EVN kiến nghị tăng giá điện, nhiều doanh nghiệp thấp thỏm

Báo cáo của Ủy ban Quản lý Vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Uỷ ban) cho thấy, trong số 19 tập đoàn và tổng công ty có vốn nhà nước, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là cái tên duy nhất ghi nhận mức lỗ đột biến trong năm 2022. 

Cụ thể, doanh thu của EVN trong năm 2022 ước đạt 460.000 tỷ đồng; so với năm 2021 đã tăng 4,3%. Tuy nhiên, biến động giá nguyên liệu (than, dầu, khí) đã khiến cho chi phí tăng cao đột biến, kéo lợi nhuận tập đoàn có thể âm 31.000 tỷ đồng. Theo thông tin từ EVN, năm 2022 là năm thứ 3 liên tiếp giá bán điện bình quân chưa hề tăng lên kể từ tháng 3/2019. 

Thời điểm chi phí đầu vào tăng phi mã, có nhiều quốc gia đã điều chỉnh giá điện nhưng Việt Nam thì không. Theo ông Trần Đình Nhân - Phó Tổng giám đốc EVN: “Với giá bán lẻ điện bình quân hiện nay ở mức 1.864 đồng/kWh, mỗi kWh điện bán ra tương đương với phía EVN lỗ khoảng 180 đồng…” Thời điểm hiện tại, phía EVN đang đề xuất với cơ quan quản lý về việc điều chỉnh giá điện trong năm nay, đồng thời sớm áp dụng cơ chế thị trường đối với hoạt động điện lực và kịp thời điều chỉnh giá điện khi các yếu tố đầu vào thay đổi.

Nhiều doanh nghiệp thấp thỏm trước kiến nghị tăng giá điện

Trước động thái này của EVN, nhiều doanh nghiệp sản xuất cũng như xuất khẩu đang tỏ ra khá lo lắng trước gánh nặng chi phí sản xuất trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu đang khiến cho đơn hàng giảm, khách hàng không chấp nhận về việc sản phẩm tăng giá. Cụ thể, ông Phạm Văn Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean (VitaJean) chia sẻ với Tạp chí điện tử Kinh Doanh cho biết, doanh nghiệp dệt may hiện nay đang vô cùng chật vật vì đơn hàng giảm. Sắp tới, nếu giá điện được điều chỉnh tăng sẽ trở thành một áp lực lớn dành cho các doanh nghiệp.  

Cũng theo ước tính của ông Việt, trung bình mỗi tháng một nhà máy của VitaJean sẽ tiêu tốn từ 600 triệu cho đến 1 tỷ đồng tiền điện. Vì thế, nếu giá điện tăng lên bao nhiêu phần trăm, doanh nghiệp cũng sẽ phải trả thêm số tiền điện tương ứng. Tuy nhiên, thị trường đầu ra đang vô cùng khó khăn trong bối cảnh lạm phát trên toàn cầu tăng mạnh, lượng hàng tồn kho ở những thị trường lớn như Mỹ và EU rất lớn, điều này khiến doanh nghiệp phải giảm công suất xuống 80%, công nhân cũng phải nghỉ việc luân phiên vì không có việc làm.

Cụ thể, Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean cho biết: “Trong thời gian tới, thị trường xuất khẩu vô cùng khó lường, công ty vẫn chưa đủ đơn hàng cho những tháng đầu năm 2023. Vì thế, nếu như giá điện tăng sẽ không thể tính thêm vào chi phí sản xuất, bởi như thế sản phẩm sẽ mất đi sức cạnh tranh với đối thủ của các quốc gia khác”. Cũng theo ông Việt, trong trường hợp cơ quan nhà nước bắt buộc phải tăng giá điện, điều cần thiết là phải có được lộ trình cũng như thông báo sớm để các doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị. Đồng thời, mức giá tăng cũng cần phải phù hợp với sức chịu của doanh nghiệp.

Bên cạnh các doanh nghiệp dệt may, doanh nghiệp thủy sản cũng là một trong những ngành hàng sử dụng rất nhiều điện trong quá trình sản xuất cũng như bảo quản. Một số doanh nghiệp cho biết, giá điện tăng sẽ khiến cho các doanh nghiệp càng thêm khó khăn.

