Tìm hiểu về nguyên liệu làm gạch không nung và một số mẫu gạch phổ biến

Gạch không nung là gì?

Gạch không nung là loại gạch được tạo thành từ các nguyên liệu tự nhiên, sẵn có và không cần sử dụng nhiệt để nung. Chúng được kết dính bởi một loại máy rung, ép và sau đó được dưỡng hộ tới khi đạt chất lượng mới đem ra sử dụng.

Sản phẩm gạch không nung sẽ tăng dần độ bền trong quá trình sử dụng, do đó, gạch không nung là một trong các loại gạch đạt tiêu chuẩn chất lượng tốt nhất hiện nay và đang được sử dụng rộng rãi ở tất cả các nước trên thế giới.

Nguyên liệu làm gạch không nung có gì?

Không giống với gạch đất nung, để sản xuất gạch không nung không sử dụng các nguồn nguyên liệu như đất sét, than củi. Gạch không nung được sản xuất từ các nguyên vật liệu đó gồm: cát sông, bột đá, đá vụn, xỉ than từ các lò hơi, lò nhiệt điện, xỉ quặng thải, đất thải từ các khu công nghiệp,...

Tất cả những nguyên vật liệu này sẽ được phối trộn để tạo nên viên gạch không nung. Việc sử dụng những nguyên liệu này giúp giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường và an toàn cho sức khỏe người lao động.

Cát: Thường sử dụng là cát núi, cát sông, cát nhân tạo cũng có thể được sử dụng hay cát thải từ công nghiệp nghiền đá... Các nguyên liệu cát cần phải đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật như: cát sử dụng là cát thô và có kích thước hạt tương đối đồng nhất, hạt nhỏ hơn 0.75cm.

Đá mạt: Đây là nguyên liệu chính để sản xuất gạch không nung có tại rất nhiều vùng miền của Việt Nam, đặc biệt là ở các tỉnh có các mỏ khai thác đá xây dựng lớn như Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hóa, Lạng Sơn hay Thái Nguyên...

Xi măng: Xi măng là chất kết dính chính trong quá trình đông kết của sản phẩm gạch. Đây cũng là thành phần quyết định 50% đến 70% giá thành một viên gạch. Việc tối ưu được tỉ lệ pha trộn xi măng sẽ giúp giải quyết được bài toán kinh tế đối với mỗi nhà sản xuất.

Tro xỉ than: Tro và xỉ được hình thành khi nhiên liệu than được đốt (trong các lò hơi của nhà máy nhiệt điện, trong lò quay của nhà máy xi măng, trong lò cao của nhà máy luyện kim hay trong lò tuynel của các xí nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, v.v...). Để sử dụng tro xỉ để làm gạch không nung, cần tuyển tro để đáp ứng được yêu cầu về chỉ tiêu chất lượng và quy chuẩn hiện hành.

Nước: Với mức nước thích hợp làm cho gạch có độ bền cao. Lượng nước vừa đủ tạo ra sự khác biệt độ bền của gạch, kháng nấm mốc.

Phụ gia: Hiện nay có rất nhiều phụ gia được lựa chọn sử dụng để tăng thêm tính chống thấm và một số tiêu chí khác cho viên gạch.

Cách làm gạch không nung

Làm gạch không nung với vật liệu là đất và cát là chủ yếu:

Bước 1: Loại đất sử dụng làm gạch sẽ được hong khô đến khi còn 12%÷15% độ ẩm. Việc hong khô đất sẽ dựa trên các nguồn năng lượng có sẵn ở trong nhà xưởng.

Bước 2: Đất sau khi hong khô, được nghiền nát và phối trộn với các chất phụ gia tới độ min£0.5mm. Nguy
ên liệu đất sẽ chiếm 80%, còn lại là các chất phụ gia. Để việc nghiền và trộn phụ gia được đều cần thực hiện bằng thiết bị nghiền trộn liên hợp.

