Giá gạo tăng cao sau hạn chế xuất khẩu của Ấn độ, liệu cổ phiếu ngành gạo có được hưởng lợi?

Giá gạo có thể sẽ chịu áp lực tăng giá trong thời gian tới

Ngày 8/9/2022, Ấn Độ đã chính thức cấm xuất khẩu gạo tấm (chiếm 11% tổng kim ngạch xuất khẩu) đồng thời đánh thuế 20% đối với các giống gạo khác (trừ gạo basmati và gạo đồ-chiếm 18% tổng kim ngạch xuất khẩu). Ấn Độ xuất khẩu gạo tới hơn 150 quốc gia và đóng góp vào tổng thương mại gạo toàn cầu khoảng 36,7%, do đó, dự sụt giảm đơn hàng xuất khẩu gạo của Ấn Độ có thể sẽ gây áp lực và khiến giá gạo thế giới tăng. 

Trước đó, khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo vào năm 2007, giá gạo toàn cầu lập tức tăng lên mức cao kỷ lục khoảng 1.000 USD/tấn. Đến đầu năm 2021, giá gạo đã được điều chỉnh khoảng 45% so với mức đỉnh 570 USD/tấn trong 6 tháng, sau đó giao động trong mức từ 390 – 490 USD/tấn trong khoảng thời gian từ tháng 9/2021 đến nay bất chấp việc giá thực phẩm tăng cao.

Bên cạnh đó, nguồn cung lúa gạo toàn cầu cũng đang phải đối mặt với rủi ro bởi tình trạng thời tiết khắc nghiệt tại các nước xuất khẩu lớn. Không giống các loại hạt khác, giá gạo đi ngược lại xu hướng tăng giá lương thực trong 2 năm qua nhờ mùa vụ bội thu cùng trữ lượng tồn kho lớn tại các nước xuất khẩu. Tuy nhiên, thời gian gần đây việ thời tiết khắc nghiệt tại các nước xuất khẩu gạo lớn tại châu Á (nơi sản xuất khoảng 90% sản lượng gạo thế giới) có khả năng làm thay đổi xu hướng giá. Thiếu mưa ở Ấn Độ, hạn hán tại Trung Quốc hay lũ lụt ở Bangladesh đã phần nào hạn chế năng suất và chắc chắn làm giảm sản lượng trong năm nay.

Còn với Trung Quốc, quốc gia tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới lại đang xảy ra tình trạng hạn hán nghiêm trọng tại 7 tỉnh thành, khiến cho sản lượng sản xuất gạo của nước này có thể bị sụt giảm từ 3-6% trong năm 2022. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cho biết, tồn kho toàn cầu hiện đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 4 năm với sự báo tỷ lệ tồn kho/tiêu thụ trong giai đoạn 2022-2023 (tỷ lệ hàng tồn kho trên tiêu thụ) chỉ đứng ở mức 34,4% (so với mức trung bình 36,6% của giai đoạn năm 2018-2022).

Cũng theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), dự kiến Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu gạo lên mức kỷ lục 6 triệu tấn trong giai đoạn năm 2022 - 2023 do giảm năng suất. Bên cạnh đó, sự gia tăng bảo hộ mậu dịch của các quốc gia trên thế giới nhằm đảm bảo an ninh lương thực kể từ khi những tranh chấp địa chính trị xảy ra gần đây. Có thể kể đến những lệnh cấm xuất khẩu lương thực bao gồm lúa mì và đường từ Ấn Độ hay dầu cọ từ Indonesia. Các nước thường nhập khẩu thực phẩm như Philippines đang cố gắng tăng lượng tồn kho dự trữ lên. Do đó, nhiều khả năng giá gạo có thể còn chịu áp lực tăng giá trong thời gian tới.

Liệu cổ phiếu ngành gạo có được hưởng lợi?

Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ 3 trên thế giới, chỉ sau Ấn Độ và Thái Lan, với 7,8% giao dịch thương mại toàn cầu và đồng thời cũng là nước xuất khẩu lớn nhất sang Trung Quốc với 24,5% thị phần. Giá gạo Ấn Độ hiện đang có vị thế cạnh tranh yếu hơn do chịu mức thuế cao hơn, từ đó thúc đẩy người mua chuyển hướng sang gạo của Việt Nam và Thái Lan.

Trong 8 tháng đầu năm nay, giá trị cũng như sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam đã lần lượt đạt 2,3 tỷ USD (+9,9%) và 4,8 triệu tấn (+20,7%). Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam, sau sau Philippines, chiếm 12% tổng xuất khẩu gạo của 8 tháng đầu năm 2022.

Được biết, Chính phủ Thái Lan đang tìm kiếm các giải pháp để hỗ trợ người nông dân trong bối cảnh giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Theo đó, Bộ trưởng Nông nghiệp Thái Lan Chalermchai Sri-on cho biết, mặc dù nông dân phải chịu ảnh hưởng bởi chi phí sản xuất cao do những diễn biến phức tạp như đại dịch Covid-19 bùng phát hay xung đột chính trị giữa Nga và Ukraine, tuy nhiên giá gạo trên thị trường thế giới vẫn chưa tăng tương xứng. Trong năm 2021, tổng giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam và Thái Lan chiếm 20,6% tổng giao dịch thương mại toàn cầu. Do vậy nhiều doanh nghiệp gạo được cho là sẽ được hưởng lợi.

Đơn cử, LTG sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ xuất khẩu gạo nhờ là một trong những nhà phân phối gạo đến cả 2 thị trường trọng yếu tại thời điểm này là Trung Quốc và châu Âu. Với định hướng tập trung phát triển vào mảng lương thực, tỷ trọng doanh thu của mảng gạo đạt 39% trong năm 2021 và trong 6 tháng đầu năm 2022 là 57%. Mặc dù biên lợi nhuận gộp của các mảng thấp (khoảng 2-3%), nhưng điều này sẽ sớm được cải thiện nhờ giá gạo xuất khẩu tăng. Sản lượng gạo xuất khẩu tăng sẽ kéo theo những hợp đồng với nông dân và mở rộng thêm vùng sản xuất. Từ đó thúc đẩy doanh thu mảng thuốc bảo vệ thực vật cùng mảng giống cây trồng của LTG.

Hay như TAR, kinh doanh gạo là lĩnh vực hoạt động chủ yếu của TAR với tỷ trọng xuất khẩu chiếm gần 15% tổng doanh thu. Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu gạo chính của doanh nghiệp này với tỷ trọng lên đến 27% doanh thu xuất khẩu. Do đó, việc Trung Quốc gia tăng nhập khẩu gạo từ Việt Nam được xem là động lực giúp TAR tăng sản lượng xuất khẩu. Hơn thế, việc giá gạo xuất khẩu được kỳ vọng tăng cũng giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp vào thị trường này, nơi vốn được biết đến là có biên lợi nhuận thấp so với thị trường châu Âu.

Một cái tên khác là PAN, mảng nông nghiệp hiện đã trở thành một trong những ngành mũi nhọn của PAN khi đóng góp 19% vào tổng doanh thu cũng như 39% vào tổng lợi nhuận gộp. Với việc sản lượng sản xuất lúa gạo châu Âu giảm sẽ là yếu tố thúc đẩy sản lượng sản xuất xuất khẩu. Bên cạnh đó, việc giá xuất khẩu gạo được kỳ vọng tăng cũng góp phần gia tăng biên lợi nhuận gộp của mảng lúa gạo.