Khoa học công nghệ là gì? Vai trò của khoa học công nghệ

Khoa học công nghệ là gì?

Khái niệm về khoa học

Khoa học là một từ mang nội hàm khá phức tạp, chính vì thế mà chúng ta sẽ có rất nhiều cách hiểu khác nhau với khái niệm này tùy vào mục đích nghiên cứu cũng như cách tiếp cận.

Hiểu một cách khái quát thì khoa học chính là hệ thống tri thức về thế giới quan. Tại Việt Nam, Luật Khoa học và Công nghệ có chỉ rõ: Khoa học bao gồm hệ thống tri thức về những sự vật, hiện tượng, quy luật trong tự nhiên, trong xã hội và trong cả tư duy của con người.

Nhìn từ góc độ hoạt động thì khoa học được hiểu là lĩnh vực hoạt động đặc biệt của con người. Đây là loại hình hoạt động mang tính mục đích khám phá bản chất, quy luật vận động của thế giới. Từ đó ứng dụng toàn bộ những hiểu biết, khám phá được vào sản xuất và đời sống xã hội.

Thực tế, đối với góc độ hoạt động này thì khoa học chính là một hoạt động nghiên cứu khoa học và một quá trình tạo ra tri thức mới cho toàn nhân loại.

Khái niệm công nghệ

Công nghệ là một thuật ngữ bắt nguồn từ chữ Hy Lạp “Techne” có ý nghĩa là nghệ thuật, kỹ năng và “Logia” có nghĩa là khoa học, nghiên cứu.

Tại Việt Nam đã từng có quan niệm về khái niệm công nghệ chính là kiến thức và kết quả của khoa học ứng dụng với mục đích biến đổi nguồn lực trở thành mục tiêu để sinh lời.

Ngày nay, cách hiểu được cho là phổ biến và phù hợp nhất đối với những chính sách quản lý, phát triển về công nghệ được quy định rõ tại Luật Khoa học và Công nghệ như sau:

Công nghệ chính là một tập hợp những quy trình, kỹ năng, phương pháp, công cụ, bí quyết và phương tiện được sử dụng để biến đổi nguồn lực thành sản phẩm.

Khoa học và công nghệ là gì?

Theo cách hiểu chung nhất thì khoa học và công nghệ là một tập hợp của những hoạt động có hệ thống, sự sáng tạo với mục đích phát triển kiến thức có liên quan đến con người, tự nhiên và xã hội. Từ đó sử dụng các kiến thức này vào việc tạo ra và phát triển những nguồn ứng dụng mới.

Hoạt động khoa học và công nghệ là hoạt động nghiên cứu khoa học, triển khai các thực nghiệm,sau đó  tiến hành phát triển công nghệ và các ứng dụng của công nghệ cùng với dịch vụ khoa học - công nghệ. Dựa vào đó phát huy toàn bộ những sáng kiến, hoạt động sáng tạo để phát triển khoa học và công nghệ. Một nhà nghiên cứu khoa học là người hiểu rõ sáng tạo là gì để đưa ra những sản phẩm mới đầy tính sáng tạo góp phần vào việc thúc đẩy các hoạt động kinh tế, xã hội.

Ở Việt Nam, Luật Khoa học và Công nghệ đã quy định rõ về nội dung của khoa học công nghệ. Cụ thể như sau:

• Việc nghiên cứu khoa học chính là hoạt động phát hiện và tìm hiểu những hiện tượng, sự vật cũng như quy luật tự nhiên - xã hội xung quanh chúng ta. Đồng thời còn sáng tạo những giải pháp có thể ứng dụng vào hoạt động thực tiễn. Hoạt động nghiên cứu này bao gồm nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng.
• Phát triển công nghệ chính là hoạt động tạo ra, hoàn thiện các công nghệ và sản phẩm mới. Đây là một hoạt động gồm hai nhiệm vụ là triển khai thực nghiệm và sản xuất thực nghiệm.
• Triển khai thực nghiệm là việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học vào thực nghiệm. Mục đích là nhằm tạo ra những công nghệ và sản phẩm mới.
• Sản xuất thực nghiệm chính là hoạt động ứng dụng kết quả việc triển khai từ thực nghiệm đưa vào sản xuất thử với quy mô nhỏ, từ đó tiến đến hoàn thiện công nghệ và sản phẩm mới trước khi áp dụng vào việc sản xuất chính thức.
• Dịch vụ khoa học công nghệ là những hoạt động phục vụ cho việc nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Là những hoạt động có liên quan đến việc sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ. Bên cạnh đó, các dịch vụ của khoa học và công nghệ chính là những dịch vụ thông tin, đào tạo, tư vấn, bồi dưỡng và ứng dụng các tri thức khoa học công nghệ, kinh nghiệm vào thực tiễn.

Vai trò của khoa học công nghệ

Khoa học công nghệ có những vai trò thiết yếu và quan trọng sau:

Mở rộng hoạt động sản xuất, thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế

Các Mác đã từng dự đoán rằng khi cả nhân loại bước vào thời kỳ công nghiệp thì việc sản sinh ra sự giàu có sẽ không bị phụ thuộc nhiều vào thời gian lao động. Thế nhưng điều này lại phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng chung của khoa học và sự tiến bộ của kỹ thuật cũng như cách con người ứng dụng khoa học kỹ thuật đó vào hoạt động sản xuất.

