Yếu tố nào sẽ thúc đẩy VN-Index bật tăng trở lại mỗi khi về vùng định giá thấp trong quá khứ?

Thị trường chứng khoán toàn cầu thời gian gần đây liên tục biến động mạnh trước những biến số khó lượng. Tâm lý thị trường vẫn khá nặng nề trước nguy cơ suy thoái kinh tế cũng như áp lực nâng lãi suất để thắt chặt chính sách tiền tệ của các Ngân hàng Trung ương trên thế giới. Đặc biệt là việc Mỹ vẫn quyết liệt trong việc tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát làm dấy lên lo ngại các nước sẽ phải tăng lãi suất theo.

Bên cạnh đó, khủng hoảng năng lượng tại các nước châu Âu cùng chính sách Zero Covid của Trung Quốc - nền kinh tế thứ 2 thế giới đã góp phần tạo ra áp lực đè nặng lên thị trường chứng khoán của các nền kinh tế lớn trên thế giới, khiến các thị trường này tiếp tục duy trì đà giảm sâu.

Ngoài ra, áp lực từ sự giảm điểm này còn ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường chứng khoán trong nước, khiến VN-Index rơi vào xu hướng giảm từ đầu quý 2/2022 đến nay. Theo đó, dòng tiền đang có xu hướng rút khỏi thị trường, mặc dù bức tranh vĩ mô trong nước nhìn chung vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định.

Những nhịp giảm điểm liên tục đã đưa định giá của chứng khoán Việt Nam về mức thấp. P/E hiện tại của VN-Index xấp xỉ 9,98 lần - mức thấp thứ 3 trong lịch sử, đồng thời P/B cũng trôi về vùng thấp thứ 5 trong trong lịch sử với mức 1,71 lần. Việc hai chỉ số này cùng về mức thấp trong quá khứ cho thấy định giá thị trường chứng khoán đang ở mức rẻ và có khả năng sẽ tăng cao trong tương lai.

Theo thống kê của Chứng khoán BSC, trong quá khứ, việc chỉ số P/E và P/B lùi trở về mức thấp là yếu tố thu hút dòng tiền đến hoặc trở lại với thị trường chứng khoán. Đặc biệt là trong giai đoạn năm 2020 - khoảng thời gian bùng nổ của chứng khoán với sự gia nhập của các nhà đầu tư cá nhân trong nước, kéo theo thanh khoản cũng giao dịch ký quỹ (margin) tăng vọt.

Cũng vào giai đoạn này, khối ngoại bán ròng kỷ lục, trái ngược với xu hướng của giai đoạn tăng điểm năm 2012 và 2016 do năm 2020 là giai đoạn bùng nổ đại dịch Covid-19 và gây ra những cú sốc với nền kinh tế toàn cầu, dòng tiền ngoại thường có xu hướng rút khỏi các thị trường mới nổi và cận biên (trong đó bao gồm cả Việt Nam) để hướng về những kênh đầu tư có ít rủi ro hơn.

Còn với giai đoạn 2009, thanh khoản tăng vọt lên gần 400% bởi dòng tiền trở lại thị trường sau cú sụt giảm mạnh trong giai đoạn 2007 - 2008.

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, yếu tố thúc đẩy VN-Index bật tăng trở lại chủ yếu là do (1) Những chính sách của Chính phủ trong việc thúc đẩy nền kinh tế, cụ thể là các gói kích thích kinh tế, chính sách liên quan đến việc hỗ trợ tín dụng, chính sách liên quan đến tái cấu trúc nền kinh tế, hay các quyết định nới lỏng chính sách tiền tệ,… (2) Dòng tiền của nhà đầu tư vào bắt đáy khi thị trường chứng khoán về mức định giá rẻ.

Đối với yếu tố đầu tiên, Việt Nam khó có thể đi ngược xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ của các Ngân hàng trung ương trên thế giới. Với yếu tố thứ 2, thị trường ở thời điểm hiện tại thiếu những thông tin tích cực để hút dòng tiền.

