Thế giới di động (MWG) và Hòa Phát (HPG) sẽ làm gì để ứng phó với lãi suất tăng khi cùng "gánh" khoản dư nợ lớn?

Đòn bẩy tài chính sẽ giúp cho các doanh nghiệp nhanh chóng đạt được quy mô lớn, kiếm về lợi nhuận hơn

Theo Nhịp sống thị trường, có một sự thật đó là có rất ít doanh nghiệp lớn không vay nợ (ở đây là đang đề cập đến nợ vay của ngân hàng). Doanh nghiệp vay nợ ngắn hạn tài trợ cho vốn lưu động (bao gồm hàng tồn kho và khoản phải thu), vay nợ trung dài hạn tài trợ cho những tài sản cố định và đầu tư dự án. 

Có một ông lớn đại diện cho ngành không có tính chu kỳ như Công ty Cổ phần Thế giới di động (MWG) hay một ông lớn đại diện cho ngành có tính chu kỳ sâu sắc như Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (HPG) cũng không ngoại lệ với vốn vay ngân hàng. 

Xét ở điều kiện bình thường thì đòn bẩy tài chính đúng với cái tên gọi của nó là sẽ giúp cho các doanh nghiệp có thể nhanh chóng đạt được quy mô lớn hơn và kiếm về lợi nhuận hơn. Ở chiều hướng ngược lại, khi mà tình hình kinh tế vĩ mô không thuận lợi và dư nợ lại là thứ khiến cho các doanh nghiệp đau đầu để tìm cách ứng phó. 

Ví dụ như Hòa Phát, lãi suất vay của doanh nghiệp này đã bắt đầu tăng trong quý 3 khiến cho dù đã giảm dư nợ vay so với quý trước thì lãi vay trong quý 3 vẫn tăng 17% từ 717 tỷ đồng lên mức 837 tỷ đồng. Việc đầu tiên mà các ông lớn phải làm để đối phó với tình hình lãi suất cho vay đang diễn biến theo chiều hướng tăng đó chính là giảm dư nợ. Nhưng bằng cách để làm được điều này?

Trong tài chính thì giảm nợ vay ngắn hạn đồng nghĩa với việc giảm bớt gánh nặng vốn lưu động hay nói cách khác là giảm nhu cầu vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh. Và bằng cách đẩy nhanh vòng quay vốn lưu động thông qua giảm thời gian thu hồi các khoản phải thu gồm nợ ngắn hơn và thu hồi công nợ tích cực hơn, giảm thời gian dự trữ hàng tồn kho đồng thời cũng tăng thời gian chiếm dụng vốn của nhà cung cấp. 

Đối với Hòa Phát, khi mà thị trường tiêu thụ tốt vào năm 2021, doanh nghiệp cũng thường xuyên duy trì tồn nguyên vật liệu ở mức an toàn với vòng quay hơn 3 tháng để có thể đảm bảo chắc chắn đủ nguồn đầu vào cho quá trình sản xuất. 

Mặc dù vậy thì trong điều kiện thị trường khó khăn, Hòa Phát cũng chủ trương quản trị chặt chẽ hàng tồn kho để có thể giảm bớt đi gánh nặng cho nhu cầu vốn lưu động và nợ vay ngắn hạn bằng cách kết hợp giữa việc nỗ lực tiêu thụ hàng để có thể giảm đi lượng tồn thành phẩm đồng thời cũng có thể rút ngắn thời gian tồn cũng như giảm tỷ trọng tồn nguyên vật liệu. 

Điều này cũng có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi nguyên liệu đang trên đà giảm giá và chiến lược đẩy tốc độ vòng quay giúp cho Hòa Phát có thể nhanh chóng trung bình giá nguyên vật liệu để cho có thể giảm giá thành sản xuất. 

Và mức tồn kho của Hòa Phát cũng đã giảm mạnh từ hơn 58.317 tỷ đồng cuối quý II xuống chỉ còn 44.779 tỷ đồng vào cuối quý III (tương đương với mức giảm 23%). 

