Toàn cảnh thị trường đồ uống trà & cà phê năm 2022: Hai ông lớn The Coffee House và Trung Nguyên Legend chững lại, Phúc Long và Highlands Coffee "bứt tốc"

Theo Nhịp sống kinh tế, muốn biết những thương hiệu trà và cà phê nào đang có tham vọng lớn muốn chiếm lĩnh thị trường Việt Nam thì người ta chỉ cần ra Ngã 6 Phù Đổng ở trung tâm Quận 1, TP.HCM. Kể từ sau khi Starbucks xuất hiện tại đây vào năm 2013 - đây là vị trí đắc địa được xem là "thánh địa" của các thương hiệu cà phê. Và có lẽ  trong thâm tâm của các chủ thương hiệu F&B thì ai cũng muốn mình có thể sánh được với tượng đài Starbucks. Đến thời điểm hiện tại, ở khu vực Ngã 6 Phù Đổng đang có sự hiện diện của Starbucks, Phindeli, Katinat, Café Amazon và xa hơn 1 chút là Chuk Tea & Coffee nằm ở đường Nguyễn Trãi. Được biết, mặt bằng của Phindeli trước đây đã từng được Phúc Long và Soya Garden thuê. Còn ở góc phố gần cửa hàng Con Cưng, trước đây cũng đã được chuỗi Guta thuê để làm cửa hàng Flagship. 

Hiện nay, 4 thương hiệu chơi chính ở chuỗi bán lẻ trà cũng như cà phê ở Việt Nam hiện tại dễ dàng kể tên bao gồm Highlands Coffee, Phúc Long, The Coffee House và Trung Nguyên Legend. Mặc dù 4 thương hiệu mới nổi khác bao gồm Phindeli, Katinat, Café Amazon hay Chuk cũng đều cho thấy tham vọng của mình khi án ngữ tại Ngã 6 Phù Đổng nhưng tất cả vẫn tạm thời phải xếp ở dưới 4 đại gia kia. 

Katinat: Được thành lập vào năm 2016, đến cuối năm 2021, thì Katinat Saigon Kafe mới chỉ có 10 cửa hàng cà phê nhỏ nằm rải rác ở trung tâm quận 1 và quận 3 nhưng hiện tại họ đã có 33 cửa hàng cỡ lớn nằm ở các vị trí đắc địa tại TP. Hồ Chí Minh cùng các tỉnh lân cận. Mục tiêu của thương hiệu này chính là mở rộng chuỗi lên con số 50 cửa hàng trong tương lai. 

Café Amazon: Đây là chuỗi cà phê 20 năm tuổi của PTTOR - là ông lớn trong ngành năng lượng Thái Lan đã tiết lộ về quyết định mở rộng thị trường sang Việt Nam trong năm 2019 nhưng do COVID-19 thì phải đến cuối năm 2020 họ mới mở cửa hàng đầu tiên tại iêu thị GO! (trước đây là BigC, thuộc Central Retail Vietnam) tại Bến Tre. Và sau hơn 1,5 năm, Café Amazon mới chỉ có 11 cửa hàng tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Café Amazon cũng đang có ý định sẽ mở rộng chuỗi của mình ra tất cả các tỉnh thành Việt Nam nhưng với tốc độ hiện tại thì chắc hẳn sẽ rất lâu tham vọng đó mới trở thành sự thật. Nikkei Asia cho hay, Café Amazon có 3.700 cửa hàng tại 11 quốc gia và lớn thứ 6 trên thế giới. Mục tiêu của chuỗi này là thu về 1 tỷ USD vào năm 2025.

Chuk Tea & Coffee: Theo ghi nhận, vào ngày 23/7 vừa qua, Chuk Tea & Coffee cũng đã chính thức có mặt tại Biên Hòa - Đồng Nai và Thủ đô Hà Nội. Trước mắt thì mục tiêu của Chuk Tea & Coffee chính là củng cố và chinh phục thị trường Hà Nội và tiếp đó sẽ là mở rộng sang các tỉnh thành phía Bắc khác như Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Ninh. 

