Chân dung "vua bánh kẹo Việt" Trần Kim Thành: Vất vả gây dựng Kinh Đô từ 3 chỉ vàng, quyết định bán đứa con tinh thần nhưng cái kết bất ngờ

Tại Việt Nam, mỗi khi nhắc đến bánh kẹo là không thể không nhắc đến thương hiệu Kinh Đô. Đây chính là "gương mặt thân quen" với mọi gia đình, gắn bó mật thiết với tuổi thơ ngọt ngào của thế hệ. Và đứng sau thành công của thương hiệu này chính là anh em doanh nhân người Việt gốc Hoa Trần Kim Thành. Ông đã dày công gây dựng đồng thời đưa Kinh Đô lọt vào TOP những thương hiệu mạnh Việt Nam trước khi quyết định bán đi đứa con tinh thần cho doanh nghiệp ngoại vào năm 2015. 

Bánh kẹo kinh đô từng vang bóng một thời

Ít ai biết rằng đế chế bánh kẹo Kinh Đô lẫy lừng được doanh nhân Trần Kim Thành gây dựng nên từ nguồn vốn chỉ vỏn vẹn có 3 chỉ vàng và một lò bánh mì tự thân. Không những thế, câu chuyện khởi nghiệp của ông cùng 3 đứa con của mình cũng được xem là một hành trình dài với nhiều thách thức đáng được học hỏi. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống sản xuất bánh kẹo với mong ước ngày bé của "vua bánh kẹo Việt" Trần Kim Thành chính là tìm tòi, khám phá những lĩnh vực khoa học thay vì trở thành doanh nhân. Thời điểm vào đại học, ông đã theo học ngành vật lý để tiếp tục nuôi dưỡng giấc mơ đó. Tuy nhiên, chính tính cách ưa thích sự thử thách của bản thân đã thúc đẩy ông rẽ hướng và dấn thân vào con đường kinh doanh. Với mục đích theo đuổi tham vọng của bản thân, ông đã tìm mọi cách để thuyết phục gia đình cho ra ngoài kinh doanh nhưng lại không được tán thành. Chính vì thế mà mỗi lần muốn làm việc riêng thì ông đều phải lo chu toàn việc trong nhà mới được đi. Cũng tại thời điểm đó, ông đã cùng với người anh em Kao Siêu Lực (CEO ABC Bakery) đi bán hột mì nhưng sau một thời gian đã bị thua lỗ. Cũng từ lần thất bại đó, với 3 chỉ vàng dành dụm trong tay, ông Thành đã tự xây lò và thử nghiệm làm bánh nhiều lần rồi nhờ mọi người đánh giá và góp ý. Ông đã thử và sửa sai liên tục trong thời gian 6 tháng để hoàn thiện được sản phẩm. Và cũng chính sự kiên trì và bền bỉ đó, ông đã có 3 đơn hàng 3kg bánh đầu tiên. Đến khi công xưởng đã dần ổn định, ông Thành đã cùng với em trai tìm đầu ra, phân phối cho bốn đại lý lớn, thân quen tại Miền Tây rồi sau đó là tìm đến những nhà phân phối khác để mở rộng khắp Việt Nam. 

Vào năm 1993, tiếp nối sự thành công có được, ông Thành đã chính thức sáng lập công ty xây dựng và chế biến thực phẩm Kinh Đô. Thời điểm đó, Kinh Đô chỉ là một phân xưởng nhỏ tại Phú Lâm, Quận 6 với số vốn đầu tư 1,4 tỷ đồng. Ngoài làm bánh, công ty còn lấn sân sang làm snack và nhanh chóng đánh bật sản phẩm snack của Thái Lan ra khỏi thị trường và sau đó đã dần thâm nhập vào thị trường bánh cookie, cracker, bánh trung thu,... 

Năm 1998, bắt nhịp với ngành hàng bánh kẹo sôi động, Kinh Đô đã chính thức gia nhập vào thị trường với sản phẩm bánh trung thu. Có thể nói rằng đây chính là sản phẩm mang tính bước ngoặt trên chặng đường phát triển của Kinh Đô nếu ở ngành hàng bánh kẹo, Kinh Đô chiếm hơn 30% thị phần với riêng sản phẩm bánh trung thu. Ở thời điểm đỉnh cao, Kinh Đô đã chiếm lĩnh hoàn toàn thị trường với hơn 70% thị phần tại Việt Nam. 

