Dấu chấm hết cho thập kỷ vàng của Grab và hàng loạt các startup Đông Nam Á

Theo Zingnews, từ lâu, Grab đã được xem là một trong những biểu tượng của startup ở Đông Nam Á. Lẽ ra 2022 là năm ăn mừng chặng đường 1 thập kỷ của công ty nhưng tin xấu lại xảy ra trên thị trường chứng khoán.

Với kết quả hoạt động của Grab, các nhà đầu tư càng tỏ ra mất kiên nhẫn. Kể từ khi niêm yết vào tháng 12/2021,  cổ phiếu Grab đã giảm mạnh với vốn hóa thị trường bốc hơi 80%.

Vẫn chưa thu lời

Tại khu vực, Grab không phải là cái tên startup công nghệ duy nhất khi kéo dài chuỗi thua lỗ khiến các cổ đông lo ngại.

Được thành lập cùng năm, một công ty Singapore khác là Lazada vẫn phải nhận nguồn hỗ trợ lớn từ công ty mẹ Alibaba tại Trung Quốc. Cùng ngành, cũng có Shopee thuộc công ty mẹ Sea cũng ghi nhận cổ phiếu giảm 80% so với đỉnh.

Hệ sinh thái công nghệ Đông Nam Á đã trỗi dậy vượt bậc từ sự ra đời và tăng trưởng của các doanh nghiệp này. Theo đồng sáng lập của GMO VenturePartners, một công ty đầu tư mạo hiểm hàng đầu của Nhật Bản - Ryu Muramatsu, nhờ các startup này, nhiều ngõ ngách của xã hội đã được chuyển đổi kỹ thuật số.

Công ty phân tích Preqin cho biết các nhà đầu tư săn tìm lợi nhuận ở môi trường lãi suất cực thấp đã liên tục xuất hiện khi ngày càng có nhiều công ty khởi nghiệp hiện diện. Trong khu vực, vốn đầu tư mạo hiểm đã tăng vọt lên mức 24,8 tỷ USD vào năm ngoái, tăng hơn 120 lần trong 1 thập kỷ với số lượng thương vụ gọi vốn tăng tới 16 lần.

Tuy nhiên, lãi suất và lạm phát tăng từ tháng 12 năm ngoái cùng với suy thoái kinh tế tại các quốc gia lớn đã gây tác động xấu đối với các startup. Họ đã gặp tình trạng bán tháo cổ phần và làm giảm mức định giá cao từng tạo được.

Số lượng thương vụ đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á đến tháng 9 năm nay đạt mức 1.030, tăng 24% so với cùng kỳ, tuy nhiên lại giảm 5% trên toàn cầu. Bên cạnh đó, hầu như tổng giá trị giao dịch của khu vực không thay đổi, và đóng ở mức 16 tỷ USD, điều này phản ánh quy mô giao dịch trung bình đã giảm.

Theo Shane Chesson, đồng tác sáng lập của Openspace Ventures, một nhà đầu tư ban đầu vào Gojek của Indonesia hệ sinh thái của khu vực đang chỉ ra lợi nhuận và tính lâu dài.

Shane Chesson cho hay: “Chúng tôi đang thấy các startup tuyệt vời xuất hiện, bước chân vào những lĩnh vực mới, tuy nhiên vẫn còn nhiều điều cần chứng minh khi chưa có lợi nhuận”.

Bơm tiền 10 năm để tăng giá

Các nhà đầu tư sợ bị bỏ lỡ (FOMO) khi thị trường phát triển. Với hy vọng thu được lợi nhuận kếch xù, nhiều nhà đầu tư đã ném tiền vào những startup.

SoftBank Group’s Vision Fund là một trong những nhà đầu tư phi truyền thống đã đổ hàng triệu USD vào các kỳ lân trong khu vực.

Thậm chí, những startup chưa được thử nghiệm mô hình cũng có nhà tài trợ ở thời kỳ hạt giống như thung lũng Silicon. Ví dụ như Y Combinator, được xem là chương trình tăng tốc, bơm tiền để tăng định giá.

Dù thua lỗ nặng nhưng các công ty startup vẫn tiếp tục kêu gọi được vốn nhờ lượng tiền mặt dồi dào. Họ tập trung vào mở rộng thị phần vì lượng tiền lớn không có nghĩa là cơ hội lớn hơn.

