Lý do khiến WinMart và WinMart+ đạt điểm hòa vốn - điều mà Bách Hóa Xanh chưa thể thực hiện?

Tập đoàn Masan đặt mục tiêu hòa vốn EBITDA ngay năm đầu tiên

Có thể thấy, chuỗi bán lẻ thực phẩm, hàng tiêu dùng nhanh lớn nhất trên thị trường hiện nay WinMart/WinMart+ (đổi tên từ VinMart/VinMart+) vốn do Tập đoàn Vingroup (HoSE:VIC) đặt nền móng xây dựng. Tuy nhiên, vào cuối năm 2019 tập đoàn đã quyết định chuyển nhượng mảng bán lẻ cho Tập đoàn Masan (HoSE:MNS) để có thể tập trung toàn bộ nguồn lực cho 2 lĩnh vực công nghiệp và công nghệ. Masan Group là Tập đoàn sản xuất hàng tiêu dùng lớn với rổ hàng hóa đa dạng từ thực phẩm, đồ uống đến sản phẩm chăm sóc gia đình,... Và việc có thêm mảnh ghép bán lẻ sẽ giúp cho việc hoàn thiện hệ sinh thái cũng như gia tăng được độ phủ hàng hóa đến tay của người tiêu dùng. Và tại thời điểm lấn sân vào mảng bán lẻ thì tập đoàn hàng tiêu dùng này đã nhận định đây chính là lĩnh vực hấp dẫn khi thị trường còn khá phân mảnh và hoạt động thiếu hiệu quả.

Còn kênh thương mại truyền thống chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh số bán lẻ nhu yếu phẩm khiến cho thị trường bán lẻ bị phân mảnh. Song song với đó là Masan Group cũng tin rằng cuộc cách mạng về bán lẻ hiện đại đang diễn ra và bùng nổ tại thị trường Việt Nam khi tốc độ đô thị hóa đạt mốc 50% và tầng lớp trung lưu (với mức thu nhập bình quân đầu người từ 5.0000 USD) thực sự sẽ xuất hiện. Song song với đó, các hình thức mua sắm hiện đại dự kiến sẽ chiếm 30% thị trường bán lẻ trong tương lai gần từ mức 8 - 10%. Những nhận định cũng như lòng tin của Tập đoàn về thị trường bán lẻ hàng nhu yếu phẩm vẫn còn nguyên vẹn cho đến thời điểm hiện tại. Cũng nhờ vào việc tiếp nhận WinCommerce (đổi tên từ VinCommerce) chủ sở hữu chuỗi WinMart/WinMart+ nên Masan có trong tay 133 siêu thị Winmart và 2.888 cửa hàng WinMart+, chiếm khoảng 3% thị phần thị trường bán lẻ nhu yếu phẩm. Mặc dù thế thì ông Nguyễn Đăng Quang - Chủ tịch của Masan Group cũng thừa nhận việc mua lại WinCommerce đã chấp nhận phản ứng trái chiều của giới đầu tư và phản ứng này cũng có thể hiểu được khi tập đoàn tiếp nhận khoản lỗ hơn 100 triệu USD từ chuỗi trong khi chưa có nhiều kinh nghiệm vận hành trong lĩnh vực bán lẻ. Trong năm 2020, đây là năm lợi nhuận của Tập đoàn về mức thấp nhất trong thời gian 6 năm bởi vì phải gánh khoản lỗ từ WinCommerce.

Cũng trong bối cảnh đó, Masan Group chọn hy sinh thị phần và tốc độ tăng trưởng để có thể xây dựng nền móng với mục tiêu đưa WinCommerce đạt EBITDA (lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao) hòa vốn trong thời gian 1 năm. Theo đó, ngay từ năm đầu tiên tiếp quản thì Tập đoàn đã đóng cửa hơn 700 siêu thị mini VinMart+, tái cấu trúc chuỗi cung ứng nhằm gia tăng hiệu quả quy trình logistics và luân chuyển hàng hóa cũng như tinh gọn danh mục hàng hóa để có thể đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, đặt trọng tâm vào người tiêu dùng thay vì thúc đẩy doanh số. Vị chủ tịch này cũng cho biết, kết quả chuỗi bán lẻ đã đạt EBITDA hòa vốn vào quý IV/2020. Tính đến năm 2021, bất chấp đại dịch thì Tập đoàn này đã trở lại với công việc mở rộng quy mô, chiếm lĩnh thị phần bằng cách mở thêm 390 cửa hàng WinMart+. Trong quý 1/2022, hệ thống đã có thêm 89 cửa hàng WinMart+. 

