Ký quỹ chứng khoán là gì? Đặc điểm của giao dịch ký quỹ

Ký quỹ chứng khoán là gì?

Ký quỹ chứng khoán được hiểu là hình thức vay tiền của chính công ty chứng khoán để mua chứng khoán. Đây là hoạt động nhằm tăng hiệu quả và nâng cao cơ hội phát triển của các doanh nghiệp chứng khoán nhưng cũng tiềm ẩn khá nhiều rủi ro, vì thế, các nhà đầu tư cần phải tìm hiểu kĩ càng về ý nghĩa và các đặc điểm của hình thức giao dịch ký quỹ. Giao dịch ký quỹ (tiếng Anh là margin trading) là hoạt động mà nhà đầu tư thế chấp tài sản của mình để vay tiền của công ty chứng khoán mua chứng khoán, các tài sản này có thể là một khoản tiền, đá quý, kim khí quý, chứng khoán hoặc giấy tờ có giá trị tương đương…

Về bản chất, giao dịch ký quỹ được xem như đòn bẩy trong đầu tư chứng khoán để hỗ trợ nhà đầu tư tăng số lượng chứng khoán mua vào. Trường hợp hoạt động đầu tư có hiệu quả thì lợi nhuận sẽ tăng nhanh chóng so với việc chỉ sử dụng mỗi số vốn trước đây của chính nhà đầu tư. Ví dụ khi nhà đầu tư có 40 triệu đồng trong tài khoản, tỷ lệ ký quỹ ban đầu là 50% thì sức mua của nhà đầu tư có thể tới 80 triệu đồng. Trong đó 40 triệu đồng là vốn có sẵn và 40 triệu đồng là vốn vay. Toàn bộ số cổ phiếu được mua sẽ dùng làm tài sản thế chấp và khách hàng có nhiệm vụ phải trả lãi đối với khoản vay 40 triệu đồng. 

Đặc điểm của ký quỹ chứng khoán

Khoản vay ký quỹ bị giới hạn bởi giá trị tài sản ban đầu mà nhà đầu tư đưa ra khi mua chứng khoán. Điều đấy có nghĩa giá trị tối thiểu bằng tiền hoặc chứng khoán mà khách hàng đặt vào trên tổng giá trị giao dịch chứng khoán đặt mua là tỉ lệ ký quỹ ban đầu (IM).

Tổng tài sản (Asset) nghĩa là khoản vật chất có nhiệm vụ đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ của nhà đầu tư bao gồm tất cả tiền mặt và tổng giá trị thị trường của các cổ phiếu sẽ dùng làm tài sản để thế chấp với tài khoản ký quỹ. Khoản thế chấp này tồn tại sẵn và được phong tỏa bởi một tổ chức tín dụng cụ thể.  

Nhà đầu tư phải trả lãi cho số tiền đã vay theo hình thức ký quỹ với lãi suất theo quy định được đặt ra chỗ mỗi công ty chứng khoán. Trường hợp giá cổ phiếu trên thị trường giảm tác động đến giá trị tài sản xuống dưới mức tỉ lệ ký quỹ thì công ty chứng khoán sẽ có thông báo tới khách hàng nộp thêm tiền vào tài khoản để đảm bảo an toàn. Trong trường hợp khách hàng không phản hồi không có động thái thì công ty chứng khoán sẽ tự động bán một phần cổ phiếu, để khắc phục tình trạng thấp dưới mức quy định của tỷ lệ kí quỹ. 

Chỉ những cổ phiếu đã được niêm yết thì mới được giao dịch ký quỹ chứng khoán. Đồng thời, cổ phiếu đó phải được Sở giao dịch chứng khoán cấp phép, niêm yết trên hệ thống giao dịch chứng khoán cũng như đáp ứng được các yêu cầu cơ bản sau: 

- Đảm bảo về thời gian niêm yết và đăng ký giao dịch

- Doanh nghiệp phải đáp ứng được yêu cầu về quy mô vốn và kết quả hoạt động kinh doanh của tổ chức phát hành

- Tính thanh khoản và biến động giá (nếu có) của cổ phiếu phát hành

- Doanh nghiệp phải đảm bảo tính minh bạch thông tin và các tiêu chí công khai khác theo quy chế của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Các mã chứng khoán được giao dịch ký quỹ và không được giao dịch ký quỹ đều được công bố trên Sở giao dịch chứng khoán, nên nhà đầu tư có thể tham khảo thêm trước khi lựa chọn cổ phiếu phù hợp với mình. 

Ký quỹ phù hợp với những nhà đầu tư nào?

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán việc giao dịch ký quỹ đã trở nên khá phổ biến, nhưng chủ yếu chỉ do những nhà đầu tư có kinh nghiệm thực hiện, có tâm lý vững vàng khi tham gia giao dịch. Ưu điểm của việc tham gia vào hình thức giao dịch ký quỹ là nhà đầu tư có cơ hội sở hữu nhiều cổ phần hơn thì lợi nhuận cũng sẽ tăng cao hơn. Tuy  nhiên, rủi ro là có thể phải thấp chấp lại cho công ty chứng khoán và trả lãi khoản vay nên nếu chọn sai cổ phiếu để đầu tư thì thiệt hại sẽ tăng gấp nhiều lần.  

Muốn hạn chế rủi ro thì các nhà đầu tư cần phải tìm hiểu và phân tích thị trường một cách hợp lý để hiểu các quy định và cơ chế hoạt động của giao dịch ký quỹ chứng khoán. Đồng thời, nhà đầu tư cũng phải tìm hiểu và phân tích về những cổ phiếu định mua và vạch sẵn kế hoạch giao dịch trước khi đặt lệnh mua bán với công ty chứng khoán. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần phải tìm hiểu về các biện pháp giải ngân từng phần, không nên sử dụng tỷ lệ ký quỹ tới mức tối đa để mua những cổ phiếu chưa biết trước về tiềm năng trên thị trường. 

Các hình thức giao dịch ký quỹ chứng khoán

Hiện nay, trên thị trường có hai hình thức giao dịch ký quỹ chứng khoán phổ biến nhất có thể kể đến như: 

- Mua ký quỹ - mua trước bán sau (Long position): Nếu sử dụng hình thức này, nhà đầu tư sẽ vay tiền từ công ty chứng khoán để mua chứng khoán. Nhà đầu tư sẽ phải có trách nhiệm hoàn trả nợ, các khoản lãi và những chi phí phát sinh từ hoạt động giao dịch mua bán theo hợp đồng. 

- Bán ký quỹ - bán trước mua sau (Short position): Với hình thức này, nhà đầu tư sẽ vay chứng khoán của công ty chứng khoán để bán đi. Sau đó, họ sẽ có nhiệm vụ hoàn trả lại đúng số lượng chứng khoán đã vay cùng với những khoản lãi hoặc chi phí phát sinh. Tuy nhiên, đối với thị trường chứng khoán Việt Nam chưa công nhận giao dịch theo hình thức này. 

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin cần thiết về khái niệm ký quỹ, giao dịch ký quỹ đến độc giả. Hi vọng các nhà đầu tư sẽ có thêm kiến thức để sẵn sàng tham gia thị trường với tâm thái vững vàng.