“Các công ty startup nên tập trung nhiều hơn vào lợi nhuận. Tuy nhiên, giai đoạn đó, động thái giành thị phần hợp lý và có vẻ như là một quy tắc của trò chơi”, theo Muramatsu sáng lập của quỹ GMO VenturePartners.

Muramatsu cho hay: “Một điều rõ ràng là họ sẽ có lãi sau cùng. Tuy nhiên, không thể chèo lái con tàu đến đó vì các đối thủ cũng đang làm như vậy”.

“Ở giai đoạn dịch bệnh, các nhà đầu tư tiếp tục xuống tiền mà không thực hiện những điều cơ bản cần thiết. Nhiều người cho biết nó sẽ đem đến hiệu quả. Tuy nhiên, tôi cho rằng đó là thiếu kỷ luật, tạo nên một bong bóng cực lớn”, theo Chua Kee Lock, Giám đốc điều hành của Vertex Holdings.

Thế nhưng, các nhà đầu tư vẫn lạc quan về triển vọng bền vững của ASEAN với mục tiêu hướng tới dân số 680 triệu người dùng kỹ thuật số. Cùng với đó hoạt động gây quỹ tiếp tục diễn ra mạnh mẽ. Do sự đàn áp của Bắc Kinh đối với các công ty công nghệ và biện pháp kiềm chế Covid kéo dài đã khiến nền kinh tế rung chuyển nên các nhà đầu tư cũng đang chuyển hướng khỏi Trung Quốc.

Đông Nam Á đang chứng kiến nhiều tiền mặt đổ vào hơn trong năm nay. Các công ty đầu tư mạo hiểm trong 6 tháng đầu năm đã xuống 3 tỷ USD. Thế nhưng, các nhà đầu tư cũng sẽ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn nhiều hơn.

Nhiều kế hoạch được đưa ra

Ban đầu, Grab là một nền tảng gọi xe. Công ty khởi nghiệp này đã khởi động một cuộc đột phá đầy tham vọng sau khi trở thành kỳ lân chỉ trong 2 năm. Tuy nhiên, lại tốn nhiều chi phí vào những lĩnh vực kinh doanh khác như fintech và lĩnh vực giao hàng thực phẩm.

Siêu ứng dụng này đã cho thấy tầm nhìn và thành công khi thu hút người dùng. Tuy nhiên, kết quả vẫn thua lỗ lớn trong nhiều năm vì đầu tư quá nhiều. Grab vẫn lỗ ròng 1 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm dù cải thiện về mặt lợi nhuận.

Cuối tháng 9, Grab đã tổ chức ngày hội nhà đầu tư đầu tiên ở trụ sở, có sự góp mặt của hàng chục nhà phân tích và nhà đầu tư từ khắp nơi trong khu vực. Đó cũng là lần đầu tiên mà công ty kinh doanh thua lỗ lại cam kết sẽ hòa vốn ở cấp độ tập đoàn trong 6 tháng cuối năm 2024.

Alex Hungate, Giám đốc vận hành của Grab đã vạch ra hàng loạt các sáng kiến mới với dự án GrabUnlimited là trọng tâm. Người dùng bỏ ra khoản phí vài USD/ tháng và có thể sắp xếp chỉ đi với những tài xế có đánh giá tốt.

Chương trình này nêu bật sự đổi mới của Grab trong cách chăm sóc khách hàng cũ hơn là thu hút người dùng mới, qua đó giảm việc đốt tiền cho các ưu đãi. Khoản khuyến mãi của Grab trong quý III năm nay đã đạt tới 311 triệu USD, và đây cũng là một lý do khiến công ty lỗ 572 triệu USD.

Theo nhận định của Grab, tổng giá trị của 1 giao dịch được triển khai thông qua GrabUnlimited cao gấp 2,4 lần so với không đăng ký. Hoạt động kinh doanh giao hàng được kỳ vọng sẽ hòa vốn quý II năm sau nhờ chương trình đăng ký này.

Thế nhưng, khoản đầu tư của công ty đối với dịch vụ vay trực tuyến có thể đạt đỉnh vào năm sau và cần 3 năm nữa mới hòa vốn vì công ty đã khai trương hoạt động kinh doanh ngân hàng kỹ thuật số ở Singapore vào tháng 9 và có dự định gia nhập Indonesia và Malaysia trong năm tới.