Nhìn vào kết quả kinh doanh cũng thấy được sự cải thiện rõ rệt. Doanh thu cũng duy trì khoảng 28.000 – 31.000 tỷ đồng giai đoạn năm 2019 - 2021 nhưng biên lợi nhuận lại tăng đáng kể từ 14% lên 21,5%. Song song với đó, chi phí lãi vay và chi phí bán hàng, chi phí quản lý 2 năm gần đây cũng ghi nhận giảm mạnh so với năm 2019. Cũng nhờ đó mà chuỗi bán lẻ chỉ lỗ 148 tỷ đồng năm trước, giảm đáng kể so với mức lỗ 3.222 tỷ đồng trong năm 2020 và thấp hơn cả mức lỗ 524 tỷ đồng năm 2019. Trong năm 2019, WinCommerce dưới thời Vingroup còn ghi nhận mức doanh thu tài chính hơn 5.461 tỷ đồng, so với mức chỉ hơn 330 tỷ đồng trong thời gian 2 năm gần đây. Nếu như không tính sự đột biến này thì lỗ ròng của WinCommerce năm 2019 là khoảng 5.700 tỷ đồng. Và một trong khoản chi phí đáng kể nhất của các chuỗi bán lẻ chính là chi phí bán hàng. Theo đó, Masan Group đã giúp giảm chi phí này một cách đáng kể từ mức 100 đồng doanh thu mất tới hơn 26 đồng cho chi phí bán hàng xuống chỉ còn 18 đồng. Chi phí quản lý cũng ghi nhận giảm từ 4,4 đồng trên mỗi 100 đồng doanh thu xuống 2,5 đồng. Với việc tiết kiệm chi phí bán hàng, chi phí quản lý cũng như tăng biên lợi nhuận chính là mấu chốt giúp cho WinCommerce đã rất gần điểm hòa vốn vào cuối năm 2021, mục tiêu mà chuỗi Bách Hóa Xanh - chuỗi bán lẻ thực phẩm tươi sống và nhu yếu phẩm đồng thời là đối thủ lớn nhất của  WinMart, WinMart+ vẫn chưa thành sự thật.

Cũng trong quý 1/2022, WinCommerce đã ghi nhận doanh thu thuần là 7,297 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước đi ngang. Lợi nhuận gộp là 1.620 tỷ đồng, tăng 25,3% còn EBITDA đạt 164 tỷ đồng, tăng 25%. Trong năm 2022, chuỗi bán lẻ thực phẩm, hàng tiêu dùng cũng kỳ vọng doanh thu thuần đạt 38.000 - 40.000 tỷ đồng, so với năm trước tăng 23 - 29% nhờ vào tăng trưởng doanh thu cửa hàng hiện có và mở thêm điểm bán mới. Tập đoàn cũng đặt mục tiêu gia tăng lợi nhuận bằng cách tăng trưởng đàm phán nhà cung cấp, cắt giảm chi phí hậu cần và cải thiện năng lực phân phối, có 4.00 cửa hàng và 170 siêu thị vào cuối năm 2022. Nghĩa là Tập đoàn sẽ mở thêm khoảng 1.400 cửa hàng và 48 siêu thị trong năm nay. 

Năm 2025, Tập đoàn tham vọng doanh thu 7 - 10 tỷ USD

Ngoài việc tái cấu trúc thì điểm khác biệt của WinMart+ dưới thời tỷ phú Nguyễn Đăng Quang so với tỷ phú Phạm Nhật Vượng cũng như các chuỗi bán lẻ thực phẩm, hàng tiêu dùng khác chính là mô hình hoạt động kinh doanh tích hợp từ đó đem đến cho người tiêu dùng những trải nghiệm đa kênh. Nghĩa là WinCommerce xây dựng các minimall, cũng ở đó, người tiêu dùng được đáp ứng từ 60 - 80% nhu cầu chi tiêu thay vì 25% bao gồm nhu yếu phẩm, dịch vụ tài chính (Techcombank), trà và cà phê (Phúc Long), chăm sóc sức khỏe (Phano), dịch vụ viễn thông di động (Reddi),…

Theo ông Nguyễn Đăng Quang, mini mall chính là chìa khóa để hợp nhất toàn bộ nhu cầu chi tiêu người tiêu dùng và mở rộng được nền tảng O2. Ông Quang nhấn mạnh: "Mô hình bán lẻ nhu yếu phẩm thuần túy sẽ không mang lại hiệu quả kinh tế nếu triển khai ở khu vực nông thôn, nơi tập trung phần lớn người tiêu dùng Việt Nam. Hình thức mini mall chính là mô hình tối ưu, công thức chiến thắng là mỗi điểm bán giảm doanh thu đạt điểm hòa vốn từ mức hơn 20 triệu đồng mỗi ngày xuống xấp xỉ 14 triệu đồng mỗi ngày”. 

Ở chiều hướng khác, thương mại điện tử chính là xu hướng của tương lai nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả chi phí và lợi nhuận nếu như triển khai 1 kênh độc lập bởi nhu cầu tiêu dùng mới chiếm 5% doanh số bán lẻ, tần suất mua hàng và chuỗi cung ứng ghi nhận kém hiệu quả đã dẫn đến việc lạm dụng các chương trình khuyến mãi để giành thị phần. Đưa ra nhận định như vậy, Masan Group dự kiến sẽ xây dựng kiot kỹ thuật số đa tiện ích tại cửa hàng offline và có khả năng sẽ hoạt động như điểm thanh toán không dùng tiền mặt, điểm rút, nạp tiền và phân phối sim điện thoại,... Người tiêu dùng cũng có thể đặt hàng sản phẩm được giao tận nhà hoặc đến cửa hàng. 

Cùng với những tích hợp đó thì Tập đoàn cũng đặt mục tiêu có 30.000 cửa hàng mini mall trước năm 2025 vao gồm 10.000 cửa hàng vận hàng và 20.000 cửa hàng nhượng quyền bằng cách hợp tác với những tiệm tạp hóa gia đình. WinCommerce dự kiến đạt quy mô doanh thu từ 7 - 10 tỷ USD và lợi nhuận gộp gia tăng hai con số vào năm 2025.