Đến thời điểm hiện tại, ở thị trường chủ chốt TP. Hồ Chí Minh, Chuk Tea & Coffee đã cso 35 cửa hàng đặt tại các quận trung tâm. Vậy với 2 cửa hàng nói trên thì tổng cộng Chuk Tea & Coffee đang có 37 cửa hàng đã khai trương. Trên trang website của mình, thương hiệu này cho biết họ sắp khai trương thêm gần 30 cửa hàng nữa trong vài tháng tới. Đại diện của Kido cho hay: "Doanh thu từ nay đến cuối năm của toàn chuỗi Chuk Tea & Coffee ước tính sẽ trên 500 tỷ đồng. Đi cùng với đó là kế hoạch mở điểm phủ sóng ra các tỉnh thành phía Bắc và khu vực Nam Bộ. Cho đến hết năm 2023, Chuk Tea & Coffee dự kiến sẽ có mặt tại tất cả các tỉnh thành ở Việt Nam". Cũng theo đó, có vẻ như quá trình tái cơ cấu của Chuk đang được diễn ra một cách khá khốc liệt vào hồi tháng 3/2022 và họ có 50 cửa hàng nhưng hiện tại chỉ còn 37 cửa hàng.

Có thể thấy, với tốc độ như hiện tại cộng với việc tái cơ cấu thì rát khó để có thể để cho Chuk đạt mục tiêu 200 - 300 cửa hàng vào cuối năm 2022 như đã đề ra tại ĐHĐCĐ năm 2022. Kido cũng từng ký hợp đồng để đưa chuỗi Chuk vào các trung tâm thương mại và cửa hàng của Centrail Retail Việt Nam và Sơn Kim. Đến hiện tại, Chuk mới xác định được việc chính thức xuất hiện trong các chuỗi của Central Retail Việt Nam (Big C và GO! Mart) nhưng lại chưa đưa  ra những thông tin cụ thể việc chính thức có mặt ở chuỗi GS25 Việt Nam của Sơn Kim (trên website GS25 cho biết họ có 163 cửa hàng).

Phindeli: Có thể thấy, sau khi về Nova F&B, thương hiệu này cũng gần như thay da đổi thịt. Hiện tại họ có 21 cửa hàng với diện tích lớn ở các mặt bằng đẹp hàng đầu tại TP. Hồ Chí Minh. Và cách đây không lâu, Nova F&B đã mua lại trang trại Cầu Đất của Seedcom – The Coffee House với mục tiêu nâng cao được nội lực dành cho các chuỗi cà phê và trà của mình đặc biệt là Phindeli. Vào đầu năm 2022, Nova F&B đã gắn bảng tên Phindeli ở khu vực thưởng thức và trải nghiệm/cà phê ở Cầu Đất Farm. 

Có thể nói rằng, Nova F&B đang là một thế lực mới đáng gờm trong thị trường trà và cà phê Việt Nam khi họ đang có 6 thương hiệu trà và cà phê được trải dài từ phân khúc trung cho đến cao cấp như Phindeli, Gloria Jean’s Coffees Vietnam, Cô Ba, Beach Club Coffee, Kalea Coffee,... dù thế thì nếu tính tổng số cửa hàng vẫn còn khiêm tốn. Ở chiều hướng khác, hiện đang có 2 xu hướng đang trong cuộc đua của 4 nhân vật chính ở thị trường trung cấp, trong khi đó Phúc Long và Highlands Coffee bứt tốc thì The Coffee House và Trung Nguyên Legend đang có dấu hiệu chững lại. Cụ thể, ở thời điểm hiện tại, Phúc Long có 93 cửa hàng và 981 kiosk còn Highlands Coffee có 700 cửa hàng và The Coffee House có 157, Trung Nguyên Legend có 77.

Highlands Coffee, Phúc Long sẽ "bứt tốc"

Được biết, sau khi về chung nhà với Masan thì Phúc Long đang tiến hành mở rộng thị trường nhanh hơn bao giờ hết. Từ con số 60 cửa hàng vào cuối năm 2019 thì tính đến giữa tháng 7/2022, họ đang có 93 cửa hàng và 981 kiosk tích hợp được tích hợp trong chuỗi siêu thị WinMart (WCM). Và từ đầu năm 2022 đến hiện tại, WCM cũng tiếp tục mở rộng quy mô khi tiến hành khai trương 5 siêu thị WinMart và 301 siêu thị mini WinMart từ đó nâng tổng số siêu thị WinMart lên 127 và WinMart lên 2.873 điểm bán. Và theo như kế hoạch, Masan tính sẽ mở thêm 800 cửa hàng WinMart từ nay đến hết 2022.

