Ông chủ Facebook "một mình một ngựa" chinh chiến trên thương trường: Âm thầm kiến tạo tương lai mới cho Meta mặc cho vốn hóa bốc hơi trăm tỷ USD

Theo Nhịp sống thị trường, thời điểm một năm trước, trước khi Facebook biến hình thành Meta thì công ty mạng xã hội này có mức vốn hóa thị trường là 1.000 tỷ USD và đã đưa họ vào câu lạc bộ hiếm hoi cũng như ngồi cùng mâm với một gã khổng lồ công nghệ của Mỹ. 

Và cho đến hôm nay thì tình huống này có vẻ đã khác đi nhiều. Meta cũng đã mất khoảng ⅔ giá trị tính từ khi đạt đỉnh vào hồi tháng 9. Cổ phiếu cũng đang giao dịch ở mức thấp tính từ tháng 1/2019 và cũng sắp kết thúc quý thứ 3 liên tiếp với mức giảm % đến 2 con số. Và cũng chỉ có 4 cổ phiếu thuộc S&P 500 đang chứng kiến mức giảm giá cổ phiếu tồi tệ hơn Meta. Hơn thế, hoạt động kinh doanh của Facebook được xây dựng dựa trên các hiệu ứng mạng như người dùng đưa bạn bè và các thành viên trong gia đình, mời đồng nghiệp của họ cùng tham gia. Đột nhiên thì mọi người cùng tập trung lại một chỗ. Sau đó thì các nhà quảng cáo cũng đã bị thu hút vào đây và kết quả chính là Meta đã thu về khoản lợi nhuận khổng lồ. Khi có tiền trong tay, Meta đã thu hút cũng như tuyển dụng những kỹ sư giỏi nhất cũng như sáng giá nhất để có thể duy trì được chu kỳ hoạt động kinh doanh. 

Tuy nhiên, vào năm 2022, chu kỳ này đã bị đảo ngược. Theo đó, người dùng đã dần rời đi còn các nhà quảng cáo thì đang giảm chi tiêu của họ khiến cho Meta có thể sắp báo cáo doanh thu hàng quý giảm lần thứ hai liên tiếp. Các doanh nghiệp cũng đang xóa nút đăng nhập mạng xã hội phổ biến một thời của Facebook khỏi trang web của họ. 

Có thể thấy, vấn đề tuyển dụng cũng đang là một thách thức mới nổi và đặc biệt là khi người sáng lập kiêm CEO Mark Zuckerberg đã dành nhiều thời gian để phát triển metaverse (vũ trụ ảo), nó vốn có thể là tương lai của công ty nhưng lại hầu như không tạo ra được một phần doanh thu nào trong ngắn hạn và tiêu tốn hàng tỷ USD mỗi năm để tiến hành xây dựng. 

Mark Zuckerberg cho biết rằng anh hy vọng trong thời gian 1 thập kỷ tới thì metaverse “sẽ tiếp cận một tỷ người” và “quản hàng trăm tỷ USD thương mại kỹ thuật số”. Ông cũng nói với Jim Cramer của CNBC vào tháng 6 rằng “North Star” sẽ có thể đạt được những con số đó vào cuối thập kỷ và có thể tạo ra một nền kinh tế lớn xung quanh hàng hóa kỹ thuật số. 

Và các nhà đầu tư không mấy nhiệt tình với ý tưởng đó và cách mà họ bán phá giá cổ phiếu đã khiến cho một số nhà quan sát đặt câu hỏi rằng liệu áp lực giảm có thực sự là một vòng xoay tử thân mà từ đó Meta không thể phục hồi. 

Ông Laura Martin của Needham - đây là nhà phân tích duy nhất trong số 45 người được FactSet theo dõi với xếp hạng bán cổ phiếu Meta cho hay: “Bản thân tôi không chắc có mảng kinh doanh cốt lõi nào còn hoạt động ở Facebook hay không?”. 

Và chẳng ai cho rằng Facebook có nguy cơ dừng kinh doanh, công ty cũng vẫn có vị trí thống trị ở trong lĩnh vực quảng cáo trên điện thoại di động đồng thời là một trong những mô hình kinh doanh có lợi nhuận cao nhất trên hành tinh. Và ngay cả khi doanh thu ròng giảm 36% trong quý gần nhất so với năm trước và Meta đã tạo ra được lợi nhuận là 6,7 tỷ USD và đã kết thúc giai đoạn với hơn 40 USD tiền mặt. 