Theo ông Trần Văn Lĩnh - Chủ tịch HĐQT CTCP Thủy sản Thuận Phước, các doanh nghiệp hiện tại đang trong tình trạng khốn khổ đủ bề, hứng chịu mọi hệ lụy từ dịch bệnh, suy thoái kinh tế, lãi suất và tỷ giá tăng cao, xung đột giữa Nga và Ukraine chưa có hồi kết… Thông qua biến động về giá xăng dầu trong thời gian qua, ông Lĩnh dự báo rằng việc tăng giá đối với các loại năng lượng cơ bản như xăng dầu và điện có thể khiến cho mọi chi phí đầu vào khác cũng tăng theo. Điều này đồng nghĩa với việc, các doanh nghiệp không chỉ gánh phần tăng cao của giá điện mà còn kèm theo nhiều loại chi phí khác. 

Trong khi đó, xuất khẩu thủy sản và đặc biệt là ngành tôm đang phải hứng chịu rất lớn những tác động đến từ thị trường Mỹ, EU; ngoài ra còn có sự cạnh tranh gay gắt từ tôm của Ấn Độ và Ecuador. Thực tế, giá thành sản xuất của tôm Việt đã cao hơn so với các đối thủ khoảng 1 USD/kg; nếu như chi phí sản xuất tiếp tục tăng cao nhưng khách hàng không chấp nhận tăng giá, doanh nghiệp sẽ phải đứng trước bài toán khó giải: Một là chịu lỗ, hai là giảm đơn hàng và có nguy cơ mất thị trường.  

Đáng chú ý, khó khăn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu tôm có thể sẽ kéo dài đến tận quý 2 năm sau. “Trong bối cảnh đơn hàng giảm nhưng lãi suất tăng cao, việc tăng giá điện sẽ là cú đấm bồi với doanh nghiệp và khó gượng dậy nổi”, ông Trần Văn Lĩnh bổ sung.

Chính vì thế, theo Chủ tịch HĐQT CTCP Thủy sản Thuận Phước, năm 2023 không phải là thời điểm thích hợp để tăng giá điện. Ngoài ra, giá điện rất khó để có thể điều chỉnh theo cơ chế thị trường trong bối cảnh EVN vẫn đang nắm thế độc quyền. Ông Lĩnh cho rằng, Chính phủ có thể chủ động trong việc cân đối nguồn lực với các cơ quan và tập đoàn nhà nước như EVN, từ đó giảm áp lực cho người dân cũng như các doanh nghiệp sản xuất.  

Làm thế nào để cân bằng lợi ích giữa EVN và các doanh nghiệp sản xuất?

Đối với các cơ quan quản lý, một trong những bài toán hóc búa nhất cần phải xử lý là điều chỉnh giá điện sao cho cân bằng lợi ích giữa EVN và những doanh nghiệp sản xuất. Liên quan đến vấn đề này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế cho biết, nền kinh tế của Việt Nam thời điểm hiện tại đang theo định hướng thị trường; do đó ngành điện cũng cần phải vận hành theo quy luật này.

Cụ thể, ông Thịnh cho biết: “Kể từ năm 2019 cho đến nay, giá điện vẫn chưa tăng một lần nào. Trong khi đó tình trạng lạm phát cùng với chi phí đầu vào lại liên tục biến động mạnh. Điều này khiến cho các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân khó có thể tồn tại nếu như thua lỗ triền miên. Tôi cho rằng, chúng ta không nên tăng giá điện vào cuối năm 2022 bởi doanh nghiệp đang trong mùa cao điểm sản xuất cuối năm. Thời điểm tháng 3 hoặc tháng 4/2023 tăng giá điện là hợp lý, EVN có thể cân bằng tài chính, đầu vào cũng như đầu ra, doanh nghiệp sản xuất lúc này cũng qua mùa cao điểm”.

Ông Thịnh cho rằng, nếu không tăng giá điện, Nhà nước tiếp tục bù lỗ cho EVN sẽ ảnh hưởng đến công tác quản lý của nhà nước. Điều cần thiết là EVN cần tính toán chi phí đối với từng loại điện, sau đó đưa ra con số và thời điểm hợp lý cho năm tới. Đối với doanh nghiệp sản xuất, ông Thịnh cho rằng Nhà nước cần có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp một cách linh hoạt bằng những chính sách hoãn, miễn, giảm thuế phí, tiền thuê đất...