Công nghệ 4.0 tại Việt Nam, cơ hội và thách thức trong thời đại mới

Trong bối cảnh phát triển và hội nhập, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Việt Nam xác định tập trung phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo AI- một mũi nhọn đã được dự báo sẽ trở thành ngành công nghệ đột phá nhất trong tương lai, là một trong những đại diện tiêu biểu để dẫn dắt công nghệ 4.0.

Những sản phẩm bước đầu

Tại Việt Nam, mặc dù trí tuệ nhân tạo mới xuất hiện trong khoảng thời gian vài năm trở lại đây, nhất là khi cuộc cách mạng công nghệ 4.0 lan đến Việt Nam, và những công ty trong nước cũng đã nhanh chóng "bắt sóng" xu hướng AI của thế giới và bước đầu có những sản phẩm cụ thể.

Việt Nam đã biết đến AI qua những ứng dụng rất nhỏ như máy ảnh tự nhận dạng khuôn mặt, trợ lý ảo trên smartphone, xe tự lái, Zalo Brain và Zalo Assistant của VNG, robot Nano của FPT ...

Đặc biệt, AI đang là xu hướng mới, hứa hẹn thay đổi nâng cấp hoàn toàn bộ mặt các doanh nghiệp có ứng dụng AI cũng như đóng góp vào nền kinh tế Việt Nam. Các công ty công nghệ hàng đầu Việt Nam hiện nay đều đã bắt tay vào nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI cho những sản phẩm của mình.

Có thể kể tới thành quả của các kỹ sư và nhà khoa học Zalo AI trong năm qua chính là trợ lý ảo Ki-Ki. Sự khác biệt của Ki-Ki so với những trí tuệ nhân tạo do các hãng công nghệ trên thế giới nằm ở khả năng nhận diện khá tốt giọng nói của người Việt và Ki-Ki có thể trả lời bằng giọng đặc trưng của cả ba miền Bắc, Trung, Nam khá tự nhiên...

Viettel cũng là một doanh nghiệp Việt đã đầu tư mạnh vào lĩnh vực AI. Trung tâm không gian mạng VTCC của tập đoàn này đã được thành lập và AI là một trong những lĩnh vực trọng tâm nghiên cứu. Đến nay, VTCC.AI đang phát triển công nghệ nhận diện giọng nói, xử lý ngôn ngữ tự nhiên dành cho tiếng Việt.

Nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo của người Việt cũng đã tạo được tiếng vang trên thị trường quốc tế. Một trong những startup nổi bật của người Việt trong 3 năm qua là ELSA - một ứng dụng luyện phát âm tiếng Anh do Văn Đinh Hồng Vũ sáng lập, đã lọt top 5 ứng dụng AI toàn cầu.

Điểm nhấn của ELSA chính là ứng dụng AI để nhận diện giọng nói rất chính xác, nhờ đó có thể phân tích giọng đọc của người dùng, chỉ ra những điểm chưa đúng trong phát âm, từ đó chỉnh sửa để chuẩn hơn.

Những khía cạnh khác trong đời sống như giao thông, giáo dục, sức khỏe đều có thể được cải tiến dần dần khi ứng dụng AI. Hiện tại, với lĩnh vực giáo dục có những hệ thống ứng dụng AI để đồng hành, hỗ trợ từng học viên. Vì vậy, công việc của các giáo viên trở nên nhẹ nhàng hơn, khi trong mỗi lớp có đến 50, 60 học viên.

AI cũng đang hỗ trợ đắc lực trong lĩnh vực giao thông. Xe tự lái bằng AI tự động tránh người, tự động tránh vật cản đang được sử dụng ở trong khu đô thị Ecopark. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, AI giám sát camera giao thông, điều chỉnh tín hiệu đèn.

Còn với phạm vi toàn quốc, hệ thống giám sát hành trình do Tổng cục đường bộ đặt hàng hiện đang theo dõi khoảng một triệu xe khách, xe kinh doanh vận tải.

Đây là hệ thống giám sát hành trình có phạm vi rất lớn, và nếu không có sự hỗ trợ của AI, việc giám sát này sẽ trở nên rất khó khăn.

Trong lĩnh vực y tế, ứng dụng AI cũng đang là nhu cầu quan trọng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, khắc phục các rủi ro, giảm quá tải bệnh viện, quản lý và vận hành các sản phẩm và thiết bị y tế.

