Dùng quỹ 290 tỷ USD đầu tư vào startup trồng rau, nuôi cá, Singapore sắp trở thành “trùm” nông nghiệp của thế giới?

Dilhan Pillay, Giám đốc điều hành của Temasek Holdings - đế chế đầu tư thuộc sở hữu của chính phủ Singapore trị giá 290 tỷ USD, mỗi quý đều dành tới 2 tiếng để trò chuyện với một người đàn ông ở Indonesia về... cá.

Những cuộc gọi đó đương nhiên không phải chỉ để nói những chuyện tầm phào mà Dilhan Pillay nói chuyện với eFishery, một công ty khởi nghiệp nhỏ chỉ chiếm 0,01% danh mục đầu tư của Temasek, có trụ sở tại Bandung. Thế nhưng, hành động này của vị CEO Temasek Holdings lại cho thấy sự nhiệt thành thầm lặng của doanh nghiệp này với hoạt động kinh doanh thực phẩm.

Trong tình hình lạm phát ngày một nóng, hạn hán kéo dài tại Mỹ và các đợt nắng nóng gay gắt tại châu Âu, Trung Quốc,... đang liên tiếp huỷ hoại mùa màng, và gây ảnh hưởng nặng nề tới các nông trại chăn nuôi. Thậm chí, Mỹ - nền kinh tế số 1 thế giới, đang  phải đối mặt với nguy cơ thiếu hụt thịt nghiêm trong. Tuy nhiên, với Singapore, một quốc đảo nhỏ hầu như không có nông nghiệp và có tới 70% lương thực là nhập khẩu, điều trên dường như lại không hề xảy ra.

Dưới thời Giám đốc điều hành Pillay và người đứng đầu bộ phận thực phẩm nông nghiệp Anuj Maheshwari, Temasek đã tăng gấp đôi chiến lược nông nghiệp liên quan tới các khoản đầu tư đầy tham vọng, bao gồm cả nỗ lực nắm quyền kiểm soát một số doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp. Tất cả những nỗ lực trên là để cố  gắng và thu về lợi nhuận từ việc giải quyết một số vấn đề lớn nhất trong sản xuất lương thực.

Từ năm 2015, Temasek Holdings đã lặng lẽ tăng vốn nắm giữ từ khoảng 5,7 tỷ USD lên 26,7 tỷ USD vào tháng 3 năm nay trong lĩnh vực khoa học đời sống và nông nghiệp, bao gồm mọi thứ từ nhà sản xuất thịt làm từ thực vật Impossible Foods Inc. và Bayer AG cho đến các công ty thủy lợi của Israel.

"Khi bắt đầu tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy hầu hết các đồng nghiệp của mình đều không tập trung vào ngành này vì nó có xu hướng có ảnh hưởng của chính phủ, dễ bay hơi và liên quan đến đất đai, có thể thâm dụng vốn", Maheshwari cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Nhưng nếu không tạo ra một hệ thống hiệu quả hơn và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu thì "an ninh lương thực của hành tinh đang bị đe dọa".

Maheshwari cũng cho biết thêm, gần một nửa diện tích đất có thể sinh sống của trái đất, 70% lượng nước ngọt và 30% lực lượng lao động được sử dụng cho nông nghiệp.

Maheshwari nói: "Mặc dù có nguồn tài nguyên khổng lồ như vậy, nhưng ngành công nghiệp này tạo ra một phần ba lượng khí nhà kính, và một phần ba những gì nó tạo ra thực sự trở thành chất thải. Đây là những thách thức rất lớn đối với dòng vốn mà chúng tôi mang lại". 

Singapore chỉ sản xuất khoảng 10% lượng lương thực và trong khi họ đang cố gắng nâng  con số đó lên 30% bằng cách đầu tư vào công nghệ như trang trại nuôi cá xa bờ, trang trại thẳng đứng và cách duy nhất để đảm bảo nguồn cung lâu dài trong bối cảnh biến đổi khí hậu chính là xây dựng chuỗi cung ứng phức tạp và dư thừa.

Trong bối cảnh Malaysia, nhà cung cấp ⅓ thịt gà cho Singapore, cấm hầu hết xuất khẩu thịt gà vào tháng 6 để giảm giá thịt trong nước, Singapore đã bổ sung ngay các nhà cung cấp thịt gà đông lạnh từ Indonesia, Brazil, Thái Lan và Australia để giảm bớt ảnh hưởng.

Theo Diego Lopez, Giám đốc điều hành của Global SWF, Temasek Holdings bắt đầu hỗ trợ một cách có hệ thống các dự án nông nghiệp từ năm 2015 và sự hỗ trợ này vượt trội hơn so với nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Báo cáo đầu tư AgriFoodTech năm 2022 của  công ty đầu tư mạo hiểm AgFunder cho biết Temasek là nhà quản lý quỹ đầu tư mạo hiểm tích cực thứ năm trên thế giới trong lĩnh vực này.

