Bán khống là gì? Những lưu ý trong hoạt động bán khống chứng khoán

Bán khống là gì? 

Bán khống trong tiếng Anh được gọi là Short Sale nhằm chỉ những hoạt động giao dịch kiếm lợi nhuận từ việc sụt giá của một loại chứng khoán hay cổ phiếu, trái phiếu nào đó. Hiểu theo cách đơn giản thì bán khống là khi nhà đầu tư bán đi một tài sản hoặc mã chứng khoán mà đối tượng bán không sở hữu trực tiếp. Thay vào đó, người bán chứng khoán sẽ vay mượn mã chứng khoán của nhà đầu tư khác rồi bán ra thị trường. Với kì vọng giá của mã chứng khoán sẽ giảm trong tương lai để mua vào với giá thấp hơn giá trị thực của mã đó. Như vậy, người bán sẽ được hưởng lợi từ chênh lệch giá mua và bán. Sau khi hoàn thành việc này thì người bán khống sẽ phải trả lại cho bên vay đủ số lượng đã vay trước đó để tung ra thị trường.

Ví dụ như khi anh A mượn 10.000 cổ phiếu ABC của công ty C để bán ra thị trường với mức giá 30 USD/cổ phiếu. Trong tương lai, cổ phiếu này có thể giảm xuống mức 20 USD/cổ phiếu thì anh A sẽ thực hiện mua lại cổ phiếu với mức giá này để trả lại cho bên B. Anh A sẽ được hưởng lợi chênh lệch giữa giá mua và bán là 10 USD/ 1 cổ phiếu. tương đương với 10*10.000 = 100.000 USD.

Mục đích của việc bán khống?

Bán khống được coi là hành vi đầu cơ đối trong quá trình thực hiện giao dịch chứng khoán. Nhiều người đặt ra câu hỏi vậy mục đích của việc bán khống là gì? Hiện nay hoạt động bán khống có 2 mục đích chính như sau:

Trước tiên, là mục đích đầu cơ để thu lợi từ giao dịch bán khống. Nhà đầu tư sẽ phân tích các mã cổ phiếu có xu hướng giảm trong tương lai, rồi bán khống mã đó ra thị trường với mục đích thúc đẩy sự giảm giá của cổ phiếu xuống mức thấp nhất, chỉ cần chạm đáy đúng kì vọng thì nhà đầu tư mua vào với giá thấp để ăn khoản chênh lệch.

Mục tiêu thứ hai của việc bán khống chính là giảm thiểu rủi ro của thị trường chứng khoán khi đang xảy ra khá nhiều biến động. Hơn nữa, đây là thị trường khó đoán định và thậm chí còn đi ngược với dự đoán. 

Đặc điểm của bán khống chứng khoán

So với các giao dịch thông thường thì hoạt động bán khống chứng khoán sẽ có những đặc điểm sau đây: 

• Người bán khống không thực sự sở hữu mã chứng khoán: Những người thực hiện giao dịch bán khống không phải chủ sở hữu thật sự của mã chứng khoán mà họ chỉ vay mượn của người khác để bán mã chứng khoán ra thị trường rồi ăn chênh lệch. Sau đó, nhà đầu tư sẽ có trách nhiệm trả lại số lượng chứng khoán đã vay trong một thời điểm nhất định. 
• Người bán khống thu lợi nhuận từ việc giảm giá chứng khoán: Nhà đầu tư sẽ dựa vào điều kiện thực tế của thị trường để phân tích biên độ giảm của mã chứng khoán. Việc bán khống số lượng lớn ra thị trường sẽ tạo tâm lý cho các nhà đầu tư khác tin tưởng vào việc giảm giá trong tương lai gần. 
• Hoạt động bán khống mang nhiều rủi ro: Mức độ rủi ro từ việc bán khống khá cao do những biến động của thị trường chứng khoán có thể đi ngược với kỳ vọng của người bán. Trong trường hợp cổ phiếu tăng giá thì lỗ do bán khống có thể tăng vọt khiến nhà đầu tư lo lắng, trong trường hợp này họ chỉ có thể bán cắt lỗ. 