Đến năm 2001, Kinh Đô đã chính thức chuyển thể từ Công ty TNHH sang hình thức Công ty Cổ phần Kinh Đô với số vốn điều lệ 150 tỷ đồng. Năm 2003, Kinh Đô đã tiến hành mua lại thương hiệu kem Wall's từ Tập đoàn Unilever và thành lập Công ty Cổ phần kem Kido đồng thời cũng chứng thức gia nhập vào ngành hàng đông lạnh. 

Năm 2004, khi phất lên từ việc kinh doanh bánh kẹo, vị doanh nhân này đã cùng với em trai lấy lợi nhuận thành lập Công ty Cổ phần Địa ốc Kinh Đô và Công ty Cổ phần Kinh Đô Bình Dương. Song song với đó là đưa cổ phiếu NKD của Kinh Đô miền Bắc niêm yết trên sàn chứng khoán. Biểu tượng của Kinh Đô chính là hình vương miện màu đỏ. Khởi nguồn là một công ty gia đình, đến hiện tại Kinh Đô đã được biết đến là một trong những doanh nghiệp M&A tiêu biểu. Chưa kể đến việc  đầu tư chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm và đa dạng sản phẩm phục vụ người tiêu dùng thì thương hiệu bánh kẹo này đã "bám rễ" sâu vào tâm trí của người tiêu dùng Việt Nam và xưng vương trên thị trường. Hơn thế, cứ hễ nhắc đến bánh kẹo là người ta nghĩ ngay đến Kinh Đô.

Quyết định từ bỏ danh hiệu ngôi vương

Vào đầu năm 2014, Kinh Đô vẫn được mệnh danh là một ông hoàng trong ngành bánh kẹo Việt Nam. Nhưng kể từ thời điểm tháng 10/2014, đế chế này đã chính thức chia tay mảng bánh kẹo vốn được coi là linh hồn của công ty khi tiến hành bán đến 80% cổ phần cho Tập đoàn Mondelez International với giá 370 triệu USD (7.846 tỷ đồng). Đến tháng 7/2015 đã tiếp tục bán nốt 20% cổ phần. Sau khi thương vụ được hoàn tất, phía Mondelez International đã đổi tên thương hiệu Kinh Đô thành Mondelez Kinh Đô. Và Công ty Cổ phần Kinh Đô được đổi tên thành Công ty Cổ phần Tập đoàn KIDO vào tháng 10/2015. Quyết định từ bỏ ngôi vương ngành bánh kẹo, việc từ  bỏ ngôi vương mùa trung thu là nước đi được đánh giá là táo bạo của hai anh em Trần Kim Thành - Trần Lệ Nguyên khiến cho giới tài chính bất ngờ và không khỏi nuối tiếc. Thế nhưng chính động thái này lại thể hiện quyết tâm chuyển đổi lĩnh vực của KIDO - đó là gia nhập vào ngành hàng thực phẩm và gia vị có quy mô 193.500 tỷ đồng. Chủ tịch Trần Kim Thành lý giải về quyết định mang tính cách mạng trên như sau: "Dù đang dẫn đầu thị trường trong nước ở ngành hàng bánh kẹo nhưng KIDO nhận thấy ngành hàng này hiện không còn nhiều cơ hội phát triển như những năm đầu mới thành lập công ty, nên đã tìm kiếm cơ hội đầu tư vào một số ngành hàng khác theo chiến lược "thực phẩm và các sản phẩm thiết yếu (Food & Flavor)". 

