Tháng 10/2022, xuất khẩu gạo tăng cao kỷ lục

Quý 3/2022, bình quân mỗi tháng nước ta xuất khẩu 600 nghìn tấn gạo. Nhưng từ cuối quý 3, thị trường lúa gạo trên thế giới xảy ra nhiều biến động có lợi cho ngành lúa gạo Việt Nam. Cũng do thời tiết khắc nghiệt ở nhiều quốc gia châu Á đang đặt nguồn cung gạo và tình thiếu hụt. 

Sản lượng xuất gạo xuất khẩu tăng mạnh

Cũng kể từ tháng 10/2022, thị trường gạo thế giới cũng đã có những diễn biến bất ngờ khi Ấn Độ - đây là quốc gia chiếm đến 40% sản lượng gạo xuất khẩu trên toàn cầu đã ban bố lệnh hạn chế xuất khẩu mặt hàng này. Đồng thời thì Ấn Độ cũng đã áp thuế xuất khẩu 20% đối với các mặt hàng gạo trắng cũng như gạo lứt (chiếm đến 60% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam). 

Chính động thái này của Ấn Độ đã khiến cho cuộc đua xuất khẩu gạo ban đầu có 3 đối thủ nặng ký nhất thì hiện nay chỉ còn 2 quốc gia lớn đã tranh giành ngôi nhất - nhì là Việt Nam và Thái Lan. 

Số liệu từ Tổng Cục Hải quan cho thấy, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam trong tháng 10/2022 ghi nhận đạt mức 713.546 tấn với trị giá 341,064 triệu USD, so với tháng 9/2022 tăng 22,3% về lượng và tăng 23,9% về trị giá. Trong tháng 10/2022 cũng đã trở thành tháng có lượng gạo xuất khẩu cao kỷ lục trong ngành lịch sử ngành gạo của nước ta. 

Nếu xét về thị trường trong 10 tháng năm 2022, xuất khẩu gạo sang Philippines đạt mức 2,739 triệu tấn, ghi nhận chiếm tỷ lệ 45,02%, trị giá 1,266 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 30,84% về khối lượng và tăng 18,39% về kim ngạch.

Và theo dữ liệu mới nhất của Cục Công nghiệp Thực vật (mã chứng khoán: BPI) Philippines, tính đến cuối tháng 10, tổng lượng gạo nhập khẩu của nước này đạt mức 3,234 triệu tấn, so với mức 2,242 triệu tấn trong cùng kỳ 10 tháng năm ngoái cao hơn gần một triệu tấn.

Và theo ước tính mới nhất của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), Philippines cho thấy, quốc gia mua gạo lớn thứ hai ở trên thế giới dự kiến sẽ nhập khẩu tổng khối lượng 3,4 triệu tấn gạo trong năm 2022. Dữ liệu của BPI cho thấy tổng lượng gạo nhập khẩu cho đến ngày 3/11 đạt mức 3,242 triệu tấn, trong đó có 2,701 triệu tấn gạo đến từ thị trường Việt Nam.

Cũng trong tháng 10/2022, xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đạt mức 131.609 tấn với trị giá 63.306.470 tấn, so với tháng 10 năm ngoái tăng 66,68% về lượng và tăng 75,04% về kim ngạch.

Lũy kế trong 10 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc đạt mức 757.575 tấn, chiếm tỷ lệ 12,45%, trị giá 382.676.125 USD, so với cùng kỳ năm trước giảm 18,01% về lượng và giảm 16,78% về giá trị.

Như thế, chỉ riêng 2 thị trường Philippines và Trung Quốc đã chiếm đến  57,47% tổng khối lượng gạo xuất khẩu của cả nước, vì thế khi một trong hai nước này có động thái đã tăng mua sẽ lập tức tác động mạnh mẽ lên thị trường lúa gạo nội địa. 

Xuất khẩu sang các thị trường khó tính cũng đã ghi nhận mức tăng trưởng cao. Và trong 10 tháng, xuất khẩu gạo sang thị trường Hoa Kỳ tăng trưởng 84,8% và sang thị trường EU tăng 82,2%.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, sau thời gian gần 2 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Châu Âu (EU) – Việt Nam (EVFTA) cho thấy, xuất khẩu gạo nói riêng của Việt Nam đang dần khẳng định chỗ đứng tại thị trường EU. 

Còn các loại gạo thơm, gạo chất lượng chất lượng cao như ST24, ST25, Jasmine,… cũng đã được người khu vực này ưa chuộng. EU cấp hạn ngạch 80.000 tấn gạo với mức thuế suất ưu đãi 0% sau khi EVFTA có hiệu lực thi hành. 

Mặc dù vậy thì năm 2021, lượng gạo thơm của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU mới đạt gần 38 nghìn tấn. Và dự báo xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2022 sang thị trường EU sẽ đạt tối thiểu là 60.000 tấn.

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện đứng đầu thế giới

VFA cho biết, trong tháng 10/2022, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt mức bình quân là 425 - 430 USD/tấn với mức cao nhất kể từ tháng 11 năm ngoái đến nay. Mức giá này cũng đã cao hơn gạo cùng loại của Ấn Độ là 48 - 51 USD/tấn và Thái Lan 18 - 23 USD/tấn. Trong khi đó thì ở Thái lan, giá gạo 5% tấm giảm 28 USD/tấn từ mức 435 USD/tấn xuống còn 407 USD/tấn - đây được xem là mức thấp nhất kể từ cuối tháng 7/2022.

Cũng trong 10 ngày đầu tháng 11/2022, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn ở mức cao nhất trên thế giới. Cụ thể, vào ngày 8/11, gạo 5% tấm loại đóng bao 50kg đối với gạo Ấn Độ giao dịch ở mức 385 USD/tấn (FOB) và gạo 5% tấm Thái Lan đạt mức giá 405 USD/tấn (FOB) còn gạo 5% tấm của Việt Nam đạt mức giá 425 USD/tấn (FOB). Còn đối với gạo OM 5451 ghi nhận giá 450 USD/tấn (FOB) và gạo DT8 giá 480 USD/tấn (FOB).

Giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam tăng cao là nhờ thời gian gần đây, xuất khẩu gạo Việt Nam đã có sự dịch chuyển mạnh sang phân khúc gạo thơm hay gạo chất lượng cao. 

VFA cũng cho biết, phân khúc gạo thơm và chất lượng cao của Việt Nam cũng được sản xuất từ giống lúa Đài Thơm 8, OM 5451, OM 18 đều là những giống không có một nước xuất khẩu gạo nào có thể thay thế được. Đây cũng là những giống lúa cho phân khúc gạo có thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường và cũng có tính cạnh tranh rất cao so với phân khúc gạo thơm của Campuchia, Thái Lan,...

Còn một doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo lớn ở Đồng bằng Sông Cửu Long cho hay, gạo thơm 5% (OM18) xuất khẩu có mức giá là khoảng 650 - 680 USD/tấn, so với trước khi Ấn Độ thông báo thay đổi chính sách xuất khẩu tăng khoảng 30 USD. 

Và bất ngờ hiện nay đến từ mặt hàng gạo nếp bởi vì thị trường loại gạo này đang rất hút hàng bởi các thương nhân Trung Quốc tăng mua để có thể phục vụ nhu cầu tiêu dùng cho các dịp lễ cuối năm ở nước này. Cũng theo đó, giá gạo nếp 10% tấm của Việt Nam hiện đạt 560 USD/tấn (FOB).

Tổng giám đốc Công ty CP Xuất nhập khẩu An Giang (Angimex) - ông Huỳnh Thanh Tùng cho biết, các doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam đang có lợi thế từ việc tỷ giá USD tăng và Ấn Độ dừng việc xuất khẩu gạo. Cho đến thời điểm hiện tại thì Angimex cũng đã xuất khẩu trên 200.000 tấn gạo các loại và vượt kế hoạch đề ra.

Tổng giám đốc Công ty CP nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ) - ông Phạm Thái Bình cũng cho rằng việc tỷ giá USD tăng, không chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu gạo mà nông dân trồng lúa cũng được hưởng lợi. Dự báo thị trường gạo cuối năm, các doanh nghiệp cũng cho rằng xu hướng tăng giá cũng đã kéo dài đến cuối tháng 12.