Bước 3: Tiếp sau đó tiến hành ủ hỗn hợp đất đã trộn với vôi từ 15%÷18%. Chúng ta có thể thực hiện ủ trong nhà xưởng nhưng với điều kiện nền nhà phải làm bằng xi măng/bê tông.

Bước 4: Sau khi ủ đất với vôi thì tiếp tục ủ với cát, chất thải xây dựng và các loại phụ gia ướt khác. Để tăng độ kết dính nên sử dụng thiết bị trộn, với định lượng 3 khô 2 ướt.

Bước 5: Tiến hành ép định hình tạo lỗ mù trên máy ép với lực ép đơn vị cho viên gạch là 550÷650(kg/cm2). Đây là công đoạn quyết định đến chất lượng viên gạch.

Làm gạch không nung từ đá mạt và xi măng

Khác với gạch không nung sản xuất từ vật liệu là đất và cát, cách làm gạch không nung từ đá mạt và xi măng đơn giản hơn nhiều.

Bước 1. Cấp nguyên liệu: 

Nguyên liệu sẽ được cấp vào máy trộn nguyên liệu qua hệ thống silo tiếp liệu đối với hệ thống máy ép gạch không nung tự động hoàn toàn và bằng hệ thống gầu và tời đối với máy ép gạch tự động và bán tự động).

Bước 2. Máy trộn nguyên liệu: 

Đá mạt, nước và xi măng được tự động đưa vào máy trộn để đảo đều. Sau đó, hỗn hợp nguyên liệu được trộn ngấu đều theo thời gian cài đặt sẵn. Hỗn hợp sau phối trộn đã được tự động đưa vào hệ nạp liệu xuống khuôn ép qua hệ thống băng tải.

Bước 3. Máy ép tạo hình: 

Nhờ vào hệ thống thủy lực, máy hoạt động theo cơ chế đó là: ép kết hợp với rung tạo ra lực rung ép rất lớn để hình thành những viên gạch không nung đồng đều, đạt chất lượng cao và ổn định. Cùng việc phối trộn nguyên liệu và quy trình tại máy ép tạo hình là hai yếu tố vô cùng quan trọng để tạo ra sản phẩm như ý muốn.

Máy được sử dụng để ép gạch có 2 loại là: máy ép thuỷ lực kết hợp với rung, máy ép rung và máy ép tĩnh. Tùy thuộc nhu cầu sử dụng mà nhà sản xuất sẽ trang bị thiết bị phù hợp để sản xuất gạch không nung.

Bước 4. Chuyển gạch phơi: 

Công nhân chuyển gạch phơi bằng xe đẩy. Trong thời gian phơi cần phải phun nước dưỡng hộ để viên gạch được bền chắc.

Một số loại gạch không nung hiện nay đang sử dụng

Gạch papanh

Đây là loại gạch không nung được sản xuất từ phế thải công nghiệp: Xỉ than, vôi bột được sử dụng từ lâu đời ở nước ta. Gạch có cường độ thấp từ 30–50kg/cm2 chủ yếu dùng cho những loại tường ít chịu lực.

Gạch xi măng cốt liệu

Gạch không nung xi măng cốt liệu được tạo thành từ xi măng, mạt đá và các phụ gia khác. Loại gạch này đang được sản xuất và sử dụng nhiều nhất trong các loại gạch không nung ở nước ta. Gạch XMCL thường có cường độ chịu lực tốt (trên 80kg/m3), tỉ trọng lớn (1900kg/m3) nhưng với những loại kết cấu lỗ thì có khối lượng thể tích nhỏ hơn (1800kg/m3).

Gạch XMCL đáp ứng rất tốt các tiêu chí về kỹ thuật, kết cấu, môi trường, thi công ... ngoài ra gạch có thể dùng vữa xây thông thường.

Gạch bê tông bọt siêu nhẹ

Gạch được sản xuất bằng công nghệ bọt khí. Thành phần cơ bản là: Xi măng, tro bay nhiệt điện, cát mịn, phụ gia tạo bọt. Sản phẩm này đã được kiểm định chất lượng vượt TCXDVN: 2004 về cường độ chịu nén đối với tỷ trọng D800.