Có thể thấy, độ dài quay vòng hàng tồn kho cũng đã được rút ngắn đáng kể từ 172 ngày xuống còn 126 ngày. Trong đó thì vòng quay nguyên vật liệu giảm từ mức 102 xuống còn mức ngắn nhất là 62 ngày, tỷ trọng nguyên vật liệu giảm xuống mức thấp nhất là 49% so với các quý trước đó. 

Đối với Thế giới di động, báo cáo kết quả kinh doanh trong 9 tháng đầu năm có nêu ra các phương án cho những tháng cuối năm, trong đó có viết kiểm soát chặt chẽ hàng tồn kho ở tất cả các chuỗi để có thể đảm bảo được phục vụ khách hàng đầy đủ trong dịp mua sắm cao điểm cuối năm nhưng không gây ra gánh nặng cho các năm tới. 

Đặc thù của việc làm kinh doanh của MWG là nhu cầu thường tăng vào những tháng cuối năm. Làm sao để có thể đảm bảo đủ lượng hàng nhưng lại tối ưu về mặt chi phí tồn kho đã đặt ra một bài toán cần giải vô cùng khéo léo. 

Phải nói thêm rằng, với nhiều mặt hàng của MWG được nhập khẩu thì đây là giai đoạn tỷ giá USD/VND đang rất cao nên giá vốn của hàng tồn kho trong giai đoạn này sẽ có mức giá cao hơn. Vậy nên việc làm sống còn tiếp theo với các doanh nghiệp đó chính là bảo vệ dòng tiền của mình. 

Như thế, dòng tiền (Cash Flow) được hiểu là sự chuyển động tiền vào - ra của đồng tiền (nghĩa là thu và chi) trong một doanh nghiệp và đơn vị kinh doanh hay một dự án nào đó. Lấy ví dụ đơn giản đó là khi doanh nghiệp bán sản phẩm và nhận tiền về thì đó là dòng tiền vào. Trái lại thì khi thanh toán các khoản chi phí đó là dòng tiền ra. 

Dòng tiền được ví như huyết mạch đối với một số doanh nghiệp. Nếu như dòng tiền âm thường xuyên sẽ có thể xóa sổ một doanh nghiệp. Cha đẻ của quản trị hiện đại Peter Drucker đã nói rằng nhiều chủ doanh nghiệp khởi nghiệp cho rằng lợi nhuận là vô cùng quan trọng đối với mọi doanh nghiệp. Mặc dù vậy thì lợi nhuận chỉ đứng ở vị trí thứ hai và dòng tiền là quan trọng nhất. 

Còn đối với những doanh nghiệp đang vay nợ thì thòng tiền càng mang tính chất sống còn. Dẫn lời của một chuyên gia trong ngành tài chính, chủ tịch HĐQT Công ty CP chứng khoán VNDIRECT (VND) - bà Phạm Minh Hương cho biết: “Chúng tôi hiểu được nguyên tắc của nợ phải là dòng tiền”.

Đây cũng chính là lý do mà khi phân tích doanh nghiệp theo mô hình 5C thay vì chữ C truyền thống trong "Collateral - Thế chấp" như đa số các ngân hàng sử dụng, VND chọn chữ C trong "Cash Flow - Dòng tiền".

Cùng quay trở lại với câu chuyện của Thế giới di động, doanh nghiệp này đã đặt ra mục tiêu nỗ lực tăng trưởng dương trong năm 2022 nhưng trên hết vẫn là bảo vệ dòng tiền hoạt động. Đại diện của MWG cho biết, dòng tiền lành mạnh giúp cho họ có thể trụ vững qua những năm thách thức và giúp cho công ty có dư địa cũng như sự chủ động để có thể tăng tốc ngay khi điều kiện kinh doanh trở nên thuận lợi cũng như có cơ hội phát triển ở trong tương lai.

Và một trong những biện pháp công ty đã thực hiện ngay từ quý 3 đó chính là cơ cấu vốn vay, một phần nợ ngắn hạn sang nợ dài hạn. Thế giới di động cũng cho biết có những khoản vay dài hạn đến hạn trả trong quý 4 cũng đã được chuẩn bị sẵn nguồn tiền. Khoản vay dài hạn mới giải ngân vào cuối quý 3/2022 đến năm 2025 mới đáo hạn cũng như có lãi suất tốt hơn so với thị trường. 

