Vị thế của các Big Tech trong kinh tế Mỹ có đang lung lay?

Thời gian gần đây, hàng loạt các doanh nghiệp công nghệ ở Thung lũng Silicon công bố báo cáo tình hình kinh doanh kém khả quan trong bối cảnh kinh tế Mỹ đang đà giảm tốc, xung đột ở Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, lãi suất và lạm phát đều cao, và đại dịch COVID-19 bước sang năm thứ 3.

Những nguyên do đó đã khiến kỷ nguyên tươi đẹp của các doanh nghiệp công nghệ dần đóng lại và thay vào đó là giai đoạn của cắt giảm việc làm, ngừng tuyển dụng, tốc độ tăng trưởng chậm, các kế hoạch mở rộng kinh doanh bị trì hoãn. Tình cảnh u ám đó ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý của người lao động và khả năng thu hút nhân tài cho ngành công nghệ, đồng thời tác động xấu tới sự phát triển kinh tế cũng như năng lực đổi mới của nền kinh tế số 1 thế giới.

Ngày 23/5 vừa qua, công ty sở hữu ứng dụng mạng xã hội Snapchat đưa ra thông báo hạ dự báo doanh thu và lợi nhuận, đồng thời tuyên bố giảm tốc độ tuyển dụng. Chỉ 1 ngày sau, công ty quản lý ứng dụng gọi xe Lyft cũng cho biết sẽ hạn chế tuyển dụng nhân sự mới và tìm kiếm các biện pháp nhằm cắt giảm chi phí. Cuối tháng 5, “ông lớn” Microsoft tuyên bố ngừng tuyển dụng ở nhiều vị trí quan trọng.

Xu hướng không tuyển dụng các vị trí mới này duy trì tới đầu tháng 6, Giám đốc điều hành hãng xe điện Tesla Elon Musk đã thông báo trên Twitter của mình rằng hãng này cần cắt giảm 10% lực lượng lao động và ngừng tuyển dụng trên toàn cầu. Sàn giao dịch tiền điện tử Coinbase Global cũng tiếp tục tạm ngừng tuyển dụng tất cả các vị trí công việc mới do các điều kiện thị trường hiện tại.

Những tuyên bố tương tự xuất hiện ngày một nhiều và dần phủ lên nhiều công ty công nghệ trong nhiều tuần. Các “gã khổng lồ” như Amazon cũng đang có quá nhiều nhân công và nhà kho, trong khi hoạt động kinh doanh bị ảnh hưởng vì lạm phát tăng cao. Hay Meta (công ty mẹ của ứng dụng mạng xã hội Facebook) cũng đưa ra các thông báo ngừng tuyển dụng nhân viên mới và cắt giảm chi phí. 

Mạng xã hội Twitter lại tuyên bố “đóng băng” tuyển dụng mới, thậm chí rút lại các thông báo tuyển dụng trước khi ông Elon Musk thực hiện thương vụ mua lại nền tảng này. Hồi tháng 4, hãng Apple cũng cảnh báo hạn chế cho biện pháp phong tỏa tại Trung Quốc có thể khiến doanh thu của hãng thiệt hại khoảng 8 tỷ USD trong quý II/2022.

Công ty cung cấp dịch vụ phát video trực tuyến toàn cầu Netflix, tháng 5 vừa qua, cũng thông báo kế hoạch sa thải khoảng 150 nhân viên, sau khi báo cáo số lượng thuê bao đăng ký sử dụng Netflix bất ngờ giảm.

Những dự báo cùng tình hình thực tế không mấy khả quan của các doanh nghiệp công nghệ đã cho thấy sự thay đổi lớn của ngành công nghiệp từng được coi là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế số 1 thế giới

Tom Forte, nhà phân tích của ngân hàng đầu tư D.A. Davidson, nhận định rằng công nghệ không còn là lựa chọn chắc chắn (để đầu tư), do đang phải đối mặt với nhiều vấn đề không thuận lợi.

Anurag Rana, nhà phân tích cấp cao của Bloomberg Intelligence, cho biết, đồng USD mạnh lên thường "bào mòn" lợi nhuận của các công ty có hoạt động ở nước ngoài, với các công ty phần mềm lớn có đến hơn 1/3 doanh thu đến từ thị trường nước ngoài. Nhà đầu tư cũng có xu hướng "tháo chạy" khỏi cổ phiếu công nghệ, đặc biệt là sau khi hàng loạt công ty cảnh báo về rủi ro sóng gió sắp xảy ra đối với các Big Tech.

Trước tình hình sa thải nhân bắt đầu "ám ảnh" Thung lũng Silicon. Số cuộc thảo luận về vấn đề này trên lind - ứng dụng nhắn tin bảo mật dành cho nhân viên các công ty - đã tăng 13 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Các cuộc trò chuyện về nguy cơ bị sa thải cũng tăng tới 5 lần, đề tài suy thoái được nhắc  tới nhiều gấp 50 lần.

