“Khi mục đích sử dụng vốn phát hành trái phiếu không được thay đổi có thể dẫn tới lãng phí”

Cần phải có quy định rõ ràng hơn

TS. Trần Minh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Chứng khoán Smart Invest cho biết, Nghị định số 65/2022/NĐ- CP đã bổ sung một vài điều của Nghị định số 153/2020/NĐ - CP quy định về việc chào bán, cũng như giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ở thị trường trong nước cùng việc chào bán trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, Nghị định này khác so với Nghị định số 153 về những điều kiện để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Cụ thể, theo Nghị định 153, tài khoản giao dịch chứng khoán ít nhất phải có 2 tỷ đồng ở thời điểm xác nhận đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp, hoặc phải có giá trị giao dịch chứng khoán đã chịu mức thuế thu nhập cá nhân khoảng trên 1 tỷ đồng trong năm gần nhất. Tuy nhiên, trong Nghị định số 65 lại có quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp bắt buộc phải có tài sản là cổ phiếu giá trị trên 2 tỷ đồng liên tục trong vòng 6 tháng trong tài khoản.

Đây là một điểm bất cập khi cổ phiếu trong tài khoản ở thời điểm mua vào có giá trị 2,5 tỷ đồng, nhưng trong 6 tháng liên tiếp giá trị bị giảm xuống dưới 2 tỷ đồng thì lại không được xem là một nhà đầu tư chuyên nghiệp. Đặc biệt, bất cập này đã xảy ra với khá nhiều trong giai đoạn vừa qua khi trị giá nhiều cổ phiếu giảm sâu tới từ 60% đến 80%.

TS. Trần Minh Tuấn nhận định thêm, những vướng mắc như vậy sẽ khiến cho lĩnh vực trái phiếu riêng lẻ bị co hẹp dần lại. Trong bất kỳ một thị trường nào khi muốn phát triển thì cần phải thu hút được đông đảo số người tham gia, nhưng một khi đã bị thu hẹp lại thì sẽ gây ra những khó khăn cho nhiều doanh nghiệp và đặc biệt là các nhà phát hành. Những nhà đầu tư có nguồn tài chính sẽ cũng không thể tham gia thị trường được vì rất khó để đáp ứng để đáp ứng được điều kiện và trở thành một nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Các doanh nghiệp cần được thay đổi mục đích sử dụng vốn khi có sự đồng thuận của các trái chủ, chứ không phải là những cổ đông vì dòng vốn từ trái phiếu là do những trái chủ sở hữu. Việc chưa được quy định rõ đã làm cho nhiều công ty kiểm toán không xác nhận vào hồ sơ của các doanh nghiệp khi đã thực hiện đầu tư vào đúng mục đích hay chưa. Nguồn vốn phát hành trái phiếu khi được thu về một khoản khá lớn ngay lập tức, khác với khoản những vay từ ngân hàng là phải giải ngân theo tiến độ của từng dự án khác nhau.

Cho nên, Nghị định số 65 cần thay đổi quy định phát hành trái phiếu với những mục đích cơ bản như sau: khi triển khai dự án, hay đảo nợ, trong đó đáng chú ý là về mục đích đầu tư dự án cần phải được làm rõ hơn; khi thực hiện đầu tư một dự án bất động sản hoặc đầu tư xây dựng một nhà xưởng máy móc thiết bị phục vụ sản xuất kinh doanh, các hoạt động nào được coi là đầu tư dự án và không được coi là đầu tư dự án cũng cần phải được quy định rõ ràng hơn.

Nên cho phép thay đổi mục đích sử dụng dòng vốn phát hành trái phiếu

Với quy định doanh nghiệp không được thay đổi mục đích sử dụng dòng vốn đã phát hành trái phiếu, TS. Trần Minh Tuấn cũng cho rằng, điều này có thể dẫn tới lãng phí nguồn lực, cũng như tính linh hoạt sử dụng vốn kém đi. Vậy nên, nếu doanh nghiệp phát hành trái phiếu với mục đích đầu tư vào dự án thì trong quá trình triển khai nên được thay đổi khi có một cơ hội đầu tư khác tốt hơn. Đồng thời, Nghị định nên cho phép các doanh nghiệp tổ chức đại hội cổ đông rồi xin ý kiến các trái chủ. Nếu được đồng thuận từ các trái chủ thì các doanh nghiệp sẽ thực hiện chuyển đổi và báo cáo với các cơ quan chức năng. Còn nếu các trái chủ không đồng thuận thì doanh nghiệp tiếp tục thực hiện theo dự án ban đầu.

Nếu tạo điều kiện thuận lợi cho những doanh nghiệp triển khai được vấn đề này thì hoàn toàn có thể đặt ra các quy định bắt buộc để doanh nghiệp thực hiện bảo đảm thông tin công khai minh bạch, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho các nhà đầu tư trái phiếu.

“Mặc dù vẫn còn nhiều tồn tại như vậy, tuy nhiên, tôi cho rằng không có gì đáng phải chê trách, bởi việc xây dựng các chính sách luôn có tính thời điểm, các cơ quan quản lý tính toán vậy là khá hợp lý. Thế nhưng, khi phát hiện ra một số điểm bất cấp trong quá trình triển khai thì cần phải điều chỉnh lại để phù hợp hơn,không nên để kéo dài sẽ gây ảnh hưởng tâm lý đến nhà đầu tư cũng như làm cho thị trường vốn gặp khó khăn hơn”, ông Tuấn nói.

Trước vấn đề suy giảm niềm tin của nhà đầu tư trong giai đoạn hiện nay, TS. Trần Minh Tuấn phân tích, khi những cơ quan chức năng tiến hành xử lý những người đứng đầu của nhiều tổ chức, các doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư. Theo đó, việc áp dụng những biện pháp xử lý nghiêm minh với các trường hợp sai phạm đều  rất cần thiết, Vì vậy, các hành vi cố ý vi phạm pháp luật gây thiệt hại lớn cho thị trường. sẽ gây hiệu ứng xấu tới nhiều cá nhân, tổ chức, nếu không được xử lý triệt để.

Đây là vấn đề tâm lý rất khó để tránh khỏi, khi có những sự cố xảy ra với các doanh nghiệp lớn sẽ có ảnh hưởng rất sâu rộng đến nhiều hoạt động của thị trường. Trong thời gian qua, các cơ quan quản lý đã phải loay hoay tìm cách sửa Nghị định số 153, sau đó, đã ban hành Nghị định số 65. Tuy nhiên, hoạt động phát hành trái phiếu cũng như hoạt động của các nhà đầu tư còn gặp nhiều khó khăn nên cần phải được tiếp tục phải nghiên cứu điều chỉnh thêm.