúng theo định nghĩa của nó (vụ kiện này đã bị hủy bỏ trong vài tháng). Sau đó 2 nam thì công ty lại tiếp tục bị vướng vào các vụ kiện cáo buộc liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm và thổi phồng doanh số khiến cho các sản phẩm của Eat Just buộc phải rời kệ của các nhà bán lẻ. Cuối cùng thì toàn bộ hội đồng quản trị của công ty đã từ chức. Tetrick cho hay: "Đó là một khoảng thời gian khó khăn. Nhưng về cơ bản chúng tôi đã phải bắt đầu xem lại việc thay đổi mô hình kinh doanh và chế tạo sản phẩm".

Quay lại với con đường làm trứng thực vật

Cuối cùng thì Tetrick đã tìm ra được một loại trứng mong muốn thực hiện đó là trứng bác làm từ thực vật. Vào khoảng năm 2015, nhóm của ông đã tìm ra cách biến đậu xanh thành một chất lỏng màu vàng nhạt có thể đông lại khi nấu chín và nó giống như một quả trứng bác. Tuy nhiên hương vị lại không thực sự phù hợp và việc tạo ra nó trong phòng thí nghiệm dễ hơn sản xuất có quy mô lớn. Nhóm nghiên cứu đã phải mất thêm hai năm để tìm ra điều đó - một loại trứng có tên là Just Egg. Chúng ta có thể nói rằng, thành công của họ đã cứu công ty. Và với Just Egg, công ty cũng đã trở lại với các kệ hàng của hệ thống bán lẻ nổi tiếng Mỹ Target và rồi tiếp đến Kroger, Walmart, Albertsons, Safeway cùng các nhà bán lẻ khác đưa ra sản phẩm vào hơn 17.000 cửa hàng trên toàn quốc. Theo đó, Eat Just cho biết Just Egg đã thu hút được hai triệu hộ gia đình ở Mỹ kể từ khi ra mắt vào thời điểm cuối năm 2017. 

Cũng theo công ty, Just Egg không chỉ tốt hơn cho người dùng mà còn cho cả trái đất. Sản phẩm này không có chứa cholesterol và ít chất béo bão hòa hơn so với trứng gia cầm. Bên cạnh đó, công ty cũng cho biết họ sử dụng ít nước hơn 98% và thải ra ít hơn 93% carbon dioxide để có thể tạo ra lượng tương đương với một quả trứng gà. 

Vào năm 2021, công ty đã tiến hành huy động được thêm 200 triệu USD từ Cơ quan đầu tư Qatar do nhà nước hậu thuẫn cùng mức định giá gần nhất của Eat Just là 1,2 tỷ USD, theo Pitchbook. Không những thế, Eat Just cũng được phê duyệt theo quy định tại Singapore đối với thịt được nuôi cấy tế bào hoặc sẽ nuôi trong phòng thí nghiệm và Tetrick đang hy vọng sẽ được chấp thuận tương tự ở Mỹ vào năm sau đối với dòng sản phẩm có tên là "Good Meat".

Và điều này có nghĩa rằng sẽ có sự cạnh tranh gay gắt từ thị trường thịt thay thế, dự kiến sẽ tăng lên 140 tỷ USD vào cuối thập kỷ này. Dù vậy, nhà sáng lập Tetrick cho rằng, bất kỳ áp lực hay thách thức nào cũng đều đáng giá. Cụ thể, một nghiên cứu cho thấy việc chuyển sang thịt được nuôi trong phòng thí nghiệm có thể làm giảm đi đáng kể lượng phát thải khí nhà kính của ngành nông nghiệp và việc sử dụng các nguồn nguyên liệu thiên nhiên như nước và đất. Không những thế, nghiên cứu bổ sung cũng đã đưa ra dự đoán rằng năng lượng cần thiết để có thể sản xuất quy mô lớn các loại thịt nuôi trong phòng thí nghiệm có thể gây ra tác động tiêu cực đến môi trường. Dù thế thì Tetrick vẫn không nản lòng.