Trong báo cáo tài chính mới nhất, Masan cho hay: "Trong nửa đầu năm 2022, ghi nhận doanh thu Phúc Long đạt 820 tỷ đồng, tăng 38,5% so với cùng kỳ năm trước và EBITDA 117 tỷ đồng, giảm so với cùng kỳ năm trước do gia tăng đầu tư vào mở rộng quy mô chuỗi kiosk hiện vẫn cần thời gian để tối ưu hoạt động". Và trong nửa cuối năm 2022, Phúc Long sẽ tiến hành đẩy nhanh việc mở mới cửa hàng flagship để có thể tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận. Song song với đó, chuỗi cùng cho ra mắt các thức uống mới để cho mô hình  kiosk Phúc Long thành công hơn nữa.

Và trong tất cả thì Highlands Coffee là một trường hợp vô cùng thú vị. Họ chính là một trong những thương hiệu thuộc hàng lão làng thâm niên nhất trên thị trường nhưng cũng có nhiều thị phi nhất từ chuyện vẫn sử dụng chủ yếu dụng cụ nhựa trong các cửa hàng mặc kệ cho xu hướng tiêu dùng xanh mà ngành F&B Việt Nam đang hướng đến và cho đến chuyện nhiều lần bị chủ nhà tố không chịu trả tiền mặt bằng và bị khách tố không tôn trọng khách khiếm khuyết và đuổi khách sau 1 tiếng.

Dù vậy, bỏ lại những ồn ào truyền thông thì tốc độ mở rộng thị  trường của Highlands Coffee ngày càng nhanh từ mức 299 cửa hàng vào cuối năm 2019 đến nay thì họ có gần 700 cửa hàng. Dịch bệnh COVID-19 góp phần đã khiến cho lượng mặt bằng trống rất nhiều, thuận lợi hơn cho sự mở rộng của Highlands Coffee. Cũng nhờ nhượng quyền mà Highlands Coffee đang là đơn vị mạnh nhất về mức độ phủ sóng trên toàn quốc.

The Coffee House, Trung Nguyên Legend có dấu hiệu chững lại

The Coffee House là chuỗi có nhiều việc phải làm nhất bởi họ đang loay hoay định vị lại bản thân của mình. Và ngay từ đầu, định vị của thương hiệu này chính là đề cao trải nghiệm khách hàng và xem chất lượng phục vụ và danh tiếng của Starbucks chính là tấm gương để noi theo. Các cửa hàng của họ có phong cách trẻ trung và các dụng cụ sử dụng trong cửa hàng họ đều dùng được nhiều lần, hướng đến việc bảo vệ/không làm ô nhiễm môi trường thêm nữa. Các nhân viên của The Coffee House cũng chưa từng có phốt gì lớn về thái độ phục vụ khách hàng. Sản phẩm của họ luôn theo xu hướng cũng như thường xuyên ra bộ sưu tập thức uống mới mỗi mùa. Hơn thế, họ còn mạnh tay đầu tư vào công nghệ như làm app từ rất sớm, ra mắt dịch vụ pick-up cũng sớm nhất thị trường,... Có thể thấy, họ đã phần nào định vị được mình trong lòng khách hàng chính là chuỗi cà phê tử tế từ chất lượng sản phẩm cũng như dịch vụ đến trách nhiệm của xã hội. Dù vậy, từ năm 2019, The Coffee House đã bắt đầu gặp nhiều thách thức mới. Bắt đầu từ việc nhà sáng lập cũng như linh hồn của The Coffee House là Nguyễn Hải Ninh thôi giữ chức CEO mà trao lại cho ông Mai Hoàng Phương - đây là người từ công ty mẹ Seecom.

Còn Trung Nguyên Legend của Trung Nguyên, chuỗi không những không tăng tiến mà còn thu hẹp lại từ 100(năm 2019) giờ còn 77 cửa hàng. Nhưng khác với The Coffee House, không phải Trung Nguyên không lướt qua được để có thể đua mở rộng chuỗi mà bởi vì thấy thị trường F&B đang gặp khó khăn nên dường như doanh nghiệp đã chọn hoạt động cầm chừng để đặt trọng tâm vào các mảng kinh doanh khác ví dụ như du lịch - bất động sản. Bên cạnh đó, Trung Nguyên cũng có một chuỗi cà phê bình dân khác để chăm sóc là E-Coffee. Thành lập vào tháng 8/2019, lúc đó E-Coffee đã đặt mục tiêu có 3.000 cửa hàng vào năm 2020 nhưng đến thời điểm hiện tại họ mới chỉ đạt mức 354 cửa hàng tự mở - nhượng quyền. Vào hồi tháng 6/2021, E-Coffee  cũng từng có 500 cửa hàng.