Hàng chục triệu căn hộ tại Trung Quốc bị bỏ không và nỗi lo nặng gánh khi sự bùng nổ thị trường nhà ở đã qua đi

Cách đây 13 năm, Liu Hong đã mua một căn hộ giá 320.000 NDT (1,1 tỉ đồng) tại Cáp Nhĩ Tân, phía Bắc tỉnh Hắc Long Giang. Cô là một kiểm toán viên 36 tuổi sống tại thành phố Thượng Hải. Căn hộ của Liu nằm cách hai dãy nhà so với nhà của ba mẹ cô cô. Căn nhà đó đã được cấp miễn phí cho cha cô 30 năm về trước.

Liu nói: “Ba mẹ tôi khăng khăng nói rằng tôi nên có một căn nhà riêng vì cho rằng vào một ngày nào đó tôi có thể cần tiết kiệm tiền trước khi kết hôn hoặc là tôi sẽ về sinh sống ổn định tại Cáp Nhĩ Tân. Hiện tại, ba mẹ tôi vẫn ở cùng tôi tại Thượng Hải sau khi họ nghỉ hưu và hai trường hợp trên đều không xảy ra”.

Vào năm 2015, thị trường nhà bắt đầu nóng lên tại Thượng Hải. Liu quyết định định cư tại Thượng Hải nên đã mua cho mình một căn hộ có 2 phòng ngủ ở thành phố này với giá 2,6 triệu NDT (9 tỉ đồng).

Trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, thời tiết tại Thượng Hải và Cáp Nhĩ Tân trở nên quá lạnh nên ba mẹ của Liu thường đến Hải khẩu, tỉnh Hà Nam để nghỉ dưỡng tại một ngôi nhà nhỏ của họ ở đó.

“Căn hộ của chúng tôi tại Cáp Nhĩ Tân vẫn bỏ không ở đó suốt nhiều năm bởi lẽ rất khó tìm được người thuê hoặc mua nhà. Về cơ bản, có tới 2 đến 3 căn nhà của gia đình tôi bỏ không suốt cả năm mà không ai ở”.

Trường hợp của gia đình Liu không phải là xa lạ gì khi ước tính cho thấy Trung Quốc đang ghi nhận hàng chục triệu căn hộ bỏ không.

Đối với thị trường bất động sản đang đầy chông gai của Trung Quốc, tình cảnh trên có thể rất khó để giải quyết khi những căn hộ bỏ không đó ảnh hưởng đến giá nhà ở.

Viện Nghiên cứu Beike (BRI) cảnh báo trong nghiên cứu gần đây rằng nhà ở tại Trung Quốc không hề thiếu vì có rất nhiều căn hộ đang bỏ không, tuy nhiên tình trạng này rất rủi ro.

“Việc nhiều căn hộ đang bị bỏ không chứng tỏ rằng nguồn cung nhà ở là rất lớn. Nhiều căn hộ trống sẽ bước vào thị trường và khiến giá nhà giảm xuống, nhất là trong bối cảnh thị trường bất động sản tại Trung Quốc đang trở nên mờ nhạt”.

Báo cáo của BRI cho thấy căn hộ bỏ không tại Trung Quốc chiếm tỉ lệ là 12,1%. Trong khi đó, tỷ lệ này tại Anh, Úc và Mỹ lần lượt là 0,9% và 9,8% và 11,1%.

Năm ngoái, nhà kinh tế học Ren Zeping đã công bố một nghiên cứu rằng tỷ lệ trên ngang bằng 50 triệu căn hộ đang bỏ không tại Trung Quốc (ông ước tính con số này bằng cách cộng con số ở năm 2020 với số nhà ở được hoàn thiện sau đó, hiện có tổng cộng khoảng 400 triệu ngôi nhà trên toàn Trung Quốc).

50 triệu căn hộ bỏ trống là con số vô cùng bất ngờ, gấp tới 16 lần tổng số căn hộ tại Hồng Kông dù có người ở hay không.

Thậm chí, con số mà Capital Economics, công ty nghiên cứu và tư vấn có trụ sở tại London đưa ra còn cao hơn rất nhiều. Ước tính của họ vào năm ngoái cho thấy có khoảng 300 triệu căn nhà chưa được bán tại Trung Quốc, trong số đó có khoảng 100 triệu căn có thể được mua nhưng sẽ bỏ trống. 

Đối với những người dân như Liu Hong thì tất cả điều trên là một tin xấu. Trong bối cảnh thị trường nhà ở đang lạnh nhạt, nhiều người có căn hộ bỏ trống tại khắp Trung Quốc không dễ gì có thể tìm được người mua lại căn nhà đó.