Có thể thấy, vấn đề của phố Wall đối với Facebook chính là công ty không còn là câu chuyện tăng trưởng nữa. Và cho đến tận năm nay thì đó là điều duy nhất mà họ đã gặp phải. Năm tăng trưởng doanh thu chậm nhất của công ty đó là năm đại dịch năm 2020, lúc đó thì doanh thu vẫn tăng 22%. Nhưng các nhà phân tích năm 2022 dự đoán doanh thu sẽ giảm. 

Bởi số lượng người dùng hoạt động hàng ngày ở cả Mỹ và Canada cũng đã giảm trong hai năm qua, từ mức 198 triệu ở giữa năm 2020 xuống chỉ còn 197 triệu trong quý 2 năm nay. Và trên toàn cầu, số lượng người dùng tăng khoảng 10% trong khoảng thời gian đó, dự kiến sẽ tăng 3% một năm cho đến năm 2024 theo ước tính từ phía  FactSet.

Giám đốc điều hành của công ty tiếp thị ứng dụng Liftoff - Jeremy Bondy cho biết: “Tôi không thấy vấn đề dòng tiền sẽ nổi lên tăng lên trong vài năm tới, nhưng tôi chỉ lo lắng rằng họ sẽ không giành được thế hệ người dung tiếp theo”.

Dự kiến, tăng trưởng doanh số bán hàng sẽ ở mức một con số trong nửa đầu năm 2023 trước khi tăng trưởng trở lại. Và ngay cả đặt cược đó cũng có rủi ro. Và thế hệ người dùng tiếp theo, như ông Bony chia mô tả thì hiện đang chuyển sang TikTok - đây là nơi mà người dùng có thể tạo và xem các video ngắn có tính lan truyền mạnh hơn. 

Cũng theo đó, Meta đã cố gắng bắt chước thành công của TikTok với việc cung cấp video ngắn có tên là Reels vốn đã trở thành tâm điểm chính ở trên Facebook và Instagram. Và Meta cũng có kế hoạch tăng số lượng video ngắn được đề xuất theo thuật toán trong nguồn cấp dữ liệu Instagram của người dùng từ mức 15% lên 30% và Bondy cũng dự đoán rằng công ty sẽ có thể nhận được dòng doanh thu khổng lồ từ sự thay đổi của thuật toán đó. 

Mặc dù vậy, Facebook cũng đã thừa nhận rằng, việc kiếm tiền từ Reels cũng chỉ đang trong những ngày đầu tiên và vẫn chưa rõ được định dạng này hoạt động tốt như thế nào đối với các nhà quảng cáo. Có thể thấy, hoạt động kinh doanh của TikTok vẫn không rõ ràng bởi vì công ty thuộc sở hữu của tư nhân. 

Meta là thiện hay ác?

Được biết, lần cuối cùng vốn hóa thị trường của Facebook ở mức thấp như thế đồng thời là vào đầu năm 2019 khi mà công ty đang phải đối phó với hậu quả liên tục của vụ bê bối quyền riêng tư Cambridge Analytica. Cũng kể từ đó thì Facebook đã bị tổn hại thêm về danh tiếng và đáng chú ý nhất chính là các tài liệu bị rò rỉ vào năm ngoái bởi người tố cáo là cựu nhân viên Frances Haugen.

Và điểm rút ra chính đó là câu chuyện của Haugen là Facebook biết nhiều tác hại mà các sản phẩm của họ gây ra cho trẻ em nhưng không muốn hay không thể làm gì với chúng. 

Tác giả của những cuốn sách xây dựng thương hiệu đó là “Những thương hiệu vĩ đại nên làm gì” và “Hợp nhất” - Bà Denise Lee Yohn cho hay, có rất ít bằng chứng cho thấy việc Facebook đổi thương hiệu thành Meta vào cuối năm ngoái đã thay đổi được nhận thức của công chúng về công ty. 

