Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam có nhiều biến động vì lạm phát và một số yếu tố sau đại dịch

Nhu cầu tăng lên

Theo CafeF, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu vì lạm phát. Do đó, họ thường chuyển đổi dòng, loại sản phẩm sao cho phù hợp với túi tiền của mình. Tại Mỹ, người dân và nguồn thu nhập bị ảnh hưởng mạnh vì quốc gia này đã đối mặt với lạm phát tăng cao trong hơn 4 tháng.

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), người tiêu dùng có xu hướng dùng thực phẩm đóng hộp thay cho thực phẩm tươi vì thu nhập bị hạn chế. Bởi vậy, để giảm thiểu chi phí, một số người dân Mỹ đã chuyển sang mua cá ngừ đóng hộp thay vì hàng tạp hóa giá rẻ. Walmart là một trong những nhà bán lẻ lớn hàng đầu công bố kết quả hàng quý và hiệu quả kinh doanh khả quan hơn dự đoán trong quý 2 năm nay.

Theo bà Nguyễn Thị Vân Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP PRO (thuộc VASEP), người tiêu dùng đua nhau mua hàng giá rẻ vì lạm phát nên đã giúp doanh thu của Walmart tăng tới 65% so với thời điểm lạm phát chưa tăng mạnh. 

Không chỉ Mỹ mà thị trường châu Âu cũng đối mặt với tình trạng lạm phát tăng mạnh và người tiêu dùng cũng đang dành sự ưu tiên mua các sản phẩm có giá thành thấp hơn. Đây là một trong những cách vừa có thể đảm bảo dinh dưỡng lại vừa có thể giúp người tiêu dùng cân đối thu nhập. Trong số đó, Bỉ là một trong 7 thị trường gia tăng nhập khẩu cá ngừ của Việt Nam ở khoảng thời gian cả trước và trong thời kỳ lạm phát đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân.

Tổng cục Hải quan đưa ra thống kê rằng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ tới thị trường Bỉ ước tính đạt mức 13,7 triệu USD, tăng 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Bỉ chủ yếu nhập khẩu các sản phẩm thịt, cá ngừ đông lạnh HS0304 của Việt Nam trong số các sản phẩm cá ngừ. Con số này chiếm tới 91% tổng giá trị xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này.

Theo bà Nguyễn Thị Vân Hà, thị trường Bỉ vẫn phụ thuộc phần lớn vào nguồn cung cá ngừ từ các quốc gia thành viên châu Âu khác như Hà Lan mà không phải nhập khẩu từ các nguồn cung bên ngoài khối EU.

Thế nhưng, Vương quốc Bỉ đã phải đẩy mạnh nhập khẩu cá ngừ từ các quốc gia ngoài khối EU vì nhập khẩu từ các nguồn cung trong khối này ở những tháng đầu năm 2022 bị hạn chế.

Ngoài nhập khẩu từ 20 nguồn cung ngoài khối châu Âu, 3 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho thị trường Bỉ là Việt Nam, Ecuador và Philippines trong 8 tháng đầu năm nay. Hiện nay, nhập khẩu cá ngừ từ 3 nguồn cung này đều tăng mạnh, thế nhưng tốc độ tăng trưởng nhập khẩu từ thị trường Việt Nam cho thấy dấu hiệu chậm lại.

Dự báo liên quan đến biến động về giá

Nhu cầu tiêu dùng vẫn diễn ra mỗi ngày và người dân vẫn tiêu thụ thực phẩm dù là giá rẻ trong bối cảnh nền kinh tế của các thị trường khó tính như châu Âu và Mỹ vẫn còn ở giai đoạn điều chỉnh để ghìm cương lạm phát. 

Do đó, lựa chọn của người tiêu dùng vẫn là nguồn thực phẩm cung cấp chất đạm, nhất là sản phẩm cá ngừ. Tuy nhiên, nước Mỹ hiện đã áp dụng luật chống khai thác bất hợp pháp với ngư dân Mỹ, các nước có biển châu Âu và cũng giới hạn về mức độ khai thác thủy sản theo quy định chống khai thác bất hợp pháp của IUU. Theo đó, so với trước đây, nguồn cung cá ngừ khai thác từ các nước khác cũng có phần bị giới hạn, bởi vậy cá ngừ được cho là sẽ tăng giá trong thời gian tới.

Theo chia sẻ từ đại diện VASEP, giá cá ngừ vằn hiện nay đã tăng giá trong tháng 8 năm nay. Theo dự báo, cá ngừ sẽ tăng cao hơn ở tháng 9 so với tháng trước. Những quốc gia cung cấp nguồn cá ngừ nguyên liệu tới các thị trường nhập khẩu chế biến bao gồm Thái Lan, Philippines và Indonesia.

Cụ thể, so với tháng 8 năm nay, giá cá ngừ vằn nguyên con đông lạnh có thể đạt mức 1.800 USD/ tấn, tăng 200 USD/tấn tại Thái Lan. Các chuyên gia trong ngành cá ngừ đưa ra đánh giá về sự tăng giá này rằng nguyên nhân là do giá cá ngừ tại Manta (Ecuador) cao hơn và lệnh nghiêm cấm việc đánh bắt bằng thiết bị dẫn dụ cá (FADs) tại khu vực Trung Tây Thái Bình Dương (WCPO).
Ở một mặt khác, thay vì chuyển hàng tới Bangkok, một số đội tàu đánh bắt của Mỹ đã chọn cập cảng Malta để dỡ hàng. Kể từ ngày 1/7, lệnh cấm FADs tại khu vực WCPO chính thức có hiệu lực và lệnh này sẽ kéo dài cho tới thời điểm 31/9 hàng năm.

Tại khu vực Đông Nhiệt đới Thái Bình Dương (EPO), lệnh cấm “veda” cũng bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 29/7 và kéo dài 72 ngày. Thông thường, sẽ có một khoảng nửa đội tàu ngừng khai thác trong thời gian diễn ra lệnh cấm veda đầu tiên. Kể từ tháng 11, lệnh cấm veda lần 2 sẽ có hiệu lực và một nửa đội tàu còn lại sẽ dừng hoạt động trong thời gian này.

Trước tình trạng gia tăng của mức giá này, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã phải đối mặt với không ít trở ngại. Hải quan Việt Nam đưa ra thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ trong 8 tháng năm nay đạt hơn 729 triệu USD, tăng 52% so với cùng kỳ năm ngoái. Thế nhưng, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam lại đánh giá mức tăng trưởng này cho thấy sự chậm lại so với những tháng đầu năm nay. Bởi lẽ giá nguyên liệu cá ngừ biến động khi quy đổi sang tiền Đồng của Việt Nam là do sự biến động về tỷ giá của đồng USD và đồng euro.