Nửa đầu năm 2023, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ im lìm

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, Chứng khoán VNDirect cho biết, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đã bùng nổ trong giai đoạn năm 2020 - 2021. Mặc dù vậy thì những rủi ro ban đầu và pháp lý cũng đã bộc lộ qua một số sai phạm xảy ra vào hồi đầu năm 2022. 

Nghị định 65 chính thức có hiệu lực từ ngày 16/9, đã đặt ra những điều kiện cũng như yêu cầu nghiêm ngặt hơn đối với việc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Cũng theo đó, tổ chức phát hành cũng đã được cơ cấu lại nợ nhưng vẫn phải đảm bảo được đúng mục đích sử dụng theo như phương án phát hành.

Cũng theo đó, xếp hạng tín nhiệm cũng được yêu cầu bắt buộc ở một trong số những trường hợp nhất định, ví dụ như tổng giá trị trái phiếu vượt quá một ngưỡng hay là tỷ lệ trái phiếu, vốn sở hữu vượt quá một tỷ lệ nhất định. Bên cạnh đó, quy định mới cũng sẽ nâng cao những tiêu chí công nhận nhà đầu tư chuyên nghiệp khi mà thời gian gần đây có nhiều nhà đầu tư đã bị thiệt hại bởi thực hiện các khoản đầu tư trái phiếu doanh nghiệp có rủi ro cao và không có được đánh giá một cách cẩn thận. Chính vì thế mà thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng trở nên vô cùng trầm lắng vào năm 2022 với giá trị phát hành giảm khoảng 50% so với cùng kỳ năm 2021. 

Năm 2023, áp lực đáo hạn trái phiếu riêng lẻ gia tăng

Theo báo cáo của Chứng khoán VNDirect, với sự bùng nổ phát hành trái phiếu trong giai đoạn năm 2019 - 2021, tổng giá trị trái phiếu riêng lẻ đáo hạn trong năm 2023 là vào khoảng 300.000 tỷ đồng, so với năm 2022 tăng 90%. Trong đó thì bất động sản và tài chính ngân hàng cũng lần lượt chiếm 30% và 40%.

Và trong bối cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt thì chi phí tài chính gia tăng cũng như thắt chặt phát hành trái phiếu, một số tổ chức phát hành cũng có ít cơ hội tiếp cận đến nguồn vốn với mục đích tái cơ cấu tài chính cũng như đáp ứng được nghĩa vụ trả nợ ngắn hạn.  

Cũng theo đó, khả năng thanh toán cũng tập trung ở một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao hay như biến động theo chu kỳ ví dụ như lĩnh vực bất động sản. Và những lo ngại về năng lực thanh toán cũng ngày càng tăng khi mà một số vụ bắt giữ có liên quan đến vi phạm trong việc phát hành cũng như kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp của một số nhà phát triển bất động sản lớn ví dụ như Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát. Cũng theo đó, niềm tin của nhà đầu tư cá nhân vào trái phiếu doanh nghiệp cũng đã suy giảm xuống mức thấp đến mức mà nhiều người đã vội vàng bán cổ phiếu của bất kỳ một tổ chức phát hành nào bằng mọi giá để có thể thu về tiền mặt. 

Cũng theo các chuyên gia Chứng khoán VNDirect cho thấy, nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng ⅓ khối lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp. Và theo nghiên cứu thị trường của phân tích, hiện tại một số thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cũng được giao dịch ở mức 4 - 5% thấp hơn mệnh giá và với mức lợi suất khoảng 10% - 12%/năm, điều này có nghĩa là người bán đã sẵn sàng chấp nhận với mức chiết khấu là từ 14% - 17%.

Và từ đó đến hiện tại, các cơ quan chức năng cũng đã đưa ra nhiều thông điệp với mục đích có thể xoa dịu được tâm lý hoang mang của thị trường nhưng các giải pháp tháo gỡ khó khăn cụ thể thì vẫn chưa được triển khai.

Mặc dù vậy thì thông tin cũng có chút lạc quan đó là theo báo cáo của Bộ Tài chính, hiện nay có nhiều doanh nghiệp đã chủ động trong việc mua lại trái phiếu trước hạn với tổng giá trị mua lại vào khoảng 152.000 tỷ đồng trong thời gian 10 tháng của 2022 - điều này cũng đã phần nào giảm bớt áp lực đáo hạn, tâm lý tiêu cực của thị trường.

Nửa cuối năm 2023, khối lượng phát hành sẽ phục hồi đáng kể 

Chứng khoán VNDirect cho rằng cần phải có thêm thời gian để cho các thành viên tham gia vào thị trường có thể thích ứng với các quy định mới.

Và trong bối cảnh chi phí tài chính gia tăng, lực cầu nội địa dần yếu đi thì thị trường bất động sản cũng trầm lắng, các doanh nghiệp cũng đang có xu hướng hoãn hay là hủy đi kế hoạch mở rộng kinh doanh, điều này cũng đã dẫn đến việc giảm nhu cầu vốn. Chính vì thế mà các chuyên gia phân tích cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể sẽ tương đối im lìm trong nửa đầu năm 2023. Còn khối lượng phát hành cũng sẽ phục hồi đáng kể trong thời gian nửa cuối năm 2023 từ mức nền thấp của năm 2022 một phần là nhờ lợi nhuận của doanh nghiệp khởi sắc hơn, lãi suất cũng có phần ổn định hơn, cơ chế thị trường tốt hơn.

Đến thời điểm hiện tại, quy mô trái phiếu doanh nghiệp trên GDP của Việt Nam ghi nhận là 15% và 13% đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, so với các nước trong khu vực tương đối thấp.  Chính phủ cũng đang đặt mục tiêu quy mô thị trường so với các nước trong khu vực đạt 20% GDP vào năm 2025 và vào năm 2030 là 30%.

Mới đây thì Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng đã đưa ra một số biện pháp để có thể tháo gỡ thế khó của trái phiếu doanh nghiệp có bao gồm: đẩy nhanh quy trình pháp lý để cho doanh nghiệp có quyền sử dụng đất và đề nghị Ngân hàng nhà nước giảm chi phí đi vay đối với các công ty, tiến hành tham gia tái cơ cấu các nghĩa vụ trả nợ để cải thiện niềm tin của nhà đầu tư,...