Tìm cách cải thiện nhân sự Fintech tại Việt Nam

Sự kiện “Hệ sinh thái công nghệ tài chính toàn diện” thuộc dự án hỗ trợ khởi nghiệp Techfest. Đây là câu chuyện về ý thức và kiến tài chính của người dùng và vấn đề thách thức đối với các startup Fintech (công ty công nghệ tài chính) được đưa ra bàn thảo. 

Thiếu cả số lượng và chất lượng

Từ góc độ người làm đào tạo, Nguyên là Phó Trưởng khoa Tài chính Ngân hàng - Bà Đinh Thị Thanh Vân tới từ Trường ĐH Kinh tế, ĐHQGHN chỉ ra thực trạng phổ biến đối với ngành tài chính số hiện nay là việc nhân sự ngành Fintech tại Việt Nam đang rất thiếu kỹ năng. 

Theo chia sẻ từ bà Vân, vì cũng có hai sinh viên sáng lập một dự án khởi nghiệp lĩnh vực Fintech từ năm 2018. Qua quá trình làm việc không ngừng, bà Vân nhận ra vấn đề về công nghệ là điều đầu tiên khiến các startup Fintech gặp khó. Các dự án startup non trẻ thông thường gặp vấn đề về quản trị. 

“Những bạn còn trẻ nên không nhiều kinh nghiệm quản lý. Nhất là nhiều bạn thường nhầm lẫn giữa tài chính cá nhân và tài chính doanh nghiệp, không để rạch ròi. Vấn đề nhân sự phải được tính toán kỹ khi tuyển dụng, thường tại các startup người cứ đến rồi đi, có sao tuyển vậy.

Việc thiếu kỹ năng huy động vốn là vấn đề tôi thường thấy tại các startup. Không như Finhay, Money Lover,... nhiều bạn có ý tưởng hay nhưng lại khó huy động vốn từ đầu nên không thể bứt phá” - Bà Vân nói. 

Cơ hội nào cho Fintech Việt Nam?

Trưởng bộ phận quản lý dự án của Rootopia - Ông Ngô Thế Vinh nhận định, dịch bệnh Covid - 19 đã thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, giúp các công ty Fintech có thể cung cấp dịch vụ thanh toán nhanh chóng phát triển. Những mô hình sâu hơn của họ như Rootopia cũng có cơ hội phát triển và thu hút sự quan tâm. 

Theo ông Vinh, xu hướng tự chủ giáo dục đã khiến nhiều thành phố như TP. HCM tăng học phí lên hay các trường đại học như Kinh tế Quốc dân, Bách Hoa Hà Nội có mức học phí gần 20 triệu đồng/kỳ… như vậy, việc cung cấp các khoản trả góp tín chấp phù hợp cho đối tượng sinh viên là điều cần thiết. 

Tuy nhiên, trong quá trình mở rộng thị trường, có thể nhận thấy vấn đề hiện hữu là tỷ lệ unbanked (ý chỉ người dùng chưa tiếp cận được ngân hàng hay các dịch vụ tài chính tương tự) tại Việt Nam ở mức cao. 

Tuy trải nghiệm về dịch vụ thẻ ngân hàng tại Việt Nam đã tăng đáng kể, lượng thẻ tín dụng lên tới vài chục triệu nhưng một người có thể sở hữu 4 - 5 thẻ. Thực tế, số người thuộc nhóm unbanked vẫn còn cao. Chẳng hạn, tại một thị trấn ở Thái Bình thì chỉ có 2 chi nhánh ngân hàng.  

Một nghiên cứu được công bố bởi  Maroc, Merchant Machine, Việt Nam, Ai Cập, Philippines, Mexico là 5 nước có tỷ lệ unbanked cao nhất. Tại cấp độ toàn cầu, những khu vực có tỷ lệ cao gồm các nền kinh tế đang phát triển hoặc mới thay đổi là Trung Đông và châu Phi. Một nửa dân số chưa tiếp cận được tới những dịch vụ tài chính; Nam Mỹ và Trung Mỹ theo sau khi đạt 38%; Đông  u cùng các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ đạt 33%, thị phần của châu Á Thái Bình Dương đạt 24%. 

Vai trò của các bên

Trưởng làng Corporate Innovation Village - Techfest Vietnam - Bà Nguyễn Đặng Tuấn Minh đã dùng câu chuyện thành công của M-Pesa tại Kenya để dẫn chứng quan điểm về sự tham gia của Chính phủ và những tập đoàn lớn trong việc phát triển công nghệ tài chính. 

Vào năm 2007, công ty viễn thông Kenya, Safaricom (thuộc Tập đoàn Vodafone) chính thức ra mắt dịch vụ tài chính mobile money có tên gọi M-PESA. 

Dịch vụ này nhanh chóng phát triển, tính tới cuối tháng 3/2022, M-Pesa đã sở hữu hơn 52,4 triệu người dùng. Hệ thống này dựa trên SMS cho phép người dùng gửi, rút tiền chỉ cần sử dụng điện thoại di động. 

Kể cả khi không có tài khoản ngân hàng thì khách hàng của M-Pesa vẫn có thể giao dịch tại bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Việc đăng ký miễn phí cùng với cơ chế thu phí phân cấp đã hỗ trợ hầu hết người dùng tại Kenya sử dụng được dịch vụ này, kể cả những đối tượng người nghèo nhất cũng có thể sử dụng hệ thống này với mức chi phí hợp lý. 

Bà Tuấn Minh cho hay, bà rất ấn tượng với câu chuyện của M-Pesa. Theo bà Minh, thành công của mô hình Fintech này tới từ việc cả 3 bên là chính phủ - doanh nghiệp lớn – khách hàng cùng tham gia. 

Người dân tại Kenya vốn rất nghèo, cùng với nội chiến triền miên, cơ hội để tiếp cận internet là rất khó. Tỷ lệ unbanked ở Keyny có khi còn cao hơn Việt Nam. Tuy nhiên dự án của M-Pesa với sự tham gia của Vodafone lại trở thành câu chuyện nổi tiếng toàn cầu. Nhất là Chính phủ Kenya luôn ủng hộ dự án này vì M-Pesa đã giúp việc thu thuế trở nên thuận tiện hơn, thay vì M-Pesa đã giúp việc thu thuế trở nên thuận tiện hơn. Chính phủ Kenya hoàn toàn có thể thu thuế qua M-Pesa thay vì phải đi thu tận nơi. 

Đại diện làng công nghệ Techfest nhận định, nếu những dự án Fintech cho thấy được lợi ích của mình, sự hữu dụng mà dịch vụ mà nó mang lại thì chắc chắn những dự án này sẽ thu hút được sự chú ý của chính phủ. Như đã nói, bà Tuấn Minh rất đề cao nguồn vốn đầu tư từ các doanh nghiệp lớn, cộng với sự hưởng ứng của người dân chính là động lực thúc đẩy lĩnh vực Fintech phát triển.

Tuy nhiên, theo nhận định của đại diện của làng công nghệ Techfest, các doanh nghiệp hay ngân hàng lớn tại Việt Nam tập trung nhiều hơn cho các đối tượng có thu nhập, tiếp cận được với dịch vụ tài chính thay vì chỉ hướng đến những thị trường cấp thấp hơn, như việc cung cấp dịch vụ tài chính cho doanh nghiệp vừa và nhỏ hay các đối tượng chưa có cơ hội tiếp cận.