Các rủi ro đến từ hoạt động bán khống chứng khoán

Bên cạnh những lợi nhuận và con số hấp dẫn thì việc bán khống cũng gặp phải rất nhiều rủi ro khó đoán trước. Nhà đầu tư sẽ phải cân nhắc kĩ lưỡng trước khi đưa ra quyết định có nên bán khống chứng khoán hay không:

Rủi ro từ thị trường: Giao dịch bán khống có mức lãi giới hạn nhưng lỗ thì lại không giới hạn. Trong trường hợp mã chứng khoán tăng vọt trên thị trường thì mức lỗ của nhà đầu tư sẽ không lường trước được. Thậm chí nhiều nhà đầu tư cố ôm với hi vọng giảm sẽ càng phải gánh lỗ nhiều từ thị trường. 

Rủi ro pháp lý: Trên thị trường chứng khoán hoạt động bán khống bị cấm tuyệt đố, nên nếu nhà đầu tư thực hiện bán khống với quy mô lớn thì sớm muộn cũng sẽ bị phát hiện và phải đối mặt với nguy cơ bị cấm giao dịch trên thị trường cùng với phạt tài chính.

Phức tạp trong giao dịch bán khống: Bán khống là hoạt động phức tạp mà khôbg phải ai cũng đủ khả năng để làm được. Nếu muốn bán khống thì nhà đầu tư phả có kiến thức để nghiên cứu, phân tích và đánh giá thị trường cũng như phân tích điểm dừng hợp lý tránh mất mát nhiều. 

Hoạt động bán khống diễn thế nào trên thị trường

Bán khống trên thị trường chứng khoán cơ sở

Trên thị trường chứng khoán cơ sở nếu như nhà đầu cơ muốn bán khống thì sẽ phải tìm cách lách luật, vay mượn cổ phiếu từ nhà đầu tư cá nhân khác rồi bán ra thị trường bằng chính tài khoản của nhà đầu tư đó. Trong tương lai người bán sẽ phải hoàn trả số cổ phiếu đã vay cho người chủ sở hữu thật sự. 

Bán khống trên thị trường chứng khoán phái sinh

Trên thị trường chứng khoán phái sinh nếu muốn thực hiện giao dịch bán khống thì người giao dịch cần có tài khoản ký quỹ, phải có tài sản thế chấp trong tài khoản là tiền hoặc cổ phiếu. Khoản tài sản thế chấp này sẽ được định giá ở mức tối thiểu là 25% phụ thuộc vào yêu cầu từ phía công ty chứng khoán để duy trì vị thế bán. 

Đối với trường hợp này, nhà đầu tư sẽ phải trả lãi cho số lượng cổ phiếu đã vay, đảm bảo các yêu cầu về ký quỹ trong thời gian nắm giữ cổ phiếu. Nhà đầu tư sẽ tự đánh giá mức cổ phiếu đã bán ra thị trường trước đó khi nào chạm đáy để mua vào và trả lại cho công ty chứng khoán. Lưu ý khi bán khống trên thị trường chứng khoán phái sinh cần phải cân nhắc số tiền lãi để trả, hoa hồng, kí quỹ… để chọn thời điểm mua vào thích hợp. Đồng thời, phải cắt lỗ ngay nếu thấy tình hình đang dần vượt qua tầm kiểm soát. 

Bán khống trên thị trường chứng khoán là hoạt động hoàn toàn không được phép và trái với quy định pháp luật. Tuy nhiên, khi càng có nhiều người tham gia vào chứng khoán thì hoạt động bán khống lại trở nên phổ biến hơn, vì thế cần hết sức cẩn thận với các giao dịch mua bán trên thị trường.