Bộ Xây dựng kiến nghị xử lý nghiêm việc trục lợi đấu giá đất

Kết quả trúng đấu giá đất tại một số địa phương không quá cao 

Thời điểm cuối tháng 12/2021, Bộ Xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng đã chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nghiên cứu, đánh giá các tác động có kết quả trúng đấu giá quyền sử dụng đất trong thời gian vừa qua. Đặc biệt là các trường hợp có kết quả trúng đấu giá cao bất thường, cao hơn rất nhiều giá khởi điểm đến mặt bằng giá đất, nhà ở, đến thị trường nhà ở, bất động sản. 

Bộ Xây dựng đã phối hợp với Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường), Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính), Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) trao đổi, đánh giá sơ bộ về các quy định pháp luật liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất cũng như nhận định một số ảnh hưởng, tác động và nghiên cứu hướng đề xuất giải quyết đối với trường hợp có kết quả trúng đấu giá bất thường.

Kết cả cho thấy các địa phương đã tích cực đẩy mạnh áp dụng hình thức đấu giá để giao đất, cho thuê đất với các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Điều này đã giúp hạn chế được tình trạng tiêu cực, thất thoát tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, góp phần bổ sung nguồn thu lớn cho ngân sách địa phương. Tạo sự bình đẳng, bảo vệ quyền lợi, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia. 

Trong đó, kết quả trúng đấu giá bình quân ở nhiều địa phương không quá cao so với khởi điểm như tại Sơn La tối đa cao hơn 85,68%, Cần Thơ mức giá tối đa cao hơn 53%, Tuyên Quang bình quân cao hơn 34,4%, Đồng Tháp tối đa cao hơn 24%, Đắk Nông tối đa cao hơn 50%, Bến Tre bình quân cao hơn 20%, Phú Yên tối đa cao hơn 17%, Lai Châu cao hơn khoảng 20%,...

Mặc dù vậy, trong thời gian qua cũng có một số hạn chế, tiêu cực trong việc đấu giá đất. Đó là hiện tượng “cò đấu giá”, “quân xanh-quân đỏ” trong quá trình tổ chức thực hiện đấu giá đất. Đặc biệt những đối tượng này lộng hành, thông đồng với nhau cố tình dìm giá, làm sai lệch kết quả đấu giá đất, gây mất an ninh, trật tự. Gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách của địa phương, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia đấu giá đất. 

Ngoài ra, trước một số cuộc đấu giá đất còn có tình trạng lộ thông tin về người đăng ký tham gia đấu giá. Tình trạng sử dụng các đối tượng “xã hội đen” đe dọa các cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá phải xin rút hồ sơ. Việc “dìm giá” đất do có sự thông đồng giữa Tổ chức tư vấn định giá với người tham gia đấu giá. Các hành vi này đã diễn ra trong quá trình đấu giá quyền sử dụng đất tại tỉnh Thái Bình vào năm 2020 và tại huyện Đông Anh (Hà Nội) vào năm 2021. 

Bộ Xây dựng cho biết: “Hiện tượng bỏ giá rất cao một số lô đất, rồi "bỏ cọc", tạo mặt bằng "giá ảo" để thao túng thị trường, mua đi, bán lại nhiều lô đất trúng đấu giá khác thu lợi bất chính diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi và thậm chí mang tính tổ chức”. 

Một số trường hợp trúng đấu giá đất với mức giá cao kỷ lục so với khởi điểm đã tác động đến thị trường bất động sản khu vực đó. Nổi bật là trường hợp trúng đấu giá đất tại Khu đô thị Thủ Thiêm (Thành phố Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh) của Tập đoàn Tân Hoàng Minh với mức giá hơn 2,4 tỷ đồng/m2 khiến dư luận “xôn xao”. Bên cạnh đó, 3 lô đất còn lại trong phiên đấu giá cũng có mức giá cao.

Mức giá trúng đã trở thành một lực đẩy vô hình khiến giá đất tại Thủ Thiêm nói riêng và TP Hồ Chí Minh nói chung có xu hướng tăng. Mặc dù giá rao bán đất tăng nhưng ghi nhận thực tế thì số lượng giao dịch bất động sản lại rất ít. Giá đất khiến giá bán nhà ở và chi phí đầu vào tăng cao. Các doanh nghiệp bất động sản khác khó có cơ hội đầu tư vào các dự án bình dân, giá rẻ mà buộc phải đầu tư vào các dự án ở phân khúc cao cấp cho tới siêu sang để phục vụ khách hàng có thu nhập rất cao thì mới có thể thu hồi vốn nhanh chóng và hiệu quả. 

Mức giá đất cao gây khó khăn cho công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án sử dụng đất vào mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế-xã hội; dễ kích động người dân bị thu hồi đất đã nhận tiền bồi thường hoặc chưa nhận tiền bồi thường khiếu nại đòi mức bồi thường cao hơn phương án bồi thường đã được phê duyệt, gây mất ổn định xã hội.

Còn đối với người dân, việc giá đất quá cao khiến đối tượng thu nhập từ thấp đến trung bình khó khăn trong việc sở hữu nhà ở. 

Xử lý nghiêm tình trạng trục lợi thông qua đấu giá đất 

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về những hệ lụy, tiêu cực đồng thời kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tư pháp, Tài chính tăng cường thanh tra, kiểm tra về đấu giá quyền sử dụng đất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đấu giá, có yếu tố trục lợi trong đấu giá quyền sử dụng đất.

Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo rà soát các tổ chức tín dụng cho các nhà đầu tư vay tiền tham gia đấu giá đất để đảm bảo an toàn tín dụng.

Bộ Xây dựng đã thực hiện nhiều hành động nhằm chấn chỉnh hoạt động đấu giá đất. Đó là tiến hành thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về kinh doanh bất động sản. Phối hợp với UBND cấp tỉnh tổ chức kiểm tra, rà soát các dự án kinh doanh bất động sản để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện việc thu hồi, đình chỉ, tạm dừng hoặc điều chỉnh, chuyển đổi, chuyển nhượng các dự án kinh doanh bất động sản.

Nghiên cứu đề xuất sửa Luật Kinh doanh BĐS 2014 để bổ sung các cơ chế, chính sách thực hiện điều tiết để thị trường bất động sản phát triển ổn định lành mạnh.

Nghiên cứu, sửa đổi các quy định của pháp luật hiện hành theo hướng quy định thống nhất hình thức, trình tự, thủ tục trong tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất; xác định giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất.

Bổ sung quy định về số tiền đặt trước khi tham gia đấu giá và số tiền đảm bảo thực hiện hợp đồng khi trúng đấu giá.

Quy định rõ thời hạn người, tổ chức trúng đấu giá phải nộp đủ số tiền trúng đấu giá để hạn chế tình trạng lợi dụng đấu giá đất để đầu cơ, “thổi giá” đất. Quy định về số tiền đặt trước khi tham gia đấu giá và số tiền đảm bảo thực hiện hợp đồng khi trúng đấu giá. 

UBND các tỉnh, thành phố tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với doanh nghiệp đấu giá tài sản; tăng cường mối quan hệ giữa tổ chức bán đấu giá với cơ quan công an để đảm bảo an ninh trật tự tại các cuộc đấu giá quyền sử dụng đất.