Denise Lee Yohn nói thêm rằng: “Cá nhân tôi nghĩ rằng công ty vẫn đang phải hứng chịu nhiều lời chỉ trích cũng như hoài nghi về việc liệu rằng họ có phải là lực lượng thiện hay ác”. Bà nói thêm, để có thể phục hồi một thương hiệu bị tổn hại là rất khó nhưng không phải là không thể. Nữ tác tác giả này cũng lưu ý rằng vào năm 2009, Domino’s Pizza cũng đã có thể “lội ngược dòng” thành công sau thời gian khủng hoảng. Và vào tháng 4 năm đó, một video do hai nhân viên của nhà hàng thực hiện một trò đùa đã lan truyền trên mạng cho thấy một trong số họ đang thực hiện hành vi ghê tởm với thức ăn khi đang thực hiện việc nấu nướng ở một trong những nhà bếp của công ty. Sau đó thì cả hai nhân viên đều bị bắt  và bị buộc tội làm ô nhiễm thực phẩm. 

Đến tháng 12/2009, Domino’s Pizza cũng đã tung ra một chiến dịch tiếp thị có tên là “Pizza quay vòng”. Và cổ phiếu của Domino’s Pizza đã tăng 63% trong quý đầu tiên của năm 2010. 

Như thế, thành công về danh tiếng của Meta cũng có thể làm tổn hại đến khả năng tuyển dụng nhân tài hàng đầu của công ty, nó trái ngược hoàn toàn với một thập kỷ trước. 

Giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Chicago - ông Ben Zhao cho biết, điều đó đang diễn ra trên thực tế khi ngày càng có nhiều sinh viên trong khoa của ông muốn làm việc cho TikTok hay ByteDance. Giáo sư này cho biết thêm, để có thể duy trì được sức cạnh tranh thì Meta và Google đang phải chi trả nhiều tiền hơn và chắc chắn một điều rằng phải cung cấp các gói và tùy chọn cổ phiếu sinh lợi hơn. 

Mark Zuckerberg liệu có đúng?

Giám đốc điều hành của Longbow Asset Management ở Tulsa, Oklahoma - ông Jake Dollarhide cho biết, Mark Zuckerberg có lịch sử chứng minh những người nghi ngờ anh ta là sai. 

Người này nhớ lại khi mà các nhà đầu tư rời Facebook không lâu sau khi IPO năm 2012 và chế giễu khả năng của công ty trong việc chuyển từ PC sang thế giới di động. Vào cuối năm 2013, mảng kinh doanh di động của Facebook đã nhanh chóng bùng phát, cổ phiếu này đã bắt đầu quay trở lại đường đua. 

Có thể thấy, thành công của Mark Zuckerberg trong việc chuyển hướng sang thiết bị di động đã mang đến cho Dollarhide niềm tin rằng Meta có thể kiếm tiền từ việc chuyển sang chế độ metaverse. 

Cũng trong quý 2, bộ phận Reality Labs của Meta - đây chính là nơi có tai nghe thực tế ảo cùng các công nghệ liên quan cũng đã tạo ra được doanh thu 452 triệu USD, chiếm khoảng 1,5% tổng doanh số của Meta và lỗ 2,8 tỷ USD. 

Mặc dù vậy thì công ty của Dollarhide đã không nắm giữ cổ phiếu Facebook tính từ năm 2014. Còn Apple và Amazon chính là hai trong số những cổ phiếu yêu thích của ông. Và bất kể điều gì xảy ra trong năm hoặc hai, thậm chí là ba năm tới thì Mark Zuckerberg đã nói rõ ràng rằng tương lai của công ty chính là phương diện metaverse - đây là nơi mà anh ấy dồn hết tâm huyết vào các doanh nghiệp mới hình thành xung quanh thực tế ảo. 

Giáo sư Zhao cũng nói rằng, có sự không chắc chắn lớn xung quanh triển vọng của metaverse. Và nếu như Mark Zuckerberg đúng thì có lẽ 10 năm nữa, giá cổ phiếu của Meta từ độ sâu năm 2022 sẽ tương tự như đợt giảm giá của thập kỷ. Và điều đó cũng đã xảy ra, những dự đoán về vòng xoáy tử thần cũng sẽ bị chế giễu giống như một câu chuyện trang bìa năm 2012 của Barron’s, với tiêu đề là “Facebook trị giá 15 USD”. Và sau đó 4 năm thì cổ phiếu của Facebook được giao dịch ở gần 130USD.