Chuyên gia nhận định: Khó đoán lãi suất điều hành năm 2023 

Dự báo lãi suất điều hành tiếp tục tăng 

Theo vneconomy.vn, trong năm 2022, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có những quyết định chính xác cho lời giải “bài toán” lựa chọn giữa ổn định tỷ giá hay ổn định lãi suất, hoặc giữa kiềm chế lạm phát hay phát triển kinh tế là việc rất khó khăn. Tuy nhiên, đến năm 2023, bài toán này đã xuất hiện thêm nhiều biến số mới cần được giải quyết.

Chứng khoán Mirae Asset mới đây đã công bố báo cáo chiến lược mới năm 2023. Theo đó, báo cáo chỉ ra nền kinh tế Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức như lạm phát cao, chỉ số sản xuất thấp do nhu cầu xuất khẩu tới các thị trường khách hàng lớn đang giảm, đồng tiền nội tệ suy yếu. 

Tác động tích cực của việc thu hút FDI tiếp tục duy trì góp phần làm dịu tỷ giá hối đoái ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, các biện pháp thắt chặt tiền tệ dự kiến sẽ không thay đổi trong ngắn hạn. 

Trong năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã có 2 lần tăng lãi suất điều hành với mức tăng tổng cộng 2%, việc có tăng lãi suất trong thời gian tới vẫn đang được bỏ ngỏ. Triển vọng kinh tế chưa khả quan khuyến khích cả doanh nghiệp và cá nhân giảm sử dụng đòn bẩy tài chính, đặc biệt là vay nợ cho các nhu cầu như mở rộng kinh doanh hay mua sắm tài sản. Từ những yếu tố này Mirae Asset cho rằng, Ngân hàng Nhà nước có nhiều khả năng sẽ không đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao như các năm trước ở mức 14%. 

Nhóm nghiên cứu của Mirae Asset đưa ra nhận định mức lãi suất điều hành của Việt Nam hiện mới chỉ ngang bằng so với thời điểm trước dịch. Trong khi đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn đang có kế hoạch tăng lãi suất điều hành trong 2023 với mức đỉnh kỳ vọng 5,1%. 

"Vì vậy, nhiều khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục tăng lãi suất trong nước nhằm ổn định tỷ giá với dự báo thặng dư thương mại chưa khả quan trong quý 4/2022, trong khi dự trữ ngoại hối cần được hạn chế sử dụng để can thiệp vào tỷ giá hối đoái trong dài hạn", nhóm nghiên cứu tại Mirae Asset nhận định.

Công ty Chứng khoán Tienphong (TPS) cũng có chung quan điểm rằng trong thời gian tới, ngoài yếu tố thâm hụt cán cân vãng lai, thì những động thái của Fed về lãi suất của Mỹ và những yếu tố lạm phát trong nước sẽ có tác động khá lớn tới sự điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước. Mặc dù, Fed đã phát đi một số tín hiệu về việc giảm tốc tăng lãi suất trong thời gian tới, tuy nhiên chưa có gì là chắc chắn bởi quyết định của cơ quan này phụ thuộc rất nhiều vào bối cảnh kinh tế toàn cầu. 

Sự phục hồi và mở cửa trở lại nền kinh tế của Trung Quốc và xu hướng dịch chuyển nhà máy từ khu vực châu Âu sang Mỹ sẽ là những yếu tố gây khó khăn cho Fed trong việc kiểm soát lạm phát và giảm tốc tăng lãi suất trong năm 2023. 

Tình hình kinh tế trong nước đang cho thấy, mặc dù cán cân vãng lai đã được cải thiện, nhưng tổng thể thâm hụt rất lớn ở quý III/2022 và khả năng cán cân vãng lai và cán cân tổng thể tiếp tục thâm hụt ở quý 4 vẫn có thể xảy ra. Một số yếu tố quan trọng nữa là lạm phát cơ bản bắt đầu tăng mạnh kể từ tháng 10 và vượt qua lạm phát chung.

Những chỉ số này cho thấy lạm phát đang bắt đầu lan tỏa tới hầu hết các ngành trong nền kinh tế, đặc biệt là ngành vật liệu xây dựng, ăn uống, giáo dục… Ngoài ra, việc tăng giá điện cũng sẽ tiếp tục gây áp lực cho lạm phát trong ít nhất là 1 năm tới. 

Do đó, việc điều chỉnh giá xăng không còn là công cụ hiệu quả cho các nhà điều hành kiểm soát lạm phát. Nhóm nghiên cứu của TPS chỉ ra rằng, sắp tới Ngân hàng Nhà nước khả năng cao sẽ tiếp tục tăng lãi suất huy động. “Năm 2023, Fed có thể có 2 đến 3 lần tăng lãi suất, tức là Ngân hàng Nhà nước có khả năng cũng phải tăng lãi suất điều hành thêm 2 – 3 lần, trung bình mỗi lần khoảng 1%. Đỉnh lãi suất điều hành có thể sẽ rơi vào giữa quý 2/2023, với mức tăng từ 2 - 3 điểm phần trăm so với mức lãi suất điều hành hiện tại”, nhóm nghiên cứu của TPS nhận định.