Những năm qua, Bộ Y tế Việt Nam luôn quan tâm, thúc đẩy việc áp dụng công nghệ mới nói chung và AI nói riêng trong các chuyên khoa, chuyên ngành y tế và trong công tác quản lý.

Có thể kể đến, Bệnh viện nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115 TP Hồ Chí Minh là 2 bệnh viện đầu tiên ở Việt Nam ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo Rapid trong chẩn đoán và điều trị đột quỵ.

Gần đây, có Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ)  bệnh viện đầu tiên khu vực phía Bắc, đã triển khai ứng dụng công nghệ tiên tiến này. Như vậy, ngoài Thái Lan, Indonesia, Việt Nam là quốc gia thứ 3 ở Đông Nam Á sở hữu bản quyền phần mềm AI này....

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, Việt Nam có nhiều tiềm năng để ứng dụng AI trong giải mã gene, xây dựng bản đồ gene người Việt…

Thách thức không nhỏ

Mặc dù ứng dụng AI đang là xu hướng tất yếu và có nhiều tiềm năng lớn như vậy, nhưng theo lời Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Bùi Thế Duy, Việt Nam đang đối mặt với khá nhiều thách thức và khó khăn để phát triển lĩnh vực này. 

So với các nước đi đầu về công nghệ AI như Nhật Bản, châu  u, thì Việt Nam đi sau rất nhiều, các nhóm nghiên cứu của Việt Nam ở trong lĩnh vực công nghệ thông tin chưa kết hợp được với nhau để tạo ra sản phẩm lõi cho AI. Thêm nữa, ở Việt Nam, nhiều cộng đồng AI đã hình thành, nhưng phần lớn do tư nhân tự làm. 

Các tập đoàn lớn như FPT, Vingroup, Viettel, CMC đang nghiên cứu, phát triển AI phục vụ các sản phẩm khoa học công nghệ. Tuy nhiên, các cộng đồng AI hiện chưa thể kết nối với nhau.

Ngành công nghệ đột phá

Tại Ngày hội Trí tuệ nhân tạo diễn ra vào tháng 9/2019, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng bày tỏ rõ ràng trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo AI có bước phát triển mạnh. Năm 2018, ngành công nghiệp AI tăng trưởng hơn 70% so với năm trước đó, tương đương 200 tỷ USD.

AI có khả năng sẽ trở thành công nghệ đột phá nhất trong 10 năm tới và cần phải thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết ngành công nghiệp trí tuệ nhân tạo toàn cầu đã có những bước phát triển vượt bậc. Việt Nam xác định công nghệ AI sẽ là một trong các công nghệ đột phá, mũi nhọn. 

Để thúc đẩy phát triển công nghệ AI, Chính phủ giao Bộ Kế hoạch & Đầu tư xây dựng Chiến lược quốc gia về Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trong dự thảo Chiến lược đang được lấy ý kiến để hoàn thành, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã đặt AI là một trong các ngành công nghệ ưu tiên hàng đầu cần tập trung các nhóm chính sách để thúc đẩy phát triển.

Theo đó, nguồn nhân lực nhân sự là một trong những ưu tiên hàng đầu, gồm Nâng cao chất lượng trong việc đào tạo đại học; xây dựng trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ 4.0; khuyến khích áp dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp; ưu tiên đầu tư nghiên cứu và phát triển thông qua các quỹ khoa học công nghệ, các trung tâm đổi mới sáng tạo.

Hiện nay, Bộ Kế hoạch & Đầu tư có nhiều hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, trong đó có AI. Theo đó, Bộ Kế hoạch & Đầu tư tập trung khơi thông nguồn vốn cho AI qua các quỹ đầu tư trong nước và quốc tế.

Như tại sự kiện Vietnam Venture Summit vào tháng 6/2019, 18 quỹ đầu tư quốc tế và trong nước đã cam kết đầu tư 425 triệu USD cho các startup Việt trong 3 năm tới. Đồng thời, Bộ cũng đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực, năm 2018 đánh dấu sự kiện mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam được thành lập, quy tụ các chuyên gia công nghệ và cộng đồng AI.

Thời gian tới, Bộ Kế hoạch & Đầu tư sẽ mở rộng và phát triển mạng lưới tri thức AI người Việt ở một số quốc gia khác, cũng như thành lập quỹ Global Fund cho mục đích đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa tri thức người Việt vươn tầm ra thế giới. Đặc biệt, Bộ sẽ hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với mục tiêu quyết tâm thành lập Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.