Khoa học và Công nghệ không những tạo ra các công cụ lao động mới cho con người mà còn mang đến cả những phương pháp sản xuất mới. Chính vì thế mà nó sẽ mở ra một khả năng mới về kết quả sản xuất cũng như tăng năng suất cho lao động.

Nhờ vào sự tác động của khoa học công nghệ mà các nguồn lực sản xuất đã được mở rộng hơn. Từ đó, cơ cấu lao động của xã hội sẽ chuyển giao từ lao động bằng máy móc và hỗ trợ của kỹ thuật, sau đó có thể nâng cao năng suất lao động.

Nhờ vào việc ra đời của nền công nghệ mới, nền kinh tế được chuyển đổi từ chiều rộng sang chiều sâu. Lúc đó, khoa học công nghệ chính là một phương tiện đắc lực giúp thúc đẩy nền kinh tế chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp sang kinh tế tri thức, phát triển ngành công nghệ cao sử dụng nhiều lao động trí tuệ.

Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế

Khoa học và Công nghệ phát triển mạnh mẽ vừa giúp đẩy nhanh tốc độ phát triển của các ngành vừa làm cho hoạt động phân công lao động trong xã hội ngày một sâu sắc hơn, từ đó dẫn tới hệ quả việc phân chia ngành kinh tế thành nhiều ngành nhỏ, nhiều ngành nghề mới xuất hiện cùng với nhiều lĩnh vực kinh tế mới. Kết quả cuối cùng là giúp nền kinh tế được thay đổi theo chiều hướng tích cực.

Tăng cường sức cạnh tranh cho hàng hóa và thúc đẩy sự phát triển kinh tế thị trường

Mục tiêu cuối cùng trong hoạt động kinh tế tại các doanh nghiệp chính là tối đa hóa lợi nhuận. Khi đó, các doanh nghiệp cần phải sản xuất những mặt hàng có nhu cầu lớn, tối thiểu hóa chi phí đầu vào, nâng cao chất lượng sản phẩm… sao cho phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. Để có thể thực hiện những yêu cầu này thì con người phải áp dụng tiến bộ của khoa học công nghệ vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đối với nền kinh tế thị trường thì việc con người áp dụng các tiến bộ của khoa học và công nghệ sẽ mang đến những tác động như sau:

• Các yếu tố sản xuất được đồng bộ và ngày một hiện đại hơn
• Quy mô sản xuất được mở rộng, từ đó có thể thúc đẩy các loại hình doanh nghiệp mới ra đời và phát triển
• Tạo nhịp độ cao trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh
• Các chiến lược kinh doanh thay đổi, đẩy mạnh hướng ngoại và xuất khẩu ra thị trường quốc tế nhiều hơn nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Khoa học và Công nghệ chính là công cụ mạnh trong việc phát triển con người

Hiện nay, Khoa học và công nghệ đang được phát triển và ứng dụng rộng rãi, nhất là công nghệ sinh học, công nghệ gen, công nghệ thông tin và khoa học máy tính… từ đó giúp phục vụ hiệu quả việc chăm sóc sức khỏe của con người.

Lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của con người

Chẳng hạn như hoạt động y tế, nhân loại đã chứng kiến bước phát triển nhảy vọt khi khoa học và công nghệ đã phát minh ra các loại thuốc, thiết bị y tế, vaccine… Không những thế, nhờ những đột phá của khoa học công nghệ mà môi trường đã được cải thiện, giảm thiểu ô nhiễm… Toàn bộ những điều này đã góp phần lớn trong cải tạo và bảo vệ sức khỏe của con người.

Lĩnh vực giáo dục

Khoa học công nghệ đã trang bị cho con người những nguồn tri thức và kinh nghiệm quan trọng giúp họ nhanh chóng thích nghi với những trang thiết bị hiện đại trong cuộc sống. Thêm vào đó, những đòi hỏi về việc đổi mới nhu cầu sống buộc con người phải nâng cao học tập và trau dồi thêm tri thức để không bị rơi vào guồng quay đào thải của quá trình sản xuất xã hội. Đây chính là lý do mà lực lượng lao động không ngừng được nâng cao trình độ và chất lượng.

Lĩnh vực sản xuất

Khoa học công nghệ có sức tác động lớn trong việc đổi mới sản phẩm và quy trình sản xuất. Kết quả tăng quy mô sản xuất, năng suất trang thiết bị máy móc. Khoa học công nghệ một mặt giúp tăng kích cầu, tăng nguồn cung và tăng thu nhập bình quân, cải thiện mức sống cho người dân một cách hiệu quả.

Ngoài ra còn nhiều vai trò khác như hoàn thiện cơ chế tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất - kinh doanh; thực hiện tốt các mục tiêu phát triển xã hội một cách bền vững. Nắm bắt được các vai trò thiết yếu của khoa học công nghệ thì bản thân chúng ta sẽ có phương hướng rõ ràng hơn đối với việc định hướng mục tiêu nghề nghiệp của bản thân.

Tổng kết

Qua bài viết trên, hy vọng bạn đọc đã hiểu được "Khoa học công nghệ là gì? Vai trò của khoa học công nghệ". Hãy theo dõi các bài viết khác trên website Meeyland.com để cập nhật thêm những thông tin hữu ích nhé!