Toàn cảnh bức tranh kinh doanh ngành than Việt Nam: Hai mảng màu sáng - tối rõ rệt

Doanh thu đồng loạt tăng trưởng còn lợi nhuận lại phân hóa rõ rệt

Theo ghi nhận, trong 6 tháng đầu năm, hoạt động khai thác và sản xuất than của các doanh nghiệp đã gặp không ít khó khăn bởi tác động của dịch bệnh COVID-19, chính sách Zero COVID của Trung Quốc và xung đột giữa Nga - Ukraine đã khiến cho giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Dù vậy, kết quả kinh doanh của Tập đoàn công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) vẫn ghi nhận khả quan. Cũng theo đó, doanh thu trong 6 tháng đầu năm 2022 của TKV đạt hơn 81.000 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 24% và thực hiện được hơn 61% kế hoạch của năm. Trong đó, doanh thu mảng than đạt mức 47.797 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 24% và hoàn thành được 64% kế hoạch năm. Và sau khi đã trừ đi các chi phí, lợi nhuận của TKV trên 2.000 tỷ đồng. Cũng trong 6 tháng đầu năm 2022, TKV đã sản xuất trên 22 triệu tấn than nguyên khai, đạt được 56% kế hoạch năm, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 7% còn than tiêu thụ đạt mức 24,6 triệu tấn, đạt 57% kế hoạch.

Trong đó, TKV đã yêu cầu đơn vị khối sản xuất than khai thác ghi nhận tăng thêm 1,4 triệu tấn than để có thể đáp ứng được yêu cầu tăng sản lượng cho sản xuất điện cũng như nền kinh tế. Khi nhìn vào bảng thống kê kết quả kinh doanh quý 2 và 6 tháng đầu năm của một số thành viên đã tiến hành niêm yết của TKV để cho doanh thu của các doanh nghiệp đều tăng so với cùng kỳ năm 2021 nhưng lợi nhuận sau thuế lại có sự phân hóa rất rõ rệt.

Và nổi bật trong gam màu sáng với kết quả kinh doanh quý 2 của CTCP Xuất nhập khẩu than - Vinacomin (Coalimex, Mã: CLM) cũng tăng bật với quý 2/2021. Theo đó, doanh thu thuần quý 2 của Coalimex đạt mức 6.154 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 gấp 7,6 lần còn lợi nhuận sau thuế là 273 tỷ đồng, gấp 37,3 lần. Phía công ty giải trình về kết quả kinh doanh rằng, trong 6 tháng đầu năm, nhu cầu than cung cấp cho các nhà máy nhiệt điện tăng cao nên công ty đã tiến hành đẩy mạnh nhập khẩu cũng như pha trộn than. Chi tiết, nửa đầu năm 2022, sản lượng than nhập khẩu khoảng 1,14 triệu tấn, trong khi đó cùng kỳ năm 2021 là 163 nghìn tấn, tha pha trộn là 240 nghìn tấn và tăng hơn 50% so với cùng kỳ. Đại dịch COVID-19 và căng thẳng chính trị giữa Australia - Trung Quốc và đặc biệt là chiến sự tại Ukraine đã đẩy chỉ số giá gian GlobalCOAL Newcastle Australia (6.000 kcal/kg NAR) cũng như giá than xuất khẩu của Việt Nam vào thời điểm cuối tháng 6 ghi nhận tăng khoảng 300% so với cùng kỳ năm 2021. Và lĩnh vực kinh doanh chủ yếu ở mảng xuất nhập khẩu than nên khi giá than thế giới tăng mạnh, Coalimex cũng được hưởng lợi. Sản lượng than tăng cũng giúp cho lợi nhuận tăng tương ứng. Bên cạnh đó, công ty cũng đã thực hiện thành công một số gói chào thầu quốc tế cung cấp than cho nhà máy luyện thép ở trong nước với tỷ lệ lợi nhuận cao. Ở chiều hướng khác, một số lĩnh vực kinh doanh như cho thuê văn phòng, xuất khẩu lao động đã bắt đầu khởi sắc vào thời điểm kiểm soát dịch bệnh COVID-19 so với năm 2021. 

Cũng tương tự, Công ty Cổ phần Kinh doanh Than miền Bắc – Vinacomin (Mã: TMB) cũng đã ghi nhận doanh thu quý 2 tăng 65% so với cùng kỳ năm 2021 lên 6.173 tỷ đồng còn lợi nhuận sau thuế đạt 40 tỷ đồng, tăng 23%. Phía công ty giải trình trong quý 2, lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ cũng tăng gần 7 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2021. Song song với đó, doanh thu hoạt động tài chính tăng và chi phí bán hàng giảm cũng đã bù được chi phí tài chính, chi phí doanh nghiệp từ đó giúp cho biên lợi nhuận sau thuế tăng gần 7,5 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế trong 6 tháng đầu năm, doanh thu thuần của Than Miền Bắc đạt mức 9.451 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 65% và lợi nhuận sau thuế đạt hơn 77 tỷ đồng, tăng 98%. 

