Tự do hoá lãi suất (Interest Rate Liberalization) là gì?

Tự do hoá lãi suất là gì?

Trong tiếng Anh, tự do hoá lãi suất  được gọi là Interest Rate Liberalization có nghĩa là cơ chế lãi suất mà trong đó hầu như không có hoặc có rất ít sự can thiệp của các cơ quan chức năng vào việc hình thành lãi suất. Mà ở đây lãi suất được hình thành dựa vào việc phân tích hình hình thị trường, vận động theo quy luật cung cầu của xã hội. Việc lãi suất tăng hay giảm sẽ chịu sự chi phối rất lớn của thị trường, nếu thị trường ổn định thì lãi suất ổn định còn nếu thị trường xảy ra nhiều biến động thì lãi suất sẽ rơi vào cảnh “chông chênh”.

Bản chất của tự do hoá lãi suất

Tự do hoá lãi suất được hiểu một cách đơn giản là việc điều chỉnh lãi suất theo sự thay đổi và yêu cầu của thị trường. Ngân hang Trung ương can thiệp vào lãi suất thị trường thông qua các công cụ gián tiếp như lãi suất tái chiết khấu hay tái cấp vốn từ đó tác động lên cung và cầu của nguồn vốn trên thị trường, từ đó xác lập các mức lãi suất để tạo ra sự cân bằng trên thị trường. Như vậy tự do hoá lãi suất chính là việc gỡ bỏ mọi sự ràng buộc, quy định hoặc ép buộc về lãi suất trong nền kinh tế để nền kinh tế đạt được tới điểm cân bằng của xã hội.

Thực chất bản chất của tự do hoá lãi suất là việc loại bỏ mọi quy phạm, giới hạn bất hợp lý, hay những kiểm soát khắt khe về lãi suất trong kinh doanh tiền tệ của khu vực trung gian tài chính, đồng thời sẽ sử dụng các biện pháp điều tiết lãi suất gián tiếp để thay thế mà đã được Ngân hàng Trung ương thông qua các công cụ của chính sách tiền tệ.

Việc điều hành chính sách lãi suất này sẽ được Ngân hàng Trung ương thông qua và công bố công khai các mức lãi suất áp dụng đối với các khoản cho vay tái chiết khấu hoặc tái cấp vốn từ ngân hàng đối với những tổ chức tín dụng được cho vay. Các tổ chức tín dụng sẽ tự ấn định các mức lãi suất tiền gửi, cho vay theo từng thời kì, từng đối tượng của các tổ chức tín dụng hoặc dựa trên cung cầu vốn và sự cạnh tranh của thị trường để hình thành nên nhữg mức lãi suất phù hợp phản ánh đúng tình hình thị trường lúc bấy giờ. 

Khi muốn điều hành, phối hợp lãi suất kinh doanh của các tổ chức tín dụng với mục tiêu của các chính sách tiền tệ sao cho hợp lý thì Ngân hàng Trung ương sẽ phải có những chính sách để điều hành lãi suất tái chiết khấu của mình đối với các tổ chức tín dụng. Đây là một cách để tác động và điều chỉnh lãi suất trên toàn thị trường và sẽ có sự tác động ngược lại tới các tổ chức tín dụng. 

Lợi ích của tự do hóa lãi suất là gì?

Tự do hóa lãi suất được nhắc đến rất nhiều trên thị trường kinh doanh đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng. Song, lợi ích lớn mà tự do hóa lãi suất mang lại là điều mà không phải ai cũng biết, cùng điểm qua những lợi ích của tự do hóa lãi suất:

Tùy chỉnh linh hoạt, phản ánh nhu cầu thị trường chính xác

Tự do hóa lãi suất sẽ giúp cho các dòng vốn được luân chuyển một cách linh hoạt đến mọi nơi và mọi tổ chức sử dụng cho những mục đích khác nhau tùy thuộc vào mong muốn của mỗi nhà đầu tư, đồng thời, sẽ không gặp phải những khó khăn nào về kinh tế. Lúc này lãi suất có thể tự điều chỉnh một cách linh hoạt theo chiều tăng hoặc giảm phụ thuộc vào sự biến động của thị trường.  

Hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng 

Về bản chất việc tự do hóa lãi suất được áp dụng sẽ giúp cho dòng vốn lưu chuyển một cách luân phiên từ nơi có lợi nhuận thấp đến nơi có lợi nhuận cao, từ nơi nhiều rủi ro đến nơi có mức rủi ro thấp. Nhờ vào sự điều phối này sẽ giúp cho nền kinh tế tăng trưởng một cách mạnh mẽ, bền vững và hạn chế tối đa sự rủi ro có thể dẫn đến lạm phát hoặc vỡ nợ. Đây cũng là cách để hỗ trợ các doanh nghiệp cùng nhau phát triển và ổn định nguồn vốn với những chính sách hỗ trợ, ưu đãi cực kì tốt. Chỉ khi các doanh nghiệp cùng phát triển thì nền kinh tế của một quốc gia mới có điều kiện để tăng trưởng đồng đều. 

Điều kiện thực hiện tự do hóa lãi suất

Muốn thực hiện tự do hóa lãi suất vẫn phải dựa trên một số điều kiện và những quy định của pháp luật về việc xây dựng một cơ chế hỗ trợ hợp lý như sau: 

- Một là, hoàn thiện hành lang pháp lí cho hoạt động kinh tế tài chính để vận dụng một cách đồng bộ và hoàn chỉnh trong quá trình doanh nghiệp hoạt động, kinh doanh. 

- Hai là, thị trường tài chính phải hoạt động một cách hiệu quả và có sự gắn kết bao gồm thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán cùng hoạt động để hỗ trợ các doanh nghiệp ra công chúng. 

- Ba là, các tổ chức kinh tế phải cam kết về việc sử dujqng những nguồn vốn của mình một cách hiệu quả và đúng mục đích. 

- Bốn là, môi trường kinh tế vĩ mô hoạt động ổn định và phát triển một cách vững chắc trong thời kì hội nhập. 

- Năm là, hệ thống ngân hàng hoạt động ổn định không xảy ra những biến động lớn làm đảo lộn lãi suất.

- Sáu là, các  nguồn nội lực như tài nguyên, nhân lực hay kinh tế…. đều phải sử dụng một cách hiệu quả, đúng mục đích.

Tự do hóa lãi suất là một trong những cách để điều phối lại hoạt động kinh tế, thông qua việc tự do hóa lãi suất các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ một cách tối đa trong quá trình hình thành và phát triển.