Thấu tỏ lời Đức Phật dạy “không nên xem thường hay nghi ngờ thế hệ trẻ”: Vì sao lại thế?

Một thời, Thế Tôn trú tại Sàvatthi, Jetavana. Một hôm vua Pasenadi nước Kosala đi đến sau khi chào hỏi đã ngồi xuống một bên,. 

Lúc này vua hỏi Bạch Thế Tôn nói rằng: "Tôn giả Gotama có bao giờ tự cho mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng giác không?". 

Bạch Thế Tôn đáp: Thưa Đại vương, nếu như ai có thể nói là mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng giá thời đó thì đó chính là ta. Thưa Đại vương, Ta đã chứng Vô thượng Chánh đẳng giác.

Thưa Tôn giả Gotama, con có hỏi các những vị Sa môn, Bà la môn là giáo chủ, hội chủ, sư trưởng có tiếng tăm, có danh vọng rằng: "Có tự xem là đã chứng Vô thượng chánh đẳng hay không?" thì họ có trả lời rằng là không thể tự xem mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng giác. 

Đại vương hỏi thêm: Vậy thì tại sao mà Tôn giả Gotama trẻ tuổi, san sau đẻ muộn và mới chỉ xuất gia lại cho mình như thế. 

Bạch Thế Tôn đáp lời: "Thưa Đại vương, trong cuộc sống này, có bốn loại tuổi trẻ không nên khinh thường và không nên miệt thị bởi vì họ là trẻ. Vậy, thế nào là bốn? Đó chính là vị vương tử trẻ tuổi, một con rắn trẻ tuổi và một ngọn lửa trẻ tuổi cùng một vị Tỳ kheo trẻ tuổi.

Theo Phật giáo, đứng về phương diện chín chắn và kinh nghiệm trong cuộc sống, từ xưa đến nay xã hội vãn dành cho người già một địa vị trang trọng. Mặc dù vậy thì về phương diện tài năng, nhất là những tài năng xuất chúng thì bất luận tuổi tác, bởi thiên tài vốn dĩ là thiên bẩm và là phước báo riêng của mỗi người. Chính vì thế mà chẳng có ai ngỡ ngàng trước chuyện tuổi tác của thiên tài cả. 

Vậy nên, với tuệ giác của Thế Tôn thì Ngài đã thấu tỏ bản chất của bốn nhóm đối tượng đặc biệt và rất lợi hại, rất nguy hiểm mặc dù còn trẻ tuổi, sự nghiệp mới manh nha. Và một vương tử tuổi còn trẻ nhưng đã tiềm ẩn ở trong một đại đế quyền uy, đứng trên muôn dân và cai trị toàn thiên hạ. 

Một con rắn nhỏ nhưng lại là rắn độc thì phải tránh xa, nếu không muốn mất mạng. Một ngọn lửa nhỏ chính là khởi đầu của trận đại hỏa hoạn, thiêu rụi đi tất cả. Vị Tỳ kheo trẻ tuổi nhưng thiện căn nhiều đời và giới hạnh viên mãn cũng đã tiềm ẩn bên trong một bậc đạo sự và một đấng giác ngộ. 

Trong pháp thoại có viết thế này, Thế Tôn muốn đề cập đến hai phương diện đối lập của sự lợi hại trong hiện tượng mới phát sinh, Người con Phật thì phải nhận thức và dự tính được hai mặt của vấn đề khi nó còn là cội nguồn của thiện pháp thì phải tin tưởng và phát huy để có thể đạt được đinh cao. 

Hiện nay, khuynh hướng xã hội chính là trẻ hóa, nhất là trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo chính là một chuyển biến tích cực, năng động, kích thích sự phấn đấu lên để có thể tự thể hiện mình của giới trẻ. Vậy nên, chúng ta phải tin tưởng vào sức trẻ dìu dắt cũng như nâng đỡ, đồng thời cũng giao phó trách nhiệm cho lớp trẻ thì chính là thực hiện di huấn của Thế Tôn. Vậy nên, chúng ta không nên xem thường hay nghi ngờ về thế hệ trẻ, một khi mà họ có đầy đủ nhưng tố chất của sự trưởng thành.