Sunshine Li, một chuyên gia bất động sản đến từ Nam Xương, thủ phủ của tỉnh Giang Tô, nói: “Một số căn nhà trống là di sản của kỷ nguyên thị trường nhà ở bùng nổ năm 2016-2018. Người dân đua nhau mua nhà giống như một cách để đầu tư ở thời điểm đó”.

Nam Xương nằm trong số 28 thành phố có nhiều căn hộ bỏ không nhất. Có 1/5 số nhà ở tại thành phố này đều không có người ở.

BRI đã đưa ra báo cáo mới trong đó có đề cập đến việc xếp hạng các thành phố nên đã để lại nhiều tranh luận trên mạng xã hội. Trên Weibo, nhiều người dân tại Nam Xương tỏ ra rất tức giận vì rõ ràng họ không có căn hộ nào mà không có ai ở. 

Sự căng thẳng leo thang đến mức BRI phải chính thức xin lỗi trên tài khoản WeChat của họ vào ngày 11/8. Họ nói rằng sẽ kiểm tra lại các con số vì nghiên cứu có thể chưa được tính toán kỹ lưỡng. Sau đó, sẽ đưa ra dữ liệu chính xác hơn.

Thực tế cho thấy không thể nghi ngờ về việc có hàng triệu căn nhà không người ở trên khắp Trung Quốc mặc dù các thành phố đều không có sự thống nhất.

Feng He là một giáo viên 26 tuổi, cho biết gia đình cô có một căn nhà ba tầng tại Côn Sơn thuộc tỉnh Giang Tô đã phủ bụi qua thời gian kể từ năm 2017. Căn nhà này được xem là khoản đầu tư cho bản thân cô và cũng là nơi để cha mẹ cô dưỡng già sau khi nghỉ hưu.

Feng chia sẻ: “Sẽ có cảm giác an toàn hơn khi sở hữu một ngôi nhà và nhất là khi tình tài chính trong tương lai gặp bất ổn”.

Feng He tin rằng mình sẽ được thừa kế mọi tài sản trong gia đình vì là con một, trong đó có căn hộ hạng sang giá 4 triệu nhân dân tệ cùng với căn hộ đang bỏ trống tại Côn Sơn.

Những người như Liu và Feng cùng gia đình họ vẫn luôn cho rằng nhà ở giống như một loại hình đầu tư trong suốt nhiều năm qua. Bởi vậy giá nhà tại Trung Quốc đã tăng tới 2,5 lần chỉ tính riêng trong 10 năm vừa rồi.

Họ cho rằng sở hữu thêm một căn nhà ở bất kỳ đâu vào thời điểm nào là không có gì gì xấu cho dù họ không cần ở.

Tuy nhiên những căn nhà không người ở bắt đầu trở thành những nhà hoang mà có lẽ không ai muốn mua lại và sở hữu khi giai đoạn bùng nổ bất động sản đã trôi qua.

Gia đình Liu nỗ lực bán lại những căn nhà bỏ trống nhưng vô vọng. Cô nói: “Tính đến hiện tại vẫn chẳng ai thèm ngó ngàng tới căn hộ cũ của chúng tôi tại Cáp Nhĩ Tân”.

Hơn nữa ngành địa ốc của Trung Quốc cũng đang đối mặt với giai đoạn rất khó khăn. Cụ thể, có tới 21 nhà phát triển bất động sản không thể trả được nợ vào năm ngoái và đành phải tuyên bố phá sản. Tập đoàn địa ốc Evergrande Group là đáng chú ý nhất trong số đó. Vào tháng trước, hàng nghìn người dân mua nhà đã biểu tình và tẩy chay việc vay thế chấp ngân hàng.

Chính phủ chưa có những giải pháp cụ thể mà chỉ đưa ra những cam kết thị trường bất động sản sẽ ổn định trở lại. Bởi vậy, niềm tin của người dân vào lĩnh vực này càng sụt giảm hơn.

Theo dự báo của hãng xếp hạng S&P Global Ratings, Trung Quốc sẽ chứng kiến doanh số bán nhà ở giảm 1/3 so với năm ngoái còn 12 đến 13 nghìn tỷ nhân dân tệ trong năm nay, còn giá nhà ở có thể giảm tới 7%.

Đối với những người đang muốn bán những căn hộ mà họ không dùng đến thì thông tin này là một điều tồi tệ.

Liu nói: “Tôi rất lo lắng khi không thể bán được những căn hộ đó. Mặt khác, còn phải đối mặt với việc trả các loại thuế và chi phí bảo dưỡng tốn kém. Thực sự lo ngại rằng sẽ bị mắc kẹt trong những căn hộ bỏ không đó”.