Thị trường khí hóa lỏng (LNG) châu Á căng thẳng vì Australia có thể hạn chế xuất loại năng lượng này

Theo VnEconomy, thị trường khí đốt ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang có nguy cơ phải hứng chịu một cú sốc mới sau khi Australia, quốc gia sản xuất khí đốt lớn trong khu vực đã phát đi tín hiệu có thể cắt giảm sản lượng khí hóa lỏng xuất khẩu (LNG) ra thị trường. Nguy cơ này xuất hiện trong bối cảnh các nước châu Á đang cạnh tranh để mua khí hóa lỏng với các nước châu Âu, nguồn cung khí đốt toàn cầu thắt chặt và giá khí đốt ngày một tăng cao. 

Theo CNBC, Australia dự định sẽ cắt giảm xuất khẩu khí đốt để ưu tiên thị trường trong nước do lo ngại nguồn cung khí đốt có thể không đủ để đáp ứng được nhu cầu trong năm 2023. 

Sức ép về nguồn cung khí LNG ngày càng lớn

Một động thái mới đây cho thấy, chủ nghĩa bảo hộ năng lượng đang gia tăng trên toàn cầu. Vào tuần trước, Ủy ban Cạnh tranh và người tiêu dùng Australia (ACCC) kêu gọi Chính phủ nước này sẽ thực hiện các biện pháp để bảo vệ nguồn cung khí đốt trong nước và hạn chế xuất khẩu LNG. Cơ sở để ACCC đưa ra lời kêu gọi này chính là khu vực bờ Đông của Australia có thể sẽ thiếu hụt 56 petajoule khí đốt trong năm 2023.

Trong những tháng gần đây, khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gắt gao của các nhà nhập khẩu năng lượng châu Âu đang tìm cách ứng phó với sự suy giảm ngày càng nhanh chóng của nguồn cung khí đốt từ Nga trước khi mùa đông đến. Nhằm thay thế cho khí đốt Nga chảy qua đường ống, các nước châu Âu đang đẩy mạnh nhập khẩu khí hóa lỏng và trong nhiều trường hợp, các nước này sẽ đưa ra mức giá cao hơn các nước kém phát triển ở châu Á để có thể giành quyền mua được những lô hàng này. 

Sự cạnh tranh khí hóa lỏng trên thị trường châu Âu và châu Á đang ngày càng khốc liệt trong bối cảnh loại năng lượng này được vận chuyển trên biển thông qua những con tàu khổng hồ, đang nhận nhận được nhu cầu lớn từ phí châu Âu khi mà các quốc gia này đang cố gắng dùng khí hóa lỏng để có thể thay thế cho lượng khí đốt tự nhiên được nhập khẩu từ Nga qua đường ống.

Thời gian gần đây, giá khí đốt ở các nước châu Âu đã tăng gấp khoảng 5 lần so với cùng kỳ năm 2021, điều này đã đẩy chi phí năng lượng tăng vọt đã đưa người tiêu dùng và các công ty cung cấp khí đốt - điện - sưởi nhiệt trong khu vực này đang rơi vào tình trạng ngày càng khó khăn hơn. 

“Những gì chúng ta đang chứng kiến chính là một cuộc chiến để có được những lô khí hóa lỏng LNG cho đến cuối năm nay và cả đầu năm 2023”, CEO của một công ty khí đốt ở châu Á cho biết

“Để bảo vệ anh ninh năng lượng ở khu vực bờ Đông Australia, chúng tôi đề xuất Bộ trưởng Bộ Tài nguyên khởi động Cơ chế An ninh khí đốt nội địa Australia (ADGSM)”, Chủ tịch của ACCC Gina Cass Gottlieb nói. “Chúng tôi cũng không kêu gọi mạnh mẽ các nhà xuất khẩu khí hóa lỏng ngay lập tức tăng cung cấp cho thị trường trong nước”.

Phần lớn khí đốt cung cấp cho khu vực bờ Đông Australia là khí đốt được sản xuất bởi những công ty thường xuất khẩu LNG ra các nước châu Á - Thái Bình Dương và những quốc gia khác. Cơ chế của ADGSM đã không cho phép các nhà sản xuất khí đốt này sẽ được tiếp tục xuất khẩu ra nước ngoài nếu thị trường khí đốt trong nước bị thiếu hụt.

Hầu hết lượng khí hóa lỏng của Australia xuất khẩu ra các nước đều được cung cấp thông qua các hợp đồng dài hạn. Tuy nhiên, các nhà sản xuất khí hóa lỏng (LNG) của Australia cũng bán các lô hàng này trên thị trường giao ngay mà không cần hợp đồng. Đối với những nước không có khả năng ký hợp đồng dài hạn đều phải mua LNG trên thị trường giao ngay. Đây chính là lượng khí đốt mà ACCC đã kêu gọi các nhà sản xuất không đưa ra thị trường bên ngoài, nơi đang có nhiều khách mua đang thiếu hàng trầm trọng, mà để dành cho thị trường trong nước.

