Hài hòa lợi ích các bên khi xác định giá đất thu hồi

Theo Markettimes, mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) - Dự thảo. Nội dung gây băn khoăn là quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, cộng đồng (Điều 79). 

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường - GS. Đặng Hùng Võ cho rằng, với câu chuyện đất đai, mấu chốt nằm ở sự hài hòa về lợi ích giữa các bên, giữa nhà đầu tư cần đất và người dân có đất. Giá đất cần được xác định phải độc lập, đảm bảo hài hòa lợi ích cho đôi bên. 

Theo ông Võ, trong Luật cũng phải làm rõ khái niệm thu hồi đất để phục vụ mục đích phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia và công cộng. 

“Điều 79 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) liệt kê cụ thể hàng trăm trường hợp, trong đó có các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như: Xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật; dự án xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp. Việc sửa đổi luật nhằm thể chế hóa được yêu cầu tại Nghị quyết số 18-NQ/TW, cũng như đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn thời gian qua và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đây là việc khó, nên việc còn có nhiều ý kiến khác nhau cũng là điều dễ hiểu” - Vị chuyên gia nhận định.

Chiếu theo Dự thảo, hiện có 3 hình thức thu hồi đất, bao gồm: Một là thu hồi đất theo dự án, tức là có nhà đầu tư thì nhà nước thỏa thuận địa điểm đầu tư và 2 bên thống nhất rồi nhà nước tiến hành thu hồi, giải quyết bồi thường tái định cư, giao đất cho nhà đầu tư. 

Hai là thu hồi theo quy hoạch, thu hồi đất khi chưa có nhà đầu tư. Quỹ đất này sau đó được nhà nước chủ động điều hành toàn bộ. 

Ba là nhà đầu tư với những người có đất tự thỏa thuận với nhau. Đối với các dự án nhỏ có thể làm được, nhưng khó đối với dự án lớn. Vì khó đi đến thỏa thuận với hình thức thu hồi đất như trên nên chỉ có 2 cách là thu hồi đất theo quy hoạch và thu hồi theo dự án. 

Theo giáo sư, trước đó có Nghị quyết 19 của Ban chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới chính sách pháp luật đất đai, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trở thành nước công nghiệp từ năm 2020, thì một trong những trọng tâm là Nhà nước thu hồi đất theo quy hoạch.

“Lợi ích của hình thức thu hồi đất theo quy hoạch rất nhiều, nhưng hệ thống pháp luật hiện tại để thực hiện việc này lại chưa có, tức là chưa có bất kỳ văn bản nào, thậm chí hình thức này có thể dẫn tới tình trạng thu hồi xong không làm gì cả; Hai là tiền đâu để thực hiện bồi thường tái định cư” - Theo GS. Đặng Hùng Võ

Vị chuyên gia cũng cho hay, ở các nước, việc thực hiện thu hồi đất theo quy hoạch được thực hiện theo hướng sau khi có quy hoạch và đảm bảo quy hoạch có tính khả thi cao thì nhà nước sẽ bán quyền phát triển. Lúc này, những ai muốn vào thì phải góp một phần vốn để được tham gia đấu thầu giá đất, dự án có sử dụng đất tại nơi được quy hoạch. Sau đó tiến hành đấu giá đất, thu lợi nhuận. Cấp tiền còn dư sử dụng vào việc bồi thường giải phóng mặt bằng cho các khu tiếp theo.