Tâm lý là gì? Phân loại các hiện tượng tâm lý

Tìm hiểu khái niệm tâm lý là gì

Tâm lý là hiện tượng về tâm lý của con người xảy ra khi họ phản ứng lại với các tác động của xã hội. Mỗi một nhà tâm lý học hay một nhà nghiên cứu xã hội đều có những quan điểm riêng về tâm lý con người.

Theo quan điểm duy tâm thì các nhà nghiên cứu cho rằng: Tâm lý con người không phải do bản thân người đó tạo ra mà được thượng đế tạo ra. Do đó họ cho rằng tâm lý người không bị phụ thuộc bởi các yếu tố khách quan bên ngoài đặc biệt là điều kiện sống và môi trường sống.

Theo quan điểm duy vật thì các nhà nghiên cứu lại cho rằng: Tâm lý con người được cấu thành từ vật chất hay một thực thể hiện hữu. Họ đưa ra quan điểm về tâm lý người là sự đồng nhất của sinh lý, vật lý và tâm lý. Họ còn cho rằng tâm lý người mang bản chất cá nhân chứ không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. 

Các nhà duy vật biện chứng cho rằng: Tâm lý con người là sự phản ánh khách quan các yếu tố bên ngoài vào não bộ con người. Họ cho rằng tâm lý người mang bản chất xã hội thông qua các hoạt động và sự biến đổi của xã hội ảnh hưởng đến tâm lý.

Có thể thấy rằng quan điểm theo chủ nghĩa duy vật biện chứng là quan điểm chính xác nhất cho tâm lý người.

Bản chất của hiện tượng tâm lý là gì?

Bản chất của hiện tượng tâm lý là:

• Tâm lý người là sự phản ánh khách quan của thế giới bên ngoài vào não bộ: Thông qua xử lý của não bộ mà con người có những tác động lại xã hội. Não bộ chính là nơi sản sinh nên hiện tượng tâm lý con người. Hiện tượng tâm lý con người có nguồn gốc là thế giới khác quan. Do đó khi nghiên cứu về hiện tượng tâm lý con người cần nghiên cứu đến các hoạt động trong xã hội của người đó và hoàn cảnh sống của họ.
• Tâm lý người mang tính chủ thể: Với mỗi một hiện tượng trong xã hội thì con người sẽ hình thành nên các hình ảnh tâm lý khác nhau. Vì thế mỗi cá nhân đều có những phản ánh khác nhau thông qua lăng kính riêng của mình. Do điều kiện sống, hoàn cảnh sống và cấu tạo não bộ của mỗi người là khác nhau nên khi bị tác động thì mỗi người sẽ có những phản ứng khác nhau.
• Tâm lý người thể hiện tính lịch sử và bản chất xã hội: Với môi trường sống và điều kiện sống riêng mình sẽ hình thành nên tâm lý của cá nhân bạn. Tâm lý người còn là sự thể hiện các mối quan hệ của bạn trong xã hội, mối quan hệ giai cấp, đạo đức trong xã hội. Khi có những biến đổi trong xã hội sẽ làm ảnh hưởng đến tâm lý con người. Tâm lý người là kết quả của hoạt động giao tiếp, sản xuất và sự vận động phát triển của xã hội. 

Các loại phản ánh trong tâm lý con người 

Các loại phản ánh trong tâm lý con người bao gồm:

• Phản ánh cơ học: Được hình thành từ các hiện tượng cơ học trong cuộc sống và phản ánh lại bộ não của con người. Việc này giúp con người có những nhận thức cụ thể về các hiện tượng xã hội và thu hình ảnh vào bộ não về các hoạt động cơ học trong xã hội.
• Phản ánh vật lý: Thể hiện việc bản thân thường có hiện tượng mô phỏng lại các hoạt động mà mình nhìn thấy, hoặc tiếp xúc với nó.
• Phản ánh xã hội: Là sự phản ánh của các mối quan hệ và các hiện tượng biến chuyển trong xã hội và thể hiện ra bên ngoài tâm lý con người.
• Phản ánh tâm lý: Là phản ánh của não bộ với các tác động từ môi trường khác bên ngoài với mỗi người.