Tháng 5 vừa qua, tin đồn Meta sẽ sa thải hàng loạt nhân viên đã xuất hiện trên mạng xã hội, dẫn đến việc hashtag #metalayoff xuất hiện trên LinkedIn - trang mạng xã hội dành cho tìm kiếm việc làm, cơ hội hợp tác và kinh doanh. Hàng chục nhà tuyển dụng và các công ty đã dùng hashtag này để mời gọi ứng viên với các cơ hội việc làm thay thế. Người phát ngôn của Meta sau đó cho biết công ty không có kế hoạch cắt giảm nhân viên hiện tại.

Giới phân tích cho rằng, vị thế của ngành công nghệ đang bắt đầu lung lay. Theo số liệu của Layoffs - trang web chuyên tổng hợp những thông tin cắt giảm nhân sự của các công ty trên thế giới, hơn 126.000 nhân viên ngành công nghệ đã mất việc từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát.

Tình hình tồi tệ đến mức, một số nhân viên Twitter đang chuẩn bị tâm lý trước nguy cơ bị sa thải. Tháng 5/2022, Giám đốc điều hành Parag Agrawal đã gửi cho hơn 7.500 nhân viên của Twitter một ghi chú giải thích rằng mạng xã hội này sẽ bắt đầu phải cắt giảm chi phí đi lại, tiếp thị và tổ chức sự kiện, với các nhà quản lý được yêu cầu "quản lý chặt chẽ ngân sách và ưu tiên những gì quan trọng nhất".

Những Big Tech khác như Meta hay Uber cũng đang phải hứng chịu những ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Dù vậy, tình hình hiện nay được đánh giá là không tồi tệ như giai đoạn “bong bóng công nghệ” hồi đầu thập niên 2000. Sự khác biệt là đại dịch đã cho thấy tầm quan trọng và sự cần thiết của nhiều sản phẩm công nghệ trong đời sống, giúp các công ty xây dựng khả năng chống chịu với các cú sốc kinh tế tốt hơn.

Theo ông Russell Hancock, CEO tổ chức phi lợi nhuận Joint Venture Silicon Valley chuyên nghiên cứu về kinh tế, mọi người nhận ra công nghệ là không thể thay thế. Những diễn biến hiện nay giống như việc thị trường tự điều chỉnh, nhưng ngành công nghệ có thể mất đi một phần năng lực đổi mới khi các công nghệ bắt đầu trở nên quá quen thuộc và được coi như dịch vụ công cộng như điện nước hay khí đốt.

Trước tình hình khó đoán dài hạn như hiện tại, các doanh nghiệp công nghệ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định sẽ đầu tư, tuyển dụng hay tiếp thị. "Gã khổng lồ" Amazon, trong năm 2020, đã đầu rất nhiều vào nguồn lực nhân sự và không gian kho bãi để đáp ứng nhu cầu giao hàng tăng cao thời đại dịch. Nhưng giờ đây, doanh nghiệp này đang phải đối mặt với tình trạng thừa nhân công và kho bãi. Thông báo của Amazon về vấn đề này đã khiến hàng trăm nhân viên lo lắng. Những người từng phải quản lý nhiều dự án xây dựng cùng lúc giờ không có việc để làm.

Trong khi đó, Mark Zuckerberg, CEO của Meta cho biết, công ty đang ưu tiên một số dự án như Reels (tính năng đăng video ngắn tương tự như TikTok), tin nhắn cá nhân và vũ trụ ảo (metaverse). Mới đây công ty tuyên bố giảm 3 tỷ USD các khoản đầu tư trong năm nay, dấu hiệu đầu tiên cho thấy Meta đang trở nên cẩn trọng với các khoản chi tiêu ngân sách của mình.

Dù ánh sáng hào quang của các Big Tech đang dần yếu đi, nhưng chắc chắn sức sống của Thung lũng Silicon chưa thể lụi tàn. Tỷ lệ thất nghiệp ở bang California đang ở mức 2%, thấp nhất kể từ năm 1999. Trung tâm nghiên cứu kinh tế California (CCSCE) cho biết mức tăng trưởng việc làm của Khu vực vịnh San Francisco trong năm qua là 5,8%, nhanh hơn mức trung bình của toàn nước Mỹ và của bang California.

Stephen Levy, Giám đốc và nhà kinh tế cấp cao của CCSCE, nhận định rằng xu hướng suy giảm nhu cầu tuyển dụng cần được đánh giá trong bối cảnh ngành công nghệ đang phát triển mạnh, "liệu thế giới có cần thêm nhiều sản phẩm và dịch vụ công nghệ hay không, liệu đây có phải lĩnh vực đang phát triển hay không? Câu trả lời là có".