Nguồn vốn eo hẹp, hàng loạt startup công nghệ phải sa thải nhân sự

Tờ CNA cho biết các hãng công nghệ startup đã có thời gian phát triển bùng nổ. Tuy nhiên hiện đang phải tự siết lại công ty của mình vì đã cạn vốn. Theo đó, hàng loạt vụ sa thải nhân viên diễn ra trong giới các công ty công nghệ  khiến người ta đồn đoán về thời hoàng kim của các công ty này đã trôi qua.

Trong 6 tháng đầu năm 2022, đã có hơn 35 nghìn lao động làm ngành nghề liên quan đến công nghệ tại Mỹ đã bị sa thải. Nếu so sánh với tổng nhân lực toàn ngành thì con số này không đáng là bao. Thế nhưng, đây là một dấu hiệu đáng báo động.

Nhiều tên tuổi lớn trong ngành công nghệ như Coinbase, Paypal, Netflix hay Sea Limited-công ty mẹ của Shopee đều đã thực hiện sa thải lượng lớn nhân viên. Thậm chí, hãng xe ô tô điện Tesla của tỷ phú Elon Musk cũng áp dụng hình thức tiết kiệm chi phí cho công ty theo kiểu giảm nguồn lực như vậy.

Shopee Singapore đã cho một số nhân viên thuộc đội phụ trách giao hàng nghỉ việc. Nhóm nhân viên ở mảng thanh toán trực tuyến trên toàn Đông Nam Á cũng phải hứng chịu số phận tương tự. Không riêng tại Singapore, Shopee ở Mexico, Chile, Argentina và những thị trường nói tiếng Tây Ban Nha cũng thực hiện cắt giảm hàng loạt nhân sự.

Công ty mẹ Sea Limited của Shopee là một trong những startup đã có nhiều thời điểm thành công nhất tại khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên hiện tại họ đã gặp nhiều khó khăn hơn vì đà bán tháo của ngành công nghệ. Shopee đã phải dừng lại tất cả hoạt động tại thị trường Ấn Độ và Pháp trong vài tháng trở lại đây. Ngoài ra cũng phải bãi bỏ kế hoạch thử nghiệm triển khai tại thị trường Tây Ban Nha.

Ở một mặt khác, vì tiền số lao dốc mà sàn giao dịch Crypto.com cũng buộc phải cắt giảm 5% nhân viên lao động của công ty. Trong bối cảnh lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu, Stashaway - công ty đầu tư robot cũng đã sa thải hàng loạt nhân viên tại 5 thị trường.

Sau khi tỷ phú Elon Musk đưa ra lời cảnh báo sẽ cắt giảm 10% nhân sự vì lo ngại nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái, hãng xe Tesla cũng đã sa thải quản lý Christopher Bousigues tại Singapore. Hiện tại, vị trí này của công ty vẫn để trống và chưa có người mới thay thế.

Chuyện gì đang xảy ra với ngành công nghệ? Tại sao các hãng công nghệ lại khủng hoảng nặng nề và buộc phải sa thải nhân sự mặc dù nền kinh tế đang dần mở cửa trở lại và có dấu hiệu hồi phục sau đại dịch?

Lượng tiền quá lớn

Tờ CNA cho biết đã có những quãng thời gian mà ngành công nghệ phát triển bùng nổ. Đó là khi đại dịch covid-19 đang bùng phát mạnh mẽ. Vào thời điểm này, người dân phải ở nhà vì những lệnh giãn cách xã hội, do đó trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào công nghệ. Ngoài ra, sự tăng trưởng của ngành công nghệ cũng xuất phát từ việc chính phủ tung hàng nghìn tỷ USD ra thị trường.

Thị trường tiền số cũng bùng nổ theo nhờ giá trị tài sản của các doanh nghiệp công nghệ startup đi lên và chi phí vay vốn khá rẻ. Sau đó những hãng công nghệ tại khu vực Đông Nam Á lần đầu tiên phát hành cổ phiếu trước công chúng (IPO) và thu về lượng vốn nhàn rỗi lớn từ thị trường.

Thế nhưng, xung đột tại Ukraine và hàng loạt những bất ổn từ lạm phát gia tăng đến gián đoạn nguồn cung, mất an ninh lương thực đã khiến bữa tiệc đi đến ngày tàn. Hàng loạt các ngân hàng Trung ương buộc phải siết chặt chính sách kinh tế để kìm hãm lạm phát.