Hiệp hội Thăm dò và sản xuất xăng dầu của Australia (APPEA), một tổ chức vận động hành lang của ngành dầu khí Australia đã lên tiếng trấn an thị trường. Hiệp hội này đã thông báo rằng nguồn cung khí đốt ở thị trường Australia trong những năm tới sẽ dư thừa, hơn nữa nước này thực ra từ trước đến nay chưa bao giờ thiếu khí đốt. 

“Đây là vấn đề sống còn của lĩnh vực xuất khẩu khí đốt của Australia, và thị trường khí đốt trong nước vẫn luôn dư thừa. Chúng ta có thể đạt được cả hai mục tiêu đã đặt ra. Chúng tôi không muốn phải lựa chọn một trong hai”, quyền CEO Damian Dwyer của APPEA trao đổi với CNBC. 

Theo các nhà phân tích, nếu cơ chế ADGSM được Australia kích hoạt, áp lực giá cả sẽ gia tăng đối với những nước cần nhập khẩu LNG lớn nhất trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản và cả những nước mới nhập khẩu LNG như Philippines. Giá của LNG đã tăng gần 80% kể từ khi chiến tranh Nga - Ukraine nổ ra từ hồi cuối tháng 2, theo chỉ số giá khí đốt của Platts JKM.

Hành động của Australia sẽ ảnh hưởng đến nước nào nhiều nhất?

“Tính từ tháng 4 đến nay, chưa có lô khí hóa lỏng nào được bán giao ngay tại 3 cảnh xuất khẩu LNG ở bờ Đông Australia. Điều này cho ta thấy, một phần hoạt động xuất khẩu khí đốt của nước này đã chững lại”, ông Kenneth Foo, chuyên gia về thị trường LNG của S&P Global Market Intelligence cho hay. “Sự thiếu vắng nguồn cung LNG giao ngay từ vùng bờ Đông của Australia có thế sẽ dẫn đến sự thắt chặt gia tăng của nguồn cung LNG ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhất là khi nhu cầu ở khu vực này tăng đỉnh điểm trong quý IV sắp đến”.

Những nước phát triển ở khu vực châu Á như Pakistan và Bangladesh đã và đang phải mua LNG trên thị trường giao ngay, theo nhận định của nhà phân tích Sam Reynolds thuộc Viện nghiên cứu Kinh tế năng lượng và phân tích (IEEFA). “Việc những nước này không thể mua được LNG theo hợp đồng dài hạn đã dẫn đến tình trạng khan hiếm năng lượng và mất điện kéo dài, khiến cho nền kinh tế ở các nước này bị đẩy đến bờ vực sụp đổ”, ông Reynolds nhận định.

Vị chuyên gia này nói thêm rằng Philippines là nước mới tham gia thị trường nhập khẩu LNG sẽ gặp phải nhiều khó khăn. “Việc không thể mua LNG với giá cạnh tranh có thể khiến cho các cảng nhập khẩu LNG mới xây và các nhà máy phát điện chạy bằng LNG bị bỏ phí”, ông nhấn mạnh. Ngoài ra, ông cho rằng những trở ngại như thế này có thể sẽ phá hỏng nỗ lực của Philippines với hy vọng phát triển lĩnh vực khí hóa lỏng của quốc gia này vốn đã bị đình trệ trong thời gian dài. 

Những nước không có hợp đồng LNG dài hạn như Philippines có thể sẽ bị sốc bởi Australia hạn chế xuất khẩu loại năng lượng này. Tuy nhiên, nguồn cung LNG của toàn khu vực hầu như không bị ảnh hưởng quá nhiều. Đề xuất hạn chế xuất khẩu LNG ra thị trường của Australia có giá trị tương đương khoảng 14 tàu LNG mỗi tháng. Đây chỉ là một phần nhỏ so với lương LNG mà nước này xuất khẩu ra bên ngoài. Trong tháng 7 vừa qua, Australia đã xuất khẩu khoảng 100 tàu LNG trong tổng số 300 tàu LNG mà các nước ở châu Á nhập khẩu. 

“Australia chỉ cắt giảm giới hạn ở số LNG không bán theo các hợp đồng dài hạn. Điều đó có nghĩa là, việc hạn chế sẽ không có ảnh hưởng lớn đến những khách mua LNG dài hạn như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Khoảng 70-80% lượng nhập khẩu khí đốt của những nước này đều thông qua các hợp đồng dài hạn”, ông Reynolds nói.

Những vấn đề mà thị trường LNG toàn cầu đang phải đương đầu được xem là lớn hơn nhiều so với việc Australia định hạn chế xuất khẩu. Tuy nhiên, theo ông Reynolds, mối lo lớn nhất mà hiện nay chính là các nước châu Âu đang tranh nhau mua LNG với các khách châu Á. Hệ quả chính là giá năng lượng toàn cầu sẽ tăng cao hơn nữa, góp phần đẩy lạm phát vốn dĩ đã lập kỷ lục trong nhiều thập niên ở nhiều quốc gia, đặt ra những thách thức lớn cho ngân hàng trung ương các nước.