Hàng không đang trở thành sân chơi “đốt tiền” và đánh bóng tên tuổi của các tỷ phú 

Cuộc chơi chóng vánh

Theo Tiền Phong, trung tuần tháng 10/2022, trong khuôn khổ lễ vinh danh "Thương hiệu mạnh Việt Nam 2022", Tổng Giám đốc Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPPG) - Bà Thủy Tiên với vai trò là diễn giả của talkshow "Khát vọng kiến tạo và phát triển thương hiệu Việt Nam xanh" đã chia sẻ, IPPG đang chờ tín hiệu từ Chính phủ cũng như kỳ vọng vào hãng hàng không hàng hóa IPP Air Cargo sẽ được cấp phép và cất cánh. 

Nữ CEO nhấn mạnh rằng đây là “cuộc chơi” rất tốn kém và phải xác định sẽ thua lỗ ít nhất là 3 năm. Tuy nhiên, IPPG chấp nhận và tiết lộ về 4 chiếc máy bay đã chuyển đổi và đang nằm chờ sẵn với đội ngũ nhân viên chủ chốt cùng mọi thứ đã được đầu tư, chuẩn bị đúng theo Nghị định 89 về kinh doanh có điều kiện hãng hàng không hàng hóa. Chỉ cần có giấy phép.

Nhưng điều đáng nói là cuối tháng 10 vừa qua, Công ty IPP Air Cargo bất ngờ gửi văn bản tới Văn phòng Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) và Cục Hàng không Việt Nam về việc xin dừng cấp phép kinh doanh vận chuyển hàng không. 

Về lý do xin rút hồ sơ và dừng việc cấp phép kinh doanh cũng được nhà đầu tư hãng hàng không này đưa ra, là do xuất phát từ suy thoái kinh tế toàn cầu, lạm phát, lãi suất tăng và biến động giá nhiên liệu; Dự báo về những khó khăn trong  ngành vận chuyển hàng hóa trong những năm tới sẽ tăng cao và lan rộng. Doanh nghiệp này thông báo về việc cân nhắc tới khả năng xin cấp phép bay trở lại trong tương lai khi kinh tế được hồi phục ổn định. 

Việc xin rút hồ sơ lập hãng hàng không chuyên chở hàng hóa của tỷ phú Johnathan Hạnh Nguyễn cũng bất ngờ như khi ông nộp hồ sơ xin cấp phép bay giữa đại dịch Covid - 19 đang bùng phát, vào khoảng giữa năm ngoái. 

Dù đã ngừng tham gia vận tải hàng không, nhưng việc nộp hồ sơ xin cấp phép bay cho hãng hàng không IPP Air Cargo thì ông Jonathan Hạnh Nguyễn và doanh nghiệp của mình liên tục được dư luận nêu tên trong suốt 2 năm qua. 

Tỷ phú liệu có đang “đốt tiền”?

Trước khi dịch bệnh Covid - 19 xảy ra (từ năm 2019 trở về trước), Việt Nam vẫn là một trong những thị trường hàng không sở hữu tốc độ phát triển nhanh trên thế giới, dẫn đầu khu vực ASEAN. Trong 10 năm nay, hàng không Việt Nam vẫn duy trì được mức tăng trưởng 2 con số. 

Giới chuyên gia cho rằng, nếu nhìn kỹ thị trường, kỳ vọng kiếm lợi nhuận từ việc vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không của các nhà đầu tư hoàn toàn có cơ sở. Bằng chứng là thị trường này của Việt Nam đã hấp dẫn 47 hãng hàng không quốc tế chuyên chở hàng hóa tham gia và chiếm 90% thị phần.  

Dịch bệnh đã khiến nguồn khách sụt giảm nên các hãng hàng không Việt Nam cũng phải áp dụng biện pháp tạm thời là “bóc ghế” của một số máy bay chở khách hàng để chuyển sang chở hàng hóa. Tuy nhiên, vì vẫn là máy bay chở khách thương mại nên hầu như là khai thác kết hợp kinh doanh giữa chở khách và chở hàng đi quốc tế. Trên danh nghĩa thì Việt Nam vẫn chưa có hãng hàng không chuyên chở hàng hóa nào. 

Tuy nhiên, với ngành trường hàng không thì mọi thứ là không  dễ dàng, không phải cứ nói là làm được. Một chuyên gia hàng không thương mại khẳng định rằng, ngành hàng không như một nơi để “đốt tiền”, kinh doanh vận tải hàng không đòi hỏi nguồn lực rất lớn. Trước bối cảnh cạnh tranh gay gắt như hiện tại thì việc kiếm tiền trong lĩnh vực này, nhất là vận tải hàng không ngày càng khó khăn. Để có thể phát động cũng như duy trì thị trường thì các hãng cần mất thời gian rất dài, tối thiểu là trong 3 năm, sau đó mới tới giai đoạn hoàn vốn và nhận lãi. 

Thực tế, việc tỷ phú Johnathan Hạnh Nguyễn cùng các nhà đầu tư liên quan xin dừng cuộc chơi hàng không lại không phải trường hợp cá biệt. Đầu năm 2020, Vinpearl Air cũng bất ngờ xin ngừng cấp phép bay dù đã hoàn thiện mọi thủ tục để đủ điều kiện cất cánh. 

Nhìn lại lịch sử ngành hàng không dân dụng của Việt Nam, từng có một số hãng đã được cấp phép, thậm chí đã có đường bay thương mại nhưng cuối cùng cũng phải dừng cuộc chơi và rời thị trường. Chẳng hạn như Indochina Airlines, Globaltrans Air, Air Mekong (hiện vẫn nợ tiền phí sân bay hơn 25 tỷ đồng)... 

Tháng 6/2022, Tập đoàn Qantas (trụ sở tại Úc) - công ty sở hữu thương hiệu Jetstar đã rút khỏi Jetstar Pacific - hãng hàng không giá rẻ đầu tiên của Việt Nam sau 13 năm với 30% cổ phần. Sau đó hãng này đổi nhận diện thương hiệu và có tên mới là Pacific Airlines. 

Hiện tại, trong lĩnh vực vận tải hàng không dân dụng thì Việt Nam đang có 6 hãng khai thác, gồm: Vietnam Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Pacific Airlines, Vietravel Airlines, VASCO. Hầu hết các thương hiệu này đều chịu lỗ do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid - 19, chiến sự giữa Nga - Ukraine, giá nhiên liệu tăng.

Tín hiệu tích cực trong “bức tranh” tài chính quý III của những hãng hàng không này cho thấy tăng trưởng mạnh về sản lượng khách vận chuyển, doanh thu đều hơn, lỗ giảm dần. Nhưng với bối cảnh hiện nay, việc IPP Air Cargo của ông Jonathan Hạnh Nguyễn đột nhiên rút khỏi thị trường vận tải hàng không, các hãng bay khác vẫn chưa hết lỗ đã cho thấy lĩnh vực này vẫn “kén người chơi”.  

IPP Air Cargo được đầu tư 2.400 tỷ đồng (tương đương 100 triệu USD), với 30% vốn chủ sở hữu và 70% đi vay. Mục tiêu trong năm đầu khai thác là 5 chiếc máy bay chở hàng, năm thứ hai là 7 chiếc và năm thứ 3 là 10 chiếc. Theo dự kiến, IPP Air Cargo bắt đầu có lãi vào năm thứ 4.