Và một động thái nữa của MWG đó chính là tạm dừng mở mới tất cả các chuỗi (đã trừ đi những cửa hàng cho lợi nhuận ngay hoặc cửa hàng thử nghiệm). Chính điều này cũng góp phần không làm âm thêm dòng tiền hoạt động ở trong kỳ. 

Thị phần của Hòa Phát đã được mở rộng trong thời gian 6 tháng đầu năm 2022

Đối với Hòa Phát, điều đáng ngại nhất không phải là lợi nhuận âm mà đó còn là không bán được hàng khi cầu thép có sự suy giảm. Cho đến hiện tại, khi nhìn vào số liệu thì Hòa Phát vẫn đang duy trì lực bán hàng ổn định so với thị trường chung. Và trong 9 tháng đầu năm 2022, công ty đã tiến hành tăng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng, thép cuộn cán nóng, ống thép so với cùng kỳ năm trước cũng như tăng hơn so với thị trường chung. 

Trong khi đó thì tổng sản lượng thép xây dựng của toàn ngành thép Việt Nam cũng chỉ tăng 8% so với cùng kỳ năm trước và sản lượng thép xây dựng của Hòa Phát vẫn ghi nhận tăng 24%. Còn sản lượng HRC, ống thép của Tập đoàn Hòa Phát vẫn tăng tương ứng 5% và 16% trong khi đó sản lượng thị trường dành cho hai loại sản phẩm này đã giảm tương ứng là 12% và 4%. 

Cũng theo đó, thị phần của Hòa Phát cũng đã được mở rộng trong thời gian 6 tháng đầu năm 2022 và vẫn có thể tiếp tục duy trì trong quý 3/2022 ở mức 36% đối với thép xây dựng và 29% đối với ống thép. 

Thời gian sắp tới, doanh nghiệp có định hướng tập trung vào khai thác các thị trường khác ít bị ảnh hưởng hơn bởi tình hình lạm phát cũng như suy thoái kinh tế, điển hình như khu vực Đông Nam Á cùng một số nước khác tại châu Á. 

Như thế, việc giữ sản lượng tiêu thụ thực sự chẳng hề đơn giản trong hoàn cảnh cầu thép có sự suy giảm. Đây cũng là một thách thức lớn mà chủ tịch Trần Đình Long cũng như Ban điều hành của Tập đoàn phải đối mặt ở trong giai đoạn vô cùng khó khăn như hiện nay. 

Khi nhìn vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ trong 9 tháng đầu năm 2022 có thể thấy được một điều rằng dòng tiền (hợp nhất) từ hoạt động đầu tư của Hòa Phát là âm 22.355 tỷ đồng. Cũng theo đó, dòng tiền đầu tư âm được bù đắp một phần bởi dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh dương 6.752 tỷ đồng và phần khác là từ giải ngân của các tổ chức tín dụng (dựa theo các thỏa thuận tín dụng tài trợ các dự án đã ký kết) song song với đó là lượng tiền "khủng" từ đầu năm.

Còn tiền và các khoản tương đương tiền vào cuối kỳ (ghi nhận vào ngày 30/9/2022) của Tập đoàn Hòa Phát còn gần 12.000 tỷ đồng. Như thế, khi nhìn vào những con số này thì có lẽ các cổ đông nắm giữ cổ phiếu của Tập đoàn Hòa Phát (HPG) sẽ “thấm thía" vì sao năm 2021 có lãi kỷ lục nhưng không chủ trương chia cổ tức bằng tiền mặt. 

Ở diễn biến khác, cập nhật tiến độ các dự án, Hòa Phát cho biết Dự án KLH Dung Quất - GĐ2 với tổng mức đầu tư  là 3 tỷ USD, công suất 5,6 triệu tấn HRC, đây là dự án lớn nhất của Hòa Phát trong năm 2022 và đang đi theo đúng tiến độ. Các hạng mục máy móc thiết bị chính như lò cao, lò thổi, dây chuyền cán... đã được ký kết xong. Mặt bằng cũng sẽ được bàn giao trong tháng 10/2022. Trong thời kỳ khó khăn, Tập đoàn ưu tiên dồn toàn bộ nguồn lực để đảm bảo cho dự án mới nhất này.