Nới thêm room tín dụng có giải quyết được cơn “khát vốn”?

Cơn khát vốn đến cực điểm

Theo baodautu.vn, số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước, trong 10 tháng đầu năm hạn mức tín dụng đã được phân bổ cho các ngân hàng thương mại là 13%, tín dụng tăng trưởng 11,5%, huy động vốn chỉ tăng 4,8%. Như vậy, dư địa để các ngân hàng thương mại cấp tín dụng ở thời điểm hiện nay là có, tuy nhiên các tiêu chí cho việc giải ngân cho vay có được nới ra không. Trong khi đó, hiện tại vấn đề lớn nhất của các doanh nghiệp đó là cạn kiệt nguồn vốn đã đến cực điểm. 

Vì vậy, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần nới thêm room tín dụng 1 - 2% trong những tháng cuối cùng của năm để tạo đà cho năm mới, nếu không nền kinh tế sẽ gãy đà tăng trưởng. 

Còn theo ông Trần Minh Tuấn, Phó chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Chứng khoán Smart Invest (AAS) cho rằng thời điểm này nới room tín dụng không phải là giải pháp. “Khó khăn trong việc tiếp cận vốn không còn nằm ở room tín dụng, bởi chỉ còn gần 2 tháng là hết năm 2022, mà vẫn còn 2% và nới room tín dụng hơn nữa, thì việc tiếp cận vốn của các doanh nghiệp liệu có kịp không?”, TS. Tuấn đặt câu hỏi.

Bởi các ngân hàng thương mại cũng đang ở trong thế “khó”. Hầu hết các ngân hàng trên thị trường đã có tỷ lệ cho vay/huy động tại thị trường 1 vượt mức 90%, không ít ngân hàng vượt 100%. Như vậy có nghĩa là số tiền ngân hàng cho vay đã vượt quá số vốn huy động.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, hiện nay dư nợ cho vay và tổng huy động gần như tương đương nhau, các ngân hàng đang gặp khó khăn về hệ số an toàn vốn. “Ngay cả khi Ngân hàng Nhà nước có nới thêm room tín dụng, thì ngân hàng thương mại cũng không đủ vốn để cho vay thêm”, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết.

Có thể thấy, không thể phủ nhận room tín dụng hạn hẹp là một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp cạn vốn để sản xuất, kinh doanh. Nhưng chìa khóa để giải nghẽn dòng vốn trên thị trường bằng cách nới room tín dụng cũng không phải là phương án khả quan nhất. 

TS. Trần Minh Tuấn nhận định: “Phải nhìn nhận rất thực tế rằng, chúng ta khó khăn trong việc tiếp cận vốn là do khó khăn từ thị trường trái phiếu bị tê liệt. Do đó, để gỡ nghẽn cho nền kinh tế, phải tập trung gỡ nghẽn cho thị trường trái phiếu”.

Song các chuyên gia cho rằng, cơ chế điều hành room tín dụng trong năm 2022 đã bộc lộ nhiều điểm bất cập và nhà điều hành cần rút kinh nghiệm. Đặc biệt là tình trạng trong nửa đầu năm tín dụng tăng phi mã, có thời điểm tăng 17% so với cùng kỳ và trong nửa cuối năm lại gần như đóng băng khiến doanh nghiệp vỡ kế hoạch kinh doanh. 

Trong thời gian tới, để đảm bảo nguồn vốn đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, các ngân hàng buộc phải tăng mạnh lãi suất huy động để thu hút dòng tiền từ dân cư. Tuy nhiên điều này khiến lãi suất cho vay cũng sẽ tăng theo, nhưng lại đi ngược với chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn phục hồi sản xuất, kinh doanh hậu đại dịch Covid-19. 

“Các tổ chức tín dụng dù đã tiết giảm chi phí hoạt động để lãi suất cho vay tăng chậm hơn lãi suất huy động nhưng ngân hàng thương mại cũng là doanh nghiệp nên không thể hy sinh mãi được", TS. Nguyễn Quốc Hùng thẳng thắn.

Cần điều hành cơ chế room tín dụng linh hoạt 

TS. Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế cho biết trong những tháng đầu năm nay, tín dụng tăng trưởng rất mạnh do nhu cầu phục hồi kinh tế của người dân, doanh nghiệp. Theo kế hoạch cả năm 2022 room tín dụng ở mức 14%, tuy nhiên đã có thời điểm tốc độ tăng room tín dụng đã lên tới 17% so với cùng kỳ. Cũng tại thời điểm đó, tổng cung tiền chỉ tăng 5 - 6% khiến, như vậy tăng trưởng tín dụng luôn có  cao hơn tính bằng lần so với tốc độ tăng trưởng huy động vốn. Điều này khiến thanh khoản của không ít ngân hàng gặp nhiều khó khăn, buộc phải tăng lãi suất đầu vào. 

Tình trạng cung tiền khan hiếm không chỉ đến từ tín dụng tăng mà còn do nhiều yếu tố khác như thị trường trái phiếu, chậm giải ngân vốn đầu tư công, bất động sản gặp nhiều khó khăn… 

Tình trạng tín dụng tăng trưởng đột ngột rồi bất ngờ hãm phanh cũng là một bài học cần các nhà điều hành rút kinh nghiệm. Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, thay vì phân chia room tín dụng, Ngân hàng Nhà nước nên giao hẳn chỉ tiêu tín dụng cho các ngân hàng từ đầu năm để các ngân hàng và doanh nghiệp tự chủ động kế hoạch kinh doanh. 

Một số tổ chức tín dụng đã nảy sinh tâm lý kỳ vọng, chạy đua tăng trưởng tín dụng trong nửa đầu năm để các nhà điều hành bắt buộc phải nới room tín dụng trong những tháng cuối năm. 

“Nếu Ngân hàng Nhà nước vẫn coi room tín dụng là công cụ tốt để kiểm soát dòng tiền, thì có thể giao ngay từ đầu năm trên cơ sở ưu tiên sức khỏe của từng ngân hàng cũng như ưu tiên từng lĩnh vực cấp tín dụng. Tuy vậy, nếu siết chặt các tỷ lệ an toàn vốn, tôi cho rằng, việc nới room, thậm chí là bỏ room tín dụng cũng không đáng ngại”, một chuyên gia kinh tế nhận định.

TS. Trần Minh Tuấn thì cho rằng Ngân hàng Nhà nước không nên bó cứng room tín dụng chung cho tất cả các ngành mà có thể chỉ quy định room tín dụng ở một số ngành có tính đầu cơ cao như cho vay đầu tư chứng khoán, bất động sản thì chỉ nên quy định trần với phân khúc có tính đầu cơ cao (như cho vay mua đất nền), còn với phân khúc phục vụ nhà ở thật, nhà ở xã hội thì không nên quy định room tín dụng.