Gạch bê-tông khí chưng áp

Gạch bê-tông khí chưng áp có tên tiếng Anh là Autoclaved Aerated Concrete – AAC. Gạch bê tông khí là hỗn hợp của cát hoặc tro bay với xi măng và vôi. Quá trình dưỡng bằng hơi nước ở áp suất cao trong nồi hấp đã làm cho sản phẩm ổn định về cả tính chất vật lý và hóa học. Gạch tông khí chưng áp chứa bong bóng khí rất nhỏ nằm tách biệt, chúng tạo cho gạch có khả năng cách âm, cách nhiệt tốt.

Gạch được đảm bảo các thông số kỹ thuật, sử dụng nguyên vật liệu sản xuất ổn định, tạo ra những viên gạch cứng chắn, bền vững nhất và có tính thẩm mĩ cao.

Ưu điểm của gạch không nung

Trọng lượng nhẹ: Loại gạch không nung có trọng lượng nhẹ hơn rất nhiều so với gạch nung. Ước tính trọng lượng trung bình 1 viên gạch không nung chỉ nặng bằng một nửa viên gạch nung.

Nhờ đó gạch không nung đem lại sự thuận tiện trong quá trình xây dựng, thi công công trình. Giúp việc vận chuyển dễ dàng và nhanh chóng. Bên cạnh đó, nó còn góp phần giảm áp lực cho những công trình lớn. 

Độ bền cao: Sản phẩm gạch không nung có tính chịu lực cao, cách âm, cách nhiệt phòng hoả, chống thấm, chống nước và kích thước chuẩn xác, quy cách hoàn hảo hơn vật liệu gạch nung. 

Chống nóng tốt: Một ưu điểm giúp gạch không nung được nhiều người lựa chọn đó chính là khả năng cách nhiệt và chống nóng tốt. Bởi gạch không hấp thụ nhiệt nên sẽ giúp cho không gian luôn mát mẻ, cân bằng được nhiệt độ bên trong và bên ngoài ngôi nhà.

Quy trình sản xuất gạch không nung không sử dụng đến đất nông nghiệp do đó sẽ không ảnh hưởng đến diện tích đất canh tác. Mặt khác do không dùng đến than, củi,… nên tiết kiệm được nhiên liệu, tránh được tình trạng phá rừng tràn lan và thải khí gây ô nhiễm môi trường.

Nguyên vật liệu sử dụng sản xuất gạch không nung hết sức phong phú và có sẵn trong nước như mạt đá, cát vàng, xi măng, v.v…

Dây chuyền sản xuất gạch sử dụng ít công nhân, vì các khâu hầu hết được tự động hoá. Trong điều kiện nước ta hiện nay, nhân lực thủ công nhiều cho nên có thể chỉ cần tự động hoá một số khâu quyết định chất lượng sản phẩm, còn một số khâu có thể sử dụng nhân công thủ công thì không cần tự động hoá để giảm được mức đầu tư.

Nhược điểm gạch không nung

Bên cạnh các ưu điểm, nhược điểm của gạch không nung đó là độ hút nước cao. Nếu không xử lý ép tốt trong quá trình sản xuất, sẽ gây nên các hiện tượng ẩm mốc, rạn nứt công trình. Tuy nhiên, đó là đối với công nghệ lạc hậu trước đây hoặc sử dụng máy có công suất nhỏ và sản xuất thủ công.

Ngày nay, với công nghệ tiên tiến, hiện đại bằng công nghệ rung, ép, máy có công suất lớn nên đã khắc phục nhược điểm trên. Độ hút ẩm của gạch không nung có thể thấp hơn hoặc tương đương với gạch nung (độ hút ẩm từ 8-12%). 

Bài viết đã cung cấp cho bạn các thông tin về nguyên liệu sản xuất gạch không nung cũng như cách làm gạch không nung. Sử dụng gạch không nung là xu hướng chung của toàn xã hội, hãy lựa chọn sản phẩm gạch này trong xây dựng để góp phần bảo vệ môi trường sống của chúng ta.