Xuất khẩu ô tô Việt: Giấc mơ đã thực hiện được bước đầu

Việt Nam xuất khẩu xe hơi

Cuối tháng 11/2022, chiếc tàu chở 999 chiếc ô tô của nhà sản xuất xe điện Việt Nam - Công ty VinFast bắt đầu chuyến hải trình từ cảng Đình Vũ (Hải Phòng) tới Mỹ. Đây cũng là sự kiện đánh dấu mốc đầu tiên cho một hãng xe Việt Nam xuất khẩu tới thị trường nước ngoài, Mỹ còn là nơi có hàng rào kỹ thuật thuộc mức cao bậc nhất thế giới. Được biết, giá bán cho những chiếc xe đầu tiên này thấp nhất là hơn 40.000 USD/xe, nếu thành công tiêu thụ hết thì số tiền thu về ít nhất cũng trên 40 triệu USD. 

Trước đó, Công ty CP Tập đoàn Trường Hải (Thaco) thông báo, từ đầu năm 2022 công ty này đã xuất khẩu được 500 chiếc ô tô con sang các nước ASEAN và sơ mi rơ mooc sang Hoa Kỳ. Đồng thời là một số linh kiện ô tô với tổng kim ngạch xuất khẩu dự kiến là 190 triệu USD vào năm 2022, tăng gấp 4 lần so với năm ngoái. 

Vào tháng trước, Tập đoàn Thành Công (TC Group) cũng vừa khánh thành Nhà máy ô tô số 2 tại khu công nghiệp Gián Khẩu, tỉnh Ninh Bình. Nhà máy này rất hiện đại, nhận chuyển giao công nghệ mới nhất của Hàn Quốc, tích hợp dây chuyền sản xuất thông minh. Được biết, nhà máy này có tổng công suất thiết kế là 100.000 xe/năm, khi kết hợp cùng nhà máy số 1 sẽ đạt tổng công suất lên tới 180.000 xe/năm. Như vậy, không chỉ đủ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn có thể phục vụ mục tiêu xuất khẩu ô tô. 

Tuy lĩnh vực xuất khẩu ô tô của Việt Nam mới đang chập chững những bước khởi đầu và còn khá nhỏ bé, nhưng điều này mang ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của toàn ngành công nghiệp chế tạo. Mở ra thị trường xuất khẩu, đặc biệt là tới các khu vực có nền sản xuất phát triển, mang tính cạnh tranh cao, điều này khẳng định năng lực của các doanh nghiệp sản xuất ô tô và giúp tăng sản lượng. 

Chuyên gia Nguyễn Minh Đồng cho rằng, nhìn từ sự phát triển ngành công nghiệp ô tô trên toàn cầu, có thể thấy không có doanh nghiệp nào chỉ đầu tư vào mỗi thị trường trong nước. Tất cả đều hướng đến việc xuất khẩu ô tô để mở rộng thị trường ra ngoài, giúp tăng sản lượng, tối đa hóa chi phí cũng như tăng sức cạnh tranh. 

Càng xuất khẩu nhiều thì càng khẳng định được năng lực của ngành công nghiệp, chế tạo nội địa. Trên thực tế, công nghiệp chế biến, chế tạo là chìa khóa để tạo ra sự phát triển thịnh vượng cho một quốc gia. 

Tuy quá trình xuất khẩu ô tô của Việt Nam đang ở một bước khởi đầu, dù còn khá nhỏ bé nhưng cũng mang ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của công nghiệp chế tạo - ngành công nghiệp được cho là nền tảng của một quốc gia công nghiệp hóa hiện đại.

Giấc mơ lớn liệu có thành hiện thực? 

Tại lễ kỷ niệm 25 năm thành lập Thaco vào cuối tuần qua, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có bài phát biểu nhấn mạnh về hành trình từ một doanh nghiệp mua bán ô tô đã qua sử dụng tới một tập đoàn công nghiệp đa ngành, trong đó lấy việc sản xuất ô tô là chủ lực, Thaco chính là minh chứng cho việc Việt Nam hoàn toàn có thể sản sinh ra các doanh nghiệp lớn. 

Thaco không chỉ lắp ráp được những chiếc xe hơi mà hơn hết là xây dựng thành công diện mạo mới cho ngành công nghiệp ô tô do người Việt Nam làm chủ. Thành công này được bắt nguồn từ khát vọng vươn lên mạnh mẽ cùng tầm nhìn bao quát. 

Tiếp nối Chu Lai thì Hải Phòng, Ninh Bình… đang dần trở thành các trung tâm sản xuất ô tô lớn của Việt Nam. Những nơi này không chỉ đáp ứng nhu cầu sản xuất trong nước mà còn xuất khẩu sản phẩm sang nước ngoài. 

Công nghiệp ô tô cũng là khách hàng của nhiều ngành sản xuất liên quan, chẳng hạn như cơ khí, điện tử, kim loại, hóa chất… Sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp xe hơi được đánh giá là nhân tố tác động tích cực và thúc đẩy những ngành có liên quan cùng phát triển. Điều này tạo động lực để đất nước tiếp tục công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 

Việt Nam tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do. Xuất khẩu xe hơi sang các quốc gia thuộc ASEAN sẽ được ưu đãi thuế quan 0%, tới đây là những khu vực khác như Bắc Mỹ, Liên minh châu Âu… đều là những cơ hội lớn. Tuy nhiên, để có thể hưởng ưu đãi thuế quan thì đòi hỏi việc đáp ứng tỷ lệ nội địa hóa nội khối theo cam kết. Do đó buộc phải đầu tư thêm, để đạt được tỷ lệ nội địa hóa cao thì lúc đó mới hưởng lợi khi xuất khẩu. 

Trong khi các doanh nghiệp cho rằng, việc sản xuất ô tô trong nước hiện tại chưa đáp ứng được yếu tố cạnh tranh về giá bán vì phần lớn vẫn linh kiện vẫn còn phải nhập khẩu. Chỉ một số ít linh kiện được sản xuất trong nước, tuy nhiên số lượng chưa đủ nhiều để có mức giá tốt nhất. 

Giá thành để sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam đang cao hơn các nước trong khu vực khoảng 20%. Đây là khoảng cách cần nhanh chóng thu hẹp thì mới có thêm cơ hội xuất khẩu xe. Dù các doanh nghiệp đang nỗ lực hết sức nhưng nếu thiếu chính sách hỗ trợ từ Nhà nước thì chắc chắn sẽ có rủi ro lớn. 

Chủ tịch HĐQT Thaco - Ông Trần Bá Dương cho rằng, quy luật phát triển của toàn ngành công nghiệp ô tô trên thế giới vốn dĩ là đi từ lắp ráp tới sản xuất linh kiện và gia tăng tỷ lệ nội địa hóa. Khi đã có những chính sách ưu đãi hợp lý thì chắc chắn ngành công nghiệp xe hơi sẽ phát triển vượt bậc. Khi đó ô tô sản xuất lắp ráp trong nước được xuất khẩu đi thế giới ngày một nhiều.