Nhận định về nhóm cổ phiếu dẫn đầu đà tăng khi VN-Index phục hồi, theo thống kê của BSC, các ngành đều tăng trưởng theo đà tăng chung của thị trường. Trong giai đoạn tăng điểm năm 2012 trước đó, hơn một nửa số ngành có tăng trưởng vượt VN-Index chỉ sau 6 tháng. Tuy nhiên, xu hướng này giảm dần, cho đến giai đoạn 2020 chỉ còn 7 nhóm ngành có tăng trưởng vợt VN-Index sau 6 tháng. Ngoài ra, trong 2 lần VN-Index bật tăng gần nhất (năm 2020 và 2016), Truyền thông là ngành có mức tăng cao nhất.

Bên cạnh thông tin tích cực về định giá thấp cùng mùa công bố kết quả kinh doanh quý 3, Chứng khoán BSC cho rằng, diễn biến phức tạp của tỷ giá, lãi suất và thanh khoản vẫn chưa ủng hộ cho một đợt tăng điểm bền vững. Do đó, nhà đầu tư vẫn nên cẩn trọng tránh mua đuổi, tranh thủ các nhịp hồi mạnh để bán chốt lãi hoặc giảm tỷ trọng cổ phiếu về mức an toàn nhằm chủ động trong mọi tình huống.

Cẩn trọng trong việc đón sóng phục hồi

Có thể thấy, tình trạng hoảng loạn đã được đẩy lên cao trào, khiến mỗi phiên giao dịch giảm từ 3-4% với hàng loạt mã giảm sàn, biến VN-Index trở thành chỉ số có mức giảm mạnh nhất thế giới. Thậm chí, có thời điểm VN-Index giảm xuống mốc 998 điểm.

Nói về đà giảm, đây đã là lần thứ 2 trong năm thị trường giảm mạnh, tương đồng với nhịp giảm hồi tháng 4 cả về thời gian cũng như biên độ, với khoảng 23%. Trong lần giảm trước, thị trường đã có nhịp hồi phục khoảng 13% kể từ đầu tháng 5 đến đầu tháng 6/2022. Và điều này rất có thể sẽ lại diễn ra với điểm tựa là kết quả kinh doanh quý 3/2022. Nếu có cùng mức hồi phục như vậy, VN-Index sẽ có thể quay lại vùng 1.100 điểm.

Tuy nhiên, mức hồi phục mạnh của phiên ngày 12/10 vừa qua có thể khiến áp lực chốt lời nhanh chóng xuất hiện. Trên thực tế, nhà đầu tư mở vị thế mua mới chưa đủ mạnh, thay vào đó là hoạt động mua - bán "lướt sóng". Vì vậy, chỉ số VN-Index vẫn chưa thể tiến nhanh đến mốc 1.100 điểm.

Theo thống kê cho thấy, có rất nhiều cổ phiếu đã giảm 70%, thậm chí là 90% kể từ đỉnh, đơn cử như CEO, DIG, L14... Đồng thời, số lượng cổ phiếu dưới mệnh giá, hoặc có giá dưới 1x cũng chiếm tỷ trọng khá lớn, trong đó xuất hiện nhiều cổ phiếu thuộc nhóm Bluechips. Với mức thị giá này, nhiều cổ phiếu hiện đang tương đối rẻ so với tiềm năng. Vì thế những cổ phiếu này sẽ khó giảm sâu hơn nữa và điều này là cơ sở để VN-Index trụ vững tại mốc 1.000 điểm.

Theo đó, để có lời từ việc mua vào những cổ phiếu cho nhịp hồi phục, nhà đầu tư cần lưu ý một số điểm sau:

Thứ nhất, sự hồi phục mạnh sẽ đến với những cổ phiếu giảm mạnh nhưng không có quá nhiều liên quan đến câu chuyện của SCB hay VTP.

Thứ hai, những cổ phiếu có định giá hấp dẫn cũng như kết quả kinh doanh tích cực.

Thứ ba, nhà đầu tư vẫn cần tránh những cổ phiếu gặp nhiều rủi ro về vay nợ, kết quả kinh doanh kém, hoặc thuộc những ngành nghề như bất động sản, ngành gỗ, xuất khẩu...