Tại nhiều quốc gia phát triển như Anh và Mỹ, tỷ lệ lạm phát đã lên mức cao nhất trong 40 năm. Trong khi đó, khu vực châu Âu đang phải vật lộn để đối phó với tình trạng giá lương thực và khí đốt tăng cao. Điều đó khiến Cục dự trữ liên bang Mỹ Fed buộc phải nâng lãi suất lần thứ 3 trong năm nay với mức tăng mạnh nhất tính từ năm 1994. Để chống lạm phát khi nhiều ngân hàng Trung ương đồng loạt nâng lãi suất, chính phủ các nước cũng hút dần tiền từ thị trường về.

Những hành động trái chiều nay đã khiến chi phí vay vốn không còn vẻ như trước và nhà đầu tư cũng trở nên cẩn trọng hơn và yêu cầu nhiều hơn đối với các công ty khởi nghiệp. Khi nguồn vốn bị thắt chặt, thị trường chứng khoán cũng bị giảm điểm và những hãng công nghệ vốn được thổi phồng giá trị trong thời đại dịch này cũng phải hứng chịu số phận lao đao.

Số phận “lên voi xuống hố"

Ở thời kỳ đại dịch, nhiều hãng công nghệ đã chấp nhận đốt tiền để đổi lấy tăng trưởng thay vì chú ý đến hiệu quả thực tế vì chi phí vay vốn thấp và nguồn tiền rất dồi dào. Hàng loạt những công ty khởi nghiệp hướng đến việc mở rộng thêm các chi nhánh mà không quan tâm đến lợi ích tương xứng có thể nhận được.

Nhiều công ty đã tung ra mức lương thưởng hậu hĩnh để thu hút nhân tài nhằm nhanh chóng mở rộng các chi nhánh. Thế nhưng, điều trớ trêu là nhiều lao động sau đại dịch không muốn đi làm sau khoảng thời gian phải ở nhà. Kết quả là khiến tình trạng thiếu người lao động trở nên trầm trọng hơn.

Nhiều công ty phải chiều lòng các nhân viên bằng chính sách đặc biệt, chẳng hạn như Google cho phép nhân viên có thêm ngày nghỉ, Amazon tăng tiền trợ cấp chăm sóc con cái cho người lao động, trong khi Twitter sử dụng chính sách khuyến khích làm việc tại nhà.

Thế nhưng ngay sau đó là những tín hiệu xấu xuất hiện liên tiếp từ nền kinh tế vĩ mô đang gặp bất ổn. Từ Zoom đến Netflix, những startup thành công đều đưa ra công bố tăng trưởng thấp hơn dự báo và thị trường có phản ứng ngay lập tức.

Trong bối cảnh nguồn vốn bị siết chặt do các nhà đầu tư cẩn trọng hơn với nguồn tiền của mình, các hãng công nghệ buộc phải chuyển sang giai đoạn tiết kiệm chi phí, cân nhắc hiệu quả thay vì mở rộng bừa bãi như trước đây. Chẳng hạn như Shopee đã thử nghiệm không thành công tại các thị trường Ấn Độ, Pháp và Tây Ban Nha nên lập tức đã rút khỏi những nước này.

Tại châu Á, nhiều công ty khởi nghiệp phải đóng cửa vì không đáp ứng được yêu cầu do các quỹ đầu tư bắt đầu siết chặt quản lý.

Giám đốc vận hành Yorlin Ng của Momentum Works nhận định: “Trước đây, thị trường công nghệ bùng nổ nhờ nguồn vốn rẻ nên các hãng công nghệ đã đua nhau mở rộng để không bị đối thủ vượt mặt. Tuy nhiên khi mọi thứ đã đổi hướng, nhiều công ty đã phải cắt giảm nhân sự để có thể giữ được đà tăng trưởng như đã nói".

Cũng theo bà Yorlin, thế nhưng, những lao động của ngành công nghệ có cơ hội khởi nghiệp riêng hoặc có thể gia nhập vào những ngành nghề mới nhằm thúc đẩy quá trình phát triển. Bởi vậy việc họ bị sa thải bởi các công ty công nghệ chưa chắc đã là điều tồi tệ đối với xã hội.

Bà Yorlin nhấn mạnh rằng: “Hiện nhiều loại công việc vẫn còn rất thiếu nguồn lao động chẳng hạn như những vị trí công việc chuyên viên phân tích số liệu hay kỹ sư phần mềm. Trong bối cảnh ngày càng nhiều công ty khởi nghiệp sa thải nhân viên, những công ty có nguồn vốn lớn hơn sẽ tận dụng cơ hội này để thu hút nhân tài về phía họ. Điều quan trọng vẫn là người lao động phải thích nghi được sự thay đổi liên tục của ngành công nghệ”.