Doanh nghiệp được đề xuất xây nhà dạng phòng trọ cho thuê: Cần biện pháp để tránh bị trục lợi

Đề xuất xây nhà ở xã hội dạng phòng trọ, chung cư mini

Theo KTĐT, cùng với đề xuất trên, HoREA cũng đề nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn thiết kế và quy định về các điều kiện để xây dựng nhà ở xã hội riêng lẻ gồm nhà trọ, phòng trọ để các địa phương có căn cứ thực hiện.

Ông Lê Hữu Nghĩa - Giám đốc Công ty Lê Thành cho biết, với danh nghĩa cá nhân ông đã đầu tư 2 tòa nhà 5 tầng tại phường An Lạc, quận Bình Tân (TP. HCM) với 300 phòng trọ, mỗi phòng diện tích khoảng 19m2 dành cho 2 người thuê. Dự án xây dựng các tiện ích và vận hành, quản lý tòa nhà chặt chẽ, đảm bảo an ninh trật tự cũng như phòng chống dịch Covid - 19. 

Là một doanh nghiệp có kinh nghiệm xây dựng, phát triển NOXH nhiều năm, Giám đốc Công ty Lê Thành cho biết, hiện người dân có nhu cầu lớn với dạng phòng trọ, nhà trọ cho thuê. Tuy nhiên, theo quy định thì doanh nghiệp không được làm loại hình này. Trong trường hợp doanh nghiệp được làm dự án NOXH dạng phòng trọ cho thuê hay căn hộ mini sẽ giải quyết được bài toán khó về chỗ ở cho công nhân, sinh viên, người lao động có thu nhập thấp và góp phần thay đổi định kiến về các khu nhà trọ kém chất lượng.

Ông Thành cho hay, việc pháp luật chỉ cho phép cá nhân, hộ gia đình đầu tư xây dựng căn hộ mini có diện tích từ 10m2 trở lên đã khiến TP. HCM xuất hiện nhiều khu trọ, dãy nhà xập xệ, chung cư mini kém chất lượng, không đảm bảo an toàn và các điều kiện sống cho cư dân. 

HoREA nhận định, nếu tòa nhà được đầu tư với danh nghĩa doanh nghiệp thì dự án này sẽ còn “chuẩn” hơn nữa. Vì khi để doanh nghiệp thực hiện sẽ có sự chuyên nghiệp và đảm bảo năng lực tài chính. Như vậy, các dự án cũng được bố trí đầy đủ dịch vụ, tiện ích, PCCC, an ninh tương đương những chung cư hiện đại khác. 

Với những dự án chung cư giá rẻ cho thuê, thành phố nên cho xây toàn bộ số căn hộ có diện tích nhỏ như dự án NOXH vì chủ đầu tư có thể quản lý và vận hành tốt. Thành phố cũng cần tạo điều kiện hỗ trợ tối đa để hoàn thiện thủ tục cho các dự án, có chính sách ưu đãi với chủ đầu tư thực hiện loại hình căn hộ có diện tích nhỏ hoặc căn hộ cho thuê.

Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA, nếu để các doanh nghiệp có tiềm lực tài chính làm chủ đầu tư dự án NOXH dạng phòng trọ sẽ đáp ứng được nhu cầu thuê nhà của người dân. Đồng thời loại bỏ được các khu trọ “ổ chuột”, nhếch nhác và giúp thay đổi bộ mặt đô thị, ổn định trật tự xã hội.
Dựa trên số liệu của Ban quản lý khu chế xuất, khu công nghiệp TP và Viện Nghiên cứu phát triển TP cho thấy, chỉ có gần 20.000 công nhân trên hơn 280.000 công nhân ở 17 khu chế xuất, khu công nghiệp (tỷ lệ 18%) được ở trong khu nhà lưu trú công nhân. Còn lại hơn 90% phải tự lo về nơi ở, trong đó hơn 60% thuê tại các dãy nhà trọ, phòng trọ bên ngoài.

Tại TP. Hồ Chí Minh hiện có khoảng 1,6 triệu công nhân đang sinh sống trong các khu nhà trọ của chủ đầu tư là các nhân, hộ gia đình. Chưa tính đến số lượng hơn 500.000 sinh viên đến từ các tỉnh đang theo học trên thành phố. Số lượng được ở ký túc xá trong trường đại học chỉ khoảng 15%, còn 80% đều thuê tại các khu nhà trọ bên ngoài.