"Sự gia nhập của Temasek và các nhà tài chính lớn là vô cùng quan trọng, với những nỗ lực và công nghệ mới được kích hoạt như một phần của động lực thúc đẩy tăng trưởng. Hàng hóa và an ninh lương thực theo truyền thống là mối quan tâm lớn đối với các quốc gia nhỏ không có đủ đất canh tác. Các cuộc khủng hoảng địa chính trị và xu hướng phi toàn cầu hóa chỉ khiến tình trạng này trở nên tồi tệ hơn", Lopez nói. 

Chiến lược mà Temasek đang áp dụng là kết hợp ảnh hưởng tài chính với phân tích thị trường và khí hậu sâu rộng, đồng thời cung cấp cho các doanh nhân một trong những rolodex mạng lưới thông tin mạnh nhất châu Á. Chiến lược này có thể hiểu như sau, chẳng hạn, khi một công ty của Mỹ là Impossible Foods đang cố gắng mở rộng thị trường ra nước ngoài vào năm 2019, nhân viên của Impossible là Nick Halla và đội của anh ấy đã có một đêm kết nối nhanh chóng với hàng chục giám đốc điều hành của Temasek. Halla, người đã rời công ty để làm việc trong các dự án về biến đổi khí hậu, chia sẻ: “Chúng tôi có thể có các cuộc họp tiếp theo kéo dài hàng tuần với các công ty thực phẩm, các mối liên hệ trong chuỗi cung ứng và khách hàng. Những thứ như vậy thực sự có giá trị cao". 

Anuj Maheshwari đã nếm thử bánh burger của Impossible nguyên mẫu và Temasek là nhà đầu tư ban đầu, cung cấp vốn để công ty tăng trưởng. Vào năm 2017, Temasek đã dẫn đầu vòng gọi vốn Series E của startup này. Với một vài trường hợp khác, sức mạnh tài chính của Temasek giúp cứu nguy.

Chẳng hạn, khi  Olam Group Ltd có trụ sở tại Singapore bị tấn công bởi người bán khống Carson Block vào năm 2012, cổ phiếu của công ty sụt giảm 20%. Temasek và các nhà đầu tư khác đã tham gia, bảo lãnh và mua hàng trăm triệu USD trái phiếu và chứng quyền. Và điều đó cũng đồng nghĩa Temasek đã chi hàng tỷ USD để mua quyền kiểm soát doanh nghiệp. Giám đốc điều hành Sunny Verghese của Olam cho biết: "Sự hỗ trợ của Temasek tại thời điểm quan trọng đó là rất quan trọng.".

Hiện tại, Olam là một trong những doanh nghiệp kinh doanh lương thực thực phẩm lớn nhất thế giới với hơn 45 triệu tấn cà phê, dầu cọ, gạo và các mặt hàng lương thực khác mỗi năm. Thời tiết khắc nghiệt cùng xung đột Nga - Ukraine đẩy giá hàng hóa lên cao, giúp doanh thu của công ty này tăng 31% vào năm 2021.

Temasek khởi đầu chỉ là quỹ quản lý tài sản của chính phủ Singapore bao gồm các công ty Singapore Airlines Ltd và Singapore Telecommunications Ltd.,. Về sau quỹ này có xu hướng tránh mua lại các công ty hoàn toàn và trường hợp của Olam trở thành một ngoại lệ.

Tuy nhiên, theo Pillay, Temasek đang sử dụng chiến lược mua lại hoàn toàn các công ty thường xuyên hơn. Với ví dụ điển hình gần nhất là năm 2020, Temasek đã mua 85% cổ phần của Rivulis, một nhà cung cấp hệ thống tưới vi sinh của Mỹ-Israel.

Lý do Temasek đưa ra chính là biến đổi khí hậu dài hạn đã xác định khan hiếm nước là một vấn đề then chốt. Tưới tiêu cho cây trồng chiếm 72% tổng lượng nước ngọt và nhu cầu nước ngày càng tăng với tốc độ gia tăng dân số gấp hơn hai lần.

Rivulis là doanh nghiệp kinh doanh hệ thống đường dây nhỏ giọt chạy dọc theo mặt đất, một chiến lược hiệu quả hơn nhưng cũng tốn kém hơn so với phun nước thông thường cho cây trồng. Vị trí địa lý cách xa nửa vòng trái đất, Temasek, ban đầu, có vẻ không phải là lựa chọn rõ ràng với tư cách là người mua, nhưng Giám đốc điều hành Richard Klapholz của Rivulis đã dành nhiều thập kỷ làm việc tại châu Á và hiểu rõ về công ty.

"Khi nhóm cổ đông tư nhân quyết định bán và Temasek là một trong những người mua tiềm năng, tôi đã làm tất cả những gì có thể để chuyển giao việc mua lại cho họ", Klapholz cho biết từ văn phòng của mình tại Israel.

Năm nay, Temasek đã tăng số cổ phần quỹ này nắm giữ lên 100% và Klapholz đang tiến hành mua lại các đối thủ và xây dựng các nhà máy khắp thế giới để củng cố ngành công nghiệp tưới tiêu. Vào tháng 6, Rivulis đã hợp nhất với hoạt động quốc tế của Công ty TNHH Hệ thống tưới tiêu Jain của Ấn Độ, tạo ra một doanh nghiệp kết hợp trị giá ước tính 1 tỷ USD.

