VNDirect: Áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ tăng mạnh trong quý 2 và quý 3/2023

Theo Nhịp sống thị trường, báo cáo mới cập nhật của chứng khoán VNDirect ước tính rằng, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được phát hành trong quý 2/2022 chỉ đạt mức 3.619 tỷ đồng, so với quý liền trước đã giảm mạnh 95%, đồng thời giảm 99% so với cùng kỳ năm 2021. Đáng chú ý, chủ yếu là trái phiếu phát hành riêng lẻ, không có bất kỳ đợt phát hành trái phiếu công chúng nào. 

Trái phiếu phát hành giảm mạnh trong khoảng thời gian này được cho là đến từ 2 nguyên nhân chính. Thứ nhất, Nghị định 65/2022/NĐ-CP được ban hành vào ngày 16/9/2022 đã thắt chặt những quy định về cả phía cung cùng phía cầu đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp; thứ hai, niềm tin của nhà đầu tư đã giảm đáng kể sau khi cơ quan quản lý chỉ ra hàng loạt các sai phạm của doanh nghiệp phát hành.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong cả năm 2022 khá trầm lắng. Theo đó, tổng giá trị phát hành chỉ đạt 269.733 tỷ đồng, tương đương với mức giảm 64%. Đáng chú ý, chiếm đến 97% là trái phiếu phát hành riêng lẻ và đạt 261.934 tỷ đồng, trong khi đó trái phiếu phát hành ra công chúng đạt 7.799 tỷ đồng.

Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong quý đầu năm nay ước tính sẽ giảm 40% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 30.655 tỷ đồng. Tuy nhiên đến quý 2 và quý 3/2023, áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh với giá trị lần lượt đạt 93.139 tỷ đồng và 89.488 tỷ đồng, tương đương với mức tăng 169% và 50% so với cùng kỳ năm trước. Sau khi trải qua giai đoạn đầy thách thức này, giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong quý 4/2023 sẽ dần hạ nhiệt, về mức 59.571 tỷ đồng, so với quý trước chỉ tăng 33%. 

Trong năm 2023, cùng với sự bùng nổ của phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong giai đoạn 2019-2021, theo ước tính, tổng giá trị trái phiếu riêng lẻ đáo hạn lên đến khoảng 272.853 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng mạnh 77%. Trong đó, tỷ lệ trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của ngành Bất động sản cùng với Tài chính – Ngân hàng và các ngành khác lần lượt là 38% và 37%. Thống kê trên chỉ bao gồm các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong khoảng thời gian từ năm 2019 tới nay, đã bao gồm các doanh nghiệp phát hành đã thực hiện việc mua lại trái phiếu trước thời gian đáo hạn.

VNDirect nhận định, thời gian tới chi phí tài chính vẫn tiếp tục gia tăng trong khi lực cầu nội địa yếu đi, thị trường bất động sản ảm đạm. Do đó, các doanh nghiệp cũng đang có xu hướng hoãn hoặc là hủy kế hoạch mở rộng kinh doanh, nhu cầu vốn cũng vì thế mà giảm theo. Theo VNDirect, trong nửa đầu năm nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn tiếp tục trầm lắng. Đến nửa cuối năm, khối lượng phát hành sẽ đảo chiều và phục hồi đáng kể từ mức nền thấp của năm 2022 nhờ lợi nhuận của các doanh nghiệp đã phục hồi và ngày càng khởi sắc hơn. Đồng thời, lãi suất cũng ngày càng ổn định cùng cơ chế thị trường tốt hơn trước. 

Cần thời gian để thích ứng với các quy định mới

Đối với việc dẫn vốn dài hạn vào nền kinh tế, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã và đang đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh chính sách tiền tệ và phát hành trái phiếu bị thắt chặt, chi phí tài chính tăng cao, một số tổ chức phát hành có rất ít cơ hội để có thể tiếp cận nguồn vốn nhằm tái cơ cấu tài chính cũng như đáp ứng nghĩa vụ nợ ngắn hạn. Theo đó, những rủi ro về thanh khoản sẽ tập trung tại một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao, hay biến động theo chu kỳ, điển hình là lĩnh vực bất động sản. 

Đáng chú ý, một số vụ bắt giữ có liên quan đến những vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp cũng như sử dụng vốn không đúng mục đích của một số nhà phát triển bất động sản lớn như Vạn Thịnh Phát hay Tân Hoàng Minh càng khiến nhiều người lo ngại về năng lực thanh toán. Chiếm đến 1/3 khối lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, niềm tin của các nhà đầu tư cá nhân vào thị trường này đã chạm đáy. Điều này được thể hiện bằng việc nhiều nhà đầu tư đã bán “tháo” trái phiếu của bất kỳ tổ chức phát hành nào để thu tiền về tiền mặt. 

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, một số trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cũng đang được giao dịch với mức thấp hơn 4-5% mệnh giá cùng mức lợi suất hàng năm trong khoảng 10-12%. Tức là, người bán sẵn sàng chấp nhận mức chiết khấu trong khoảng 14-17%. 

Để xoa dịu tâm lý thị trường, các cơ quan chức năng đã đưa ra nhiều thông điệp cùng một số giải pháp để tháo gỡ khó khăn. Một trong số những giải pháp được mong đợi nhất là ban hành Nghị định 65 sửa đổi, thu hút tâm điểm thị trường. VNDirect cho rằng, để các thành viên tham gia thị trường (bao gồm nhà phát hành, tổ chức bảo lãnh/tư vấn và nhà đầu tư) thích ứng với các quy định mới sẽ phải cần thêm thời gian.