Áp dụng định chế tài chính ngân hàng

Nhận xét về nội dung được HoREA đề xuất, KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội nhấn mạnh, đặc thù của NOXH là một sản phẩm mang ý nghĩa nhân văn mà Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Đã có nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư NOXH và đối tượng hưởng thụ.

Trong quá trình đô thị hóa, quỹ đất dần thu hẹp, giá cả nhà đất không ngừng leo thang, việc xây dựng những sản phẩm nhà ở phục vụ nhu cầu của đối tượng có thu nhập thấp, sinh viên luôn có ý nghĩa lớn lao. Việc này giúp đa số người dân ổn định được chỗ ở, đồng thời đảm bảo an sinh xã hội. 

Tuy nhiên, bài toán đặt ra cho Nhà nước là sự không lành mạnh của cơ chế “xin - cho” có thể dẫn đến việc doanh nghiệp trục lợi chính sách, thực hiện dự án NOXH nhưng đối tượng cần hưởng lại không được hưởng và quy hoạch đô thị sẽ bị “đàn áp” bởi những dự án nhỏ, lẻ phân bổ ở toàn thành phố.

Theo đó, những khu đất khoảng 500 - 1.000m2 cũng có thể bị lấy ra xây dựng các dự án phòng trọ, nhà trọ cho thuê theo mô hình chung cư mini - Đây là sản phẩm vốn đang bị phản ánh suốt nhiều năm qua vì phá vỡ quy hoạch và tạo áp lực cho hạ tầng, mang tới nhiều rủi ro cho cư dân không được cấp sổ hồng.

Do đó, phải xác định một số liệu khảo sát xã hội học cụ thể về nhu cầu hiện tại của các đối tượng phù hợp đối với NOXH tại từng khu vực. Nhất là với việc phân bố lại cơ cấu lao động để dựa vào đó xây dựng kế hoạch phát triển. Trong giai đoạn dịch bệnh Covid - 19 bùng phát, số lượng người lao động ở lại đô thị, thủ phủ công nghiệp sụt giảm rất nhiều. Họ buộc phải trở về quê hương sinh sống vì không có đủ điều kiện để bám trụ lại thành phố.

“Đến nay vẫn chưa có một số liệu cụ thể nào về số lượng người nghèo đang thiếu chỗ ở, hay số lượng gia đình đang phải sống trong những căn hộ 10 - 15m2 trong các khu công nghiệp, để từ đó khảo sát xem nhu cầu của họ ra sao, số lượng cần nhà ở bao nhiêu?... Tôi thấy rằng đây chỉ là đề xuất từ phía DN, chưa thấy có đề xuất của người nghèo, nên doanh nghiệp rất dễ trở thành đối tượng được hưởng lợi từ những chính sách ưu đãi cho người nghèo” - Ông Trần Huy Ánh nhận xét.

Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội cũng cho rằng, nếu chưa xác định được số liệu nghiên cứu xã hội học về nhu cầu nhà ở của người nghèo một cách cụ thể thì nên vận hành theo đúng cơ chế thị trường vốn đang được điều tiết khá mềm dẻo, uyển chuyển. Bởi, bất động sản là một loại hàng hóa có giá trị lớn. Bên cạnh đó, việc sử dụng định chế tài chính ngân hàng sẽ giải quyết được nhu cầu nhà ở cho người lao động có thu nhập thấp, người nghèo. Vì định chế tài chính ngân hàng trong suốt thời gian qua đã hoạt động rất tốt nên hoàn toàn có thể dùng cơ chế tài chính ngân hàng thay quyết định hành chính.

Ông Ánh phân tích: “Những người mua nhà có nhu cầu vay vốn ngân hàng đều được ngân hàng kiểm duyệt hồ sơ kỹ lưỡng, như: khai báo công việc, chứng minh thu nhập... bản chất là đã thẩm định người đó thuộc tầng lớp nào, định chế tài chính ngân hàng như vậy rất tốt, an toàn. Nhà nước thực thi chính sách hỗ trợ người nghèo chỉ cần căn cứ vào đó để thực hiện hỗ trợ giảm lãi suất, cho vay ưu đãi, không nhất thiết phải đưa ra nhiều quyết định hành chính”.