Về chính sách điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong năm 2023 cũng được nhiều tổ chức quốc tế đưa ra dự báo tiếp tục tăng. Theo chuyên gia của HSBC, lạm phát lõi tăng, giá nguyên liệu thô cũng tăng, chu kỳ lãi suất sẽ còn tiếp tục. HSBC dự báo Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng lãi suất tái cấp vốn 0,5 điểm phần trăm trong quý I/2023 và quý II/2023, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 7% vào giữa năm 2023. 

Standard Chartered cũng dự báo, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tăng lãi suất thêm 1 điểm phần trăm vào quý I/2023, sau đó giữ nguyên đến cuối năm 2024 nhằm duy trì sự ổn định. 

Những quan điểm trái chiều 

Trong báo cáo chiến lược năm 2023 mới được công bố của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), tính đến đầu tháng 12/2022, lãi suất huy động bình quân đã tăng từ 2,0 - 2,5 điểm phần trăm so với cuối năm 2021 và cao hơn 0,6 - 1,2 điểm phần trăm so với trước đại dịch Covid-19. Tại các ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân, mức tăng lãi suất cao nhất ở các kỳ hạn 6 tháng và 9 tháng. 

VDSC cho rằng, mặt bằng lãi suất cho vay phổ biến trong nền kinh tế hiện đang tiệm cận về mức lãi suất của năm 2013. Nhằm “kìm” đà tăng lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế, có thể Ngân hàng Nhà nước sẽ không tăng lãi suất điều hành trong năm 2023. 

Nguyên nhân là do chính sách tiền tệ của Việt Nam là chính sách đa mục tiêu, trong đó có những cặp mục tiêu là song hành (tỷ giá và lạm phát), cũng có những mục tiêu xung đột (tỷ giá và lãi suất). 

Trong năm 2022, ưu tiên của chính sách tiền tệ là kiềm giữ đà tăng của tỷ giá trước áp lực từ việc Fed thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh và mạnh, thông điệp xuyên suốt là kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, bắt đầu từ quý cuối cùng của năm, chính sách tiền tệ chuyển sang ưu tiên cho việc đảm bảo thanh khoản cho hệ thống và kiểm soát cuộc đua lãi suất huy động. 

Trên cơ sở đó, trong năm 2023, VDSC nhận định ưu tiên của chính sách tiền tệ sẽ dịch chuyển theo hướng kìm đà tăng lãi suất trong nền kinh tế để hỗ trợ cho đà tăng trưởng kinh tế, đồng thời đảm bảo sự ổn định của hệ thống (hỗ trợ thanh khoản, tránh xảy ra đổ vỡ và mất niềm tin đối với hệ thống ngân hàng). 

Để thực hiện các mục tiêu này, Ngân hàng Nhà nước sẽ phải đánh đổi một số mục tiêu ổn định và an toàn dài hạn để giải quyết vấn đề ngắn hạn. Mục tiêu lạm phát trong năm 2023 được nới lỏng lên 4,5% và được chia sẻ bởi chính sách tài khóa trong khi điều hành tỷ giá  kỳ vọng sẽ bớt áp lực hơn. 

''Lãi suất điều hành sẽ không chạy theo lãi suất thị trường với định hướng kiềm chế lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, kiểm soát đà tăng lãi suất để đảm bảo an toàn hệ thống, đặc biệt trong bối cảnh vấn đề nợ xấu tăng sẽ nổi cộm hơn trong năm 2023'', VDSC cho biết.

VDSC kỳ vọng tiền gửi ở khu vực dân cư hồi phục nhờ lãi suất huy động tăng, bong bóng đầu cơ đất đai không còn, kênh đầu tư vàng, USD hạ nhiệt, thị trường trái phiếu, cổ phiếu bớt hấp dẫn. 

Lãi suất huy động của các ngân hàng thương mại trong năm tới sẽ tiếp tục có sự phân hóa bởi 3 nguyên nhân chính. Một là cạnh tranh lãi suất giữa các ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân để giải quyết vấn đề thanh khoản. Hai là định hướng điều hành của Ngân hàng Nhà nước trong việc điều hướng đà tăng lãi suất huy động tại các ngân hàng quốc doanh. Ba là cạnh tranh giữa các ngân hàng trong việc thu hút tiền gửi khi dòng tiền nhàn rỗi chấp nhận dịch chuyển đến nơi có lãi suất tiền gửi thấp hơn nhằm hạn chế rủi ro.