"Rivulis là một ví dụ điển hình về những gì công ty đang làm khác đi dưới thời Dilhan", Maheshwari nói và cho biết thêm Temasek từng là nhà đầu tư lâu dài ở Jain. Việc sáp nhập tạo ra một doanh nghiệp "thực sự tạo ra sự khác biệt trong cách sử dụng nước cho nông nghiệp".

Tuy nhiên, các giao dịch của Temasek trong lĩnh vực nông nghiệp lại hoạt động không hiệu quả. Vào năm 2018, quỹ này đã chi tới 3 tỷ euro (tương đương 3 tỷ USD) để giúp Bayer tài trợ cho việc mua lại Công ty Monsanto. 

Nhưng thương vụ này lại gặp khó khăn sau tuyên bố thuốc diệt cỏ Roundup của Monsanto gây ra bệnh ung thư dẫn đến yêu cầu bồi thường hàng tỷ USD, khiến giá cổ phiếu của Bayer lao dốc.

Mặc dù không quá “mát tay” trong đầu tư nông nghiệp nhưng tham vọng và sự thèm muốn của Temasek đối với các công ty khởi nghiệp nông nghiệp có tiềm năng thay đổi ngành công nghiệp, ngay cả khi họ đến từ những nơi xa xôi trên thế giới.

Cách thủ đô Jakarta 3 giờ về phía đông, cuộc sống làng quê đã thay đổi rất nhiều khi cứ vài phút lại bị gián đoạn bởi một robot phân phối phun ra hàng trăm viên thức ăn lên miệng những con cá đói đang chờ sẵn trong một bể bê tông.

Làng quê này có thể không phải Thung lũng Silicon, nhưng thiết bị này lại là chìa khoá để mở rộng nhanh chóng quy mô công ty khởi nghiệp eFishery, nhằm mục đích cách mạng hóa ngành kinh doanh nuôi trồng thủy sản hàng thế kỷ nay.

Founder kiêm CEO của eFishery - Gibran Huzaifah đã lấy đề tài nuôi trồng thủy sản làm chủ đề bài luận tại Học viện Công nghệ Bandung danh tiếng của Indonesia. Được truyền  cảm hứng từ khoá học, Huzaifah đã quyết định thành lập trang trại cá của riêng mình và nhanh chóng phát hiện ra vô số biến số liên quan như thức ăn quá ít và cá có thể chết.

Ngay cả khi anh ấy có thể sản xuất sản phẩm có thể bán được nhưng những người nuôi cá và nhà hàng đã thiết lập các chuỗi cung ứng khiến việc kiếm được nhiều hơn một khoản lợi nhuận nhỏ cũng khó.

Bởi vậy, Huzaifah đã ra mắt eFishery vào tháng 10/2013, ứng dụng cung cấp cho nông dân một máy phân phối dựa trên dữ liệu từ hàng nghìn người dùng và chỉ mất một khoản phí hàng tháng. Khách hàng mua nguồn cấp dữ liệu và bán hàng qua ứng dụng trên điện thoại thông minh có giá cao hơn hầu hết các nhà phân phối. eFishery bán cá với số lượng lớn cho những người mua lớn hơn.

Mô hình này đang mang lại lợi nhuận và ngày càng mở rộng - vòng gọi vốn Series C trị giá 90 triệu USD của eFishery vào tháng 1 đã định giá côg ty ở mức hơn 400 triệu USD. Nếu mọi việc suôn sẻ, công ty cho cá ăn có thể trở thành một startup kỳ lân vào năm sau.

Là một trong số các nhà đầu tư đồng dẫn đầu trong vòng mới nhất, Temasek đang giúp công ty mở rộng, bao gồm đề xuất các giám đốc điều hành tiềm năng và các đối tác quan trọng ở Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam. Bốn lần một năm Gibran nói chuyện với Pillay trong một cuộc gọi mà Maheshwari tổ chức - một mức hỗ trợ cực kỳ cao cho một dự án nhỏ như vậy.

Temasek là "nhà đầu tư công nghệ nông nghiệp tốt nhất và năng nổ nhất trên thế giới hiện tại", Gibran nói, đồng thời cho biết thêm rằng điều này có thể dẫn đến việc công ty Singapore được cung cấp phân bổ lớn hơn nhiều trong các vòng gọi vốn trong tương lai so với các công ty cùng ngành.

Maheshwari nói rằng Temasek không cố gắng kiểm soát nguồn cung cấp lương thực, cũng như trực tiếp củng cố an ninh lương thực của Singapore. Ông nói: "Thật tình cờ là chúng tôi đã sở hữu được cổ phần ở những công ty có vị trí khá quan trọng đối với hệ thống thực phẩm. Khi biến đổi khí hậu làm gián đoạn các mô hình thời tiết và nông nghiệp trên khắp thế giới, chúng ta ngày càng cần nhiều giải pháp hơn cho vấn đề này. Chúng ta chỉ đang xem "trailer" về những gì có thể xảy ra mà thôi".