Vị Chủ tịch này chia sẻ: "Tôi chủ động rao bán chứ không phải bị thâu tóm. Tôi không hài lòng với lợi nhuận 6.000 tỷ, mà phải 20.000-30.000 tỷ. Nhưng tôi đã 60 tuổi rồi, với kinh nghiệm đã có của mình, chỉ dừng ở 6.000 tỷ thôi. Phải M&A để tăng lợi nhuận. Hy vọng đến năm 2017 các bạn sẽ thấy rõ kết quả của sự chuyển mình này như thế nào". Khi nói về quyết định tập trung nguồn lực đầu tư vào ngành hàng thực phẩm và gia vị, ông Trần Lệ Nguyên - Phó Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ cho hay, bởi KIDO có thể tận dụng được hệ thống kênh phân phối dày đặc hiện đang có mặt trên khắp cả nước. Đây được xem là lợi thế lớn nhất giúp cho công ty nhanh chóng đưa sản phẩm ra thị trường. Dù thế thì hay nay sau khi bán mảng bánh kẹo, KIDO có những lúc lâm vào cảnh khó khăn, chông chênh khi lợi nhuận giảm sút bởi các ngành nghề mới chưa đem lại kết quả. Công ty cũng gấp rút việc tìm kiếm các kênh đầu tư mới từ ngân hàng, chứng khoán cho đến ngành hàng thực phẩm thiết yếu để bù đắp sự thiếu hụt nhưng cũng không thực sự thành công. May mắn, mảng kem và dầu ăn khá phát triển cung giúp đóng góp hơn 90% vào cơ cấu doanh thu của Tập đoàn. Và khi những bước tiến mới của KIDO không thực sự gây được tiếng vang lớn thì nhiều người vẫn nhắc đến thương vụ bán con của vua bánh kẹo Việt với sự tiếc nuối, hy vọng về việc KIDO quay lại mảng bánh kẹo. 

Sự trở lại của thương hiệu đình đám 

Cũng giống như kỳ vọng, nhân duyên của KIDO và ngành bánh kẹo chưa bao giờ chấm dứt khi công ty vẫn lất và bán dùm bánh trung thu của Mondelez Kinh Đô bởi vì các đối tác thân thiết tìm đến. Chưa kể đến việc, nhờ nhận được sự quan tâm và ủng hộ từ nhiều phía cổ đông, nhà đầu tư cũng như người tiêu dùng nên KIDO quyết định quay lại ngành bánh trung thu ngay 2020 khi mà thời điểm cam kết 5 năm không được tham gia thị trường bánh kẹo giữa KIDO và đối tác ngoại hiệu lực. Cũng trong lần trở lại lần này, KIDO sẽ tiến hành đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu bánh trung thu Kingdom với mục tiêu đánh trúng mùa tiêu thụ bánh kẹo sôi động nhất năm. Và đây cũng được xem là kế hoạch khôn ngoan khi tận dụng dư âm cũ để giới thiệu mới đến người tiêu dùng. Ngoài ra, khi thị trường bánh kẹo đã có nhiều thay đổi, KIDO cũng đổi mới và chọn những sản phẩm có nhu cầu lớn, không đi theo hướng đại trà như trước đây. Chi tiết, bên cạnh các dòng bánh khô, KIDO đã đẩy mạnh hơn các sản phẩm bánh tươi bởi vì mức độ cạnh tranh trên thị trường của các loại bánh này chưa thực sự gay gắt. Hơn thế, các sản phẩm ngoại nhập cũng khó có thể cạnh tranh bởi hàng tươi không thể vận chuyển xa và dài ngày. 

Cũng thay vì tung ra các dòng sản phẩm truyền thống thông thường thì công ty đã chọn cách đưa ra các dòng mới, hướng đến nhóm khách hàng cung cấp, sành điệu. Và trong lần trở lại này thì hãng cho ra mắt 3 nhóm sản phẩm bánh mì hoa cúc, bánh trân châu lava trứng muối cùng bánh chà bông sốt Singapore. 

Theo ban lãnh đạo của KIDO, với những kế hoạch đổi mới của mình thì công ty kỳ vọng có thể trở thành doanh nghiệp bánh kẹo lớn thứ 2 của ngành - chỉ đứng sau Mondelez Kinh Đô.

Kết quả kinh doanh trong 9 tháng đầu năm 2021, mặc dù ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 doanh thu thuần của KIDO vẫn đạt 7.444 tỷ đồng, hoàn thành 65% kế hoạch năm, so với cùng kỳ năm trước tăng 24%. Lợi nhuận trước thuế của công ty đạt 480 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2020 tăng 42%. Còn lợi nhuận sau thuế ghi nhận 488 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước tăng mạnh 92%.