Ở chiều hướng ngược lại, lợi nhuận 5/9 thành viên của TKV lại ghi nhận mức lợi nhuận giảm trong quý 2. Trong khi đó, CTCP Than Đèo Nai – Vinacomin (Mã: TDN) cũng công bố doanh thu thuần quý 2/2022 đạt mức 1.225 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 39%. Dù vậy, lợi nhuận sau thuế chỉ khoảng 0,4 ty đồng, giảm 97%. Lũy kế trong 6 tháng, doanh thu thuần của Than Đèo Nai ghi nhận 2.103 tỷ đồng, so với 6 tháng năm 2021 tăng 33% còn lợi nhuận sau thuế đạt 6,3 tỷ đồng, giảm 70%. Phía công ty lý giải giá vốn trong quý 2 và 6 tháng đầu năm tăng nhiều hơn so với cùng kỳ năm 2021 bởi vì giá nhiên liệu tăng 52% so với giá dầu của năm 2021. Chi phí sản xuất cũng bị đội lên cao nên doanh thu cũng tăng nhưng lợi nhuận lại giảm. 

Cũng tương tự, CTCP Than Cọc Sáu – Vinacomin (Mã: TC6) cũng đã ghi nhận doanh thu trong quý 2 đạt mức 1.163 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 31%. Dù vậy, công ty lỗ sau thuế 419 tỷ đồng trong khi đó cùng kỳ lãi 1.287 tỷ đồng. Phía công ty đưa ra lý giải, lợi nhuận sau thuế thu nhập của doanh nghiệp quý 2 giảm so với cùng kỳ năm trước là do giá vốn bán tăng 35%, trong khi đó doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ chỉ tăng 31% so với cùng kỳ năm 2021. Lũy kế trong 6 tháng, doanh thu thuần của Than Cọc Sáu đạt mức 1.611 tỷ đồng, tăng 27% và lợi nhuận sau thuế giảm 38%. Và việc chi phí sản xuất, giá vốn cao cũng ăn mòn lợi nhuận doanh nghiệp xảy ra tương tự với Than Mông Dương, Than Hà Tu, Than Núi Béo,...

Ngành than vẫn còn "nóng"

Có thể thấy, trong giai đoạn phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19, nhu cầu tiêu thụ than trong nước ở mức cao, nhất là than cho sản xuất điện. Thống kê của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, trong 7 tháng đầu năm, nhiệt điện than hiện chiếm hơn 40,5% tổng công suất nguồn điện của toàn quốc và có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đây cũng là một trong những nguồn cung cấp điện chính để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và duy trì hệ thống vận hành ổn định. Sau khi thiếu hụt 1,4 triệu tấn cho nhiệt điện vào quý 1, TKV cũng đã yêu cầu các đơn vị tăng cường khác, cung cấp than cho các nhiệt điện trong quý 2 và trong 6 tháng cuối năm. Trong năm 2022, TKV cũng đặt mục tiêu sản xuất 41 triệu tấn than và tiêu thụ từ 43-45 triệu tấn than. Cũng riêng trong quý 3 này, TKV dự kiến sẽ sản xuất 10,5 triệu tấn than nguyên khai và tiêu thụ 10 triệu tấn, mục tiêu là trong 9 tháng đầu năm tiêu thụ than đạt tối thiểu 80% kế hoạch năm, các chỉ tiêu sản lượng sản xuất than ghi nhận 75-80% kế hoạch.

Theo ghi nhận, trong báo cáo ngành than, CTCK Sacombank (SBS) đã nhận định triển vọng của ngành than vào năm 2022 rất sáng. Giá than ở trong nước cũng dự kiến sẽ được điều chỉnh khoảng 10 - 15% bởi chi phí sản xuất than đã bắt đầu tăng vào năm 2021 và nhu cầu về than tăng cao. 

Còn nhu cầu về năng lượng nhiệt cũng đã bắt đầu có sự hồi phục, các công ty khai thác than niêm yết cũng có thể được hưởng lợi từ việc đàm phán giá bán mới dành cho Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam trong năm 2022. Dù vậy, việc giá than ở Việt Nam đắt hơn so với trong giai đoạn bình thường nên việc tăng giá ở trong nước cũng không có sự chênh lệch nhiều và nhất là khi giá than ở trong nước cũng không có sự chênh lệch nhiều  và nhất là khi giá than trên thế giới trong năm 2022 có xu hướng tăng. Chính vì thế những yếu tố tác động đến mức giá than trên thế giới được cân bằng và chi phí sản xuất tăng, nhu cầu các ngành công nghiệp tăng mạnh trở lại thì ngành than ở trong nước cũng có những dấu hiệu chuyển biến tích cực. Các doanh nghiệp ở trong ngành này cũng sẽ được hưởng lợi tùy thuộc vào từng thời điểm.