Phân loại các hiện tượng tâm lý người

Việc phân loại các hiện tượng tâm lý giúp khái quát các hiện tượng ấy một cách dễ dàng hơn. Các hiện tượng tâm lý được phân loại như sau:

Hiện tượng tâm lý cá nhân với hiện tượng tâm lý xã hội

Các cá nhân chính là những chủ thể trong trong một cộng đồng và phát triển song song với các nhóm xã hội. Do đó khi nhóm xã hội có những thay đổi sẽ ảnh hưởng đến tâm lý cá nhân.

Tâm lý xã hội hay tâm lý nhóm người cũng sẽ ảnh hướng đến tâm lý cá nhân của một người. Để có thể phát triển đồng nhất với số đông bạn cũng sẽ có những phản ứng giống với nhóm xã hội mình hoạt động để phát triển phù hợp với nhóm xã hội đó.

Hiện tượng tâm lý chưa có ý thức và hiện tượng tâm lý có ý thức

Những hiện tượng tâm lý gọi là vô thức hay chính là hiện tượng tâm lý chưa ý thức mang tính bẩm sinh. Đây là phản ứng không điều kiện của con người. Hiện tượng tâm lý có ý thức tức là bạn nhận thức được vấn đề và phản ứng lại các vấn đề và hiện tượng của xã hội. Việc này giống như phản xạ có điều kiện của con người. 

Phân chia theo thời gian tồn tại và tương quan với nhân cách con người

Theo thời gian tồn tại và tương quan với nhân cách con người thì hiện tượng tâm lý con người được chia làm 3 loại chính như sau:

• Chia theo quá trình tâm lý: Con người sẽ chia thành quá trình nhận thức, quá trình ý chí của tâm lý con người và quá trình cảm xúc.
• Chia theo trạng thái tâm lý con người: Quá trình tạo thành và hình thành hiện tượng tâm lý kéo dài trong một khoảng thời gian dài của con người.
• Chia theo thuộc tính của tâm lý: ví dụ như tính nết của các cá nhân, lý tưởng sống, thói quen của họ,… Tâm lý này được hình thành trong một khoảng thời gian rất dài và tạo ra những nét riêng trong nhân cách của mỗi cá nhân.

Các chức năng của hiện tượng tâm lý là gì

Hiện tượng tâm lý có các chức năng sau:

• Định hướng hoạt động, tâm lý con người: Với những mục tiêu bản thân đặt ra thì bản thân sẽ đề ra các hoạt động cụ thể để hoàn thành các mục tiêu mà mình đã định ra. Như vậy tâm lý con người có vai trò định hướng.
• Điều chỉnh hoạt động: Thông qua việc hình thành tâm lý của bản thân thì bản thân sẽ tự điều chỉ tâm lý của mình sao cho phù hợp với hoàn cảnh sống và các hiện tượng xã hội. 
• Điều khiển và kiểm soát các hoạt động: Với bất kỳ một vấn đề nào xảy ra tâm lý con người sẽ điều khiển để con người có những tác động lại vấn đề xảy ra đó. Ngoài ra sẽ kiểm soát các hoạt động của bản thân trong các trường hợp để bản thân biết nên làm gì trong các trường hợp đó.

Qua đó ta thấy được hiện tượng tâm lý con người có 3 chức năng chính đó là định hướng cho hoạt động, điều chỉnh các hoạt động sao cho phù hợp với hoàn cảnh sống, môi trường sống của mình, điều khiển và kiểm soát các hoạt động của bản thân.

Có lẽ với những thông tin mà bài viết cung cấp bạn đã có thể định nghĩa được tâm lý là gì và lấy ví dụ được đúng không. Bên cạnh đó bài viết còn cung cấp nhiều thông tin liên quan như: bản chất của hiện tượng tâm lý là gì, phân loại các hiện tượng tâm lý,... Hy vọng bài viết đem lại